Springe nei ynhâld

Noard-Hollân

Ut Wikipedy
Noard-Hollân
          
folksliet: Ik Hou van het Groen in Je Wei
polityk
lân Nederlân
status provinsje
oprjochting 1840
offisjele taal Nederlânsk
haadstêd Haarlim
tal gemeenten 44
kommissaris fan
   de kening		 Arthur van Dijk
  (VVD)
geografy
geograf. koördinaten 52°40' NB 4°50' EL
oerflak 4.091,93 km² (2015)
  •  dêrfan lân 2.662,57 km²
  •  dêrfan wetter 1.429,36 km²
  rang provinsjes 6e fan 12
demografy
ynwennertal 2.980.4941
  teldatum 1 jannewaris 2024
  rang provinsjes 2e fan 12
befolkingstichtens 1.109 / km²
grutste plak Amsterdam
religy (2015) 62,9% ateïsten en agnosten
16,3% roomsk-katoliken
7,9% protestanten
6,6% moslims
6,2% oaren
oar
NUTS NL32
ISO 3166-2 NL-NH
tiidsône MET (UTC+1)
simmertiid MEST (UTC+2)
offisjele webside
www.noord-holland.nl
1) boarne: CBS-StatLine

Noard-Hollân (Nederlânsk: Noord-Holland, Lânwestfrysk: Noard-Holland) is in provinsje fan Nederlân, dy't as sadanich bestiet sûnt de opdieling fan 'e âlde Provinsje Hollân yn 1840. It hat 2.980.494 ynwenners (1 jannewaris 2024, boarne: CBS), en in oerflak fan 4.092 km².

Geografy

[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Noard-Hollân is in provinsje yn it noardwesten fan Nederlân. De haadstêd is Haarlim. Noard-Hollân bestiet foar it grutste part út in kop-foarmich skiereilân tusken de Noardsee, de Waadsee en de Iselmar.

De provinsje kin ûnderferdield wurde yn in noardlik en súdlik part, mei it Noardseekanaal as grins. It súdlik part is tichtbefolke mei stêden as Amsterdam en Haarlim en de gemeente Haarlimmermar. It fleanjild Skiphol en It Goai lizze ek yn it suden. It gebiet noardlik fan it Noardseekanaal is tinner befolke. De histoaryske regio's en geakundige regio's yn dat gebiet binne Kinmerlân, Saanstreek, Wetterlân (mei it eardere eilân Marken), West-Fryslân en de Kop fan Noard-Hollân (mei it eardere eilân Wieringen en it eilân Teksel).

De lange kustline mei brede sânstrannen en dúngebieten binne byldbepalend foar it westen fan 'e provinsje. In fearnspart fan de provinsje bestiet út marren, fearten en sleatten. De wichtichste kanalen binne it Noordhollandsch Kanaal en it Amsterdam-Rynkanaal. Amsterdam is neamd nei rivier de Amstel.

Skiednis

[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

It grûngebiet fan 'e hjoeddeistige provinsje wie yn 'e hege midsiuwen ûnderdiel fan it Fryske goa Westflinge. Yn 'e 13e iuw wienen der ferskate fjildslaggen tusken de Hollânske greven en West-Fryslân. Nei de Slach by Froanen en de dêropfolgjende genoside fan 'e Friezen waard West-Fryslân yn 1297 ûnderdiel fan Noard-Hollân. It Greefskip Hollân wreide dêrmei út nei it noarden.

Yn 1581 gong it Greefskip Hollân mei it útroppen fan 'e Nederlânske ûnôfhinklikheid oer yn it nije gewest Hollân. Hollân wie it rykste gewest fan de Republyk fan de Sân Feriene Nederlannen. Yn 1795 waard it gewest, mei de komt fan 'e Frânsen, opheven. Yn 1814 waard Hollân as Provinsje Hollân ûnderdiel fan it nije Feriene Keninkryk fan de Nederlannen. Troch minister Van Maanen waard yn de grûnwetkommisje de namme "Holland en West-Friesland" foarsteld, mar waard troch de kommisje ôfwiisd.[1] Yn 1840 waard de provinsje Hollân opddield yn Noard-Hollân en Súd-Hollân.

Yn 1932 wie de bou de Ofslútdyk klear. De Ofslútdyk hie grutte gefolgen foar ferkear, miljeu en ekonomy. Yn 1933 koenen de earste auto's oer de Ofslútdyk nei de provinsje Fryslân ride, wat de reistiid ferkoarte. Troch de Ofslútdyk waard de Sudersee fan 'e Waadsee skieden. Ut de Isel wei kaam inkeld noch swiet wetter yn 'e Sudersee, dy't sûnt de oanlis fan 'e Ofslútdyk de namme Iselmar krigen hie. Nei sa likernôch twa jier wie it wetter fan 'e Iselmar gruttendiels swiet, wat grutte ekologyske gefolgen hie. Yn 1939 waard der in nije biologysk lykwicht. De Noard-Hollânske havendoarpen binne troch de oanlis fan de Iselmar gruttendiels opholden te bestean fan 'e fiskerij.

Untwikkeling ynwennertal

[bewurkje seksje | boarne bewurkje]
  • 1850 – 472.000
  • 1900 – 961.000
  • 1960 – 2.055.000
  • 1980 – 2.308.000
  • 2000 – 2.518.000
  • 2020 – 2.880.000
  • 2023 – 2.953.000

Gemeenten

[bewurkje seksje | boarne bewurkje]
Noard-Hollân (2019)

Noard-Hollân bestiet sûnt 2022 út 44 gemeenten.

  1. Aalsmear
  2. Alder-Amstel
  3. Alkmar
  4. Amstelfean
  5. Amsterdam
  6. Bergen
  7. Beverwyk
  8. Blarikum
  9. Blommedaal
  10. De Helder
  11. Diemen
  12. Dyk en Waard
  13. Drechterlân
  14. Eastsaan
  15. Edam-Foalendam
  16. Felsen
  17. Goaiske Marren
  18. Haarlim (haadstêd)
  19. Haarlimmermar
  20. Heiloo
  21. Hiemstee
  22. Hiemstsjerk
  1. Hilfertsom
  2. Hoarn
  3. Hollânsk Kroan
  4. Huzen
  5. Inkhuzen
  6. Kastrikum
  7. Koggelân
  8. Lânsmar
  9. Laren
  10. Medemblik
  11. Opmar
  12. Purmerein
  13. Saanstêd
  14. Sânfoart
  15. Skagen
  16. Stee Broek
  17. Teksel
  18. Utgeest
  19. Uthoarn
  20. Wetterlân
  21. Widemarren
  22. Wormerlân

Sjoch ek

[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Keppelings om utens

[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Boarnen, noaten en referinsjes

[boarne bewurkje]
Boarnen, noaten en/as referinsjes:
  1. ↑ Combertus Willem van der Pot, 'Bestuurs- en rechtsinstellingen der Nederlandse Provinciën' (1949) yn: Inventaris van het archief van het Provinciaal Bestuur van Zuid-Holland 1850-1945 (1995), side 9, earste alinea
Noard-Hollân
Flagge fan de provinsje Noard-Hollân
Flagge fan de provinsje Noard-Hollân
Aalsmeer - Alder-Amstel - Alkmar - Amstelfean - Amsterdam - Bergen - Beverwyk - Blaricum - Bloemendaal - Castricum - Diemen - Dyk en Waard - Drechterlân - Eastsaan - Edam-Volendam - Felsen - Goaiske Marren - Haarlim (haadstêd) - Haarlimmermar - Heemskerk - Heemstede - Heiloo - De Helder - Hilfertsom - Hoarn - Hollâns Kroan - Huizen - Inkhuzen - Koggelân - Landsmeer - Laren - Medemblik - Opmeer - Purmerein - Saanstêd - Skagen - Stede Broec - Teksel - Uitgeest - Uthoarn - Wetterlân - Widemarren - Wormerlân - Zandvoort
wizigje
Provinsjes fan Nederlân
Drinte - Flevolân - Fryslân - Gelderlân - Grinslân - Limburch - Noard-Brabân - Noard-Hollân - Oerisel - Seelân - Súd-Hollân - Utert
· · Berjocht bewurkje
Opfrege fan "https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Noard-Hollân&oldid=1145944"