ویکی‌پدیا:منابع معتبر

این صفحه جزو رهنمودهای ویکی‌پدیا است. استانداردهای رفتاریِ مطرح‌شده در این صفحه از پشتوانهٔ تأیید بسیاری از ویرایشگران ویکی‌پدیا برخوردار است. بااین‌که پیروی از مفاد این صفحه توصیه می‌شود، این مفاد جزو سیاست‌ها نیست. در ویرایش و به‌روزرسانی این صفحه جسور باشید، ولی لطفاً پیش از انجام تغییرات عمده از صفحهٔ بحث برای مطرح کردن تغییرات و نظرخواهی استفاده کنید.

میانبرها: وپ:معتبر وپ:اعتبار

این صفحه در یک نگاه: مقاله‌های ویکی‌پدیا نیازمند منابع معتبر هستند.

مقاله‌های ویکی‌پدیا باید بر مبنای منابع معتبری نوشته شوند که توسط اشخاص ثالث تألیف و منتشر شده‌اند. همهٔ دیدگاه‌های اکثریت یا اقلیت قابل ملاحظه که در این منابع بیان شده باشد، باید توسط مقالات مرتبط پوشش داده شود. (بنگرید به دیدگاه بی‌طرفانه)

واژهٔ «منبع» در ویکی‌پدیا سه معنای مختلف دارد: خودِ اثری که منبع قرار می‌گیرد (نظیر یک نوشته، مقاله، جریده یا کتاب)، خالق اثر (مثلاً نویسنده) و ناشر اثر (مثلاً نیویورک تایمز). هر سهٔ این موارد روی اعتبار منبع اثر می‌گذارند. منابع معتبر می‌تواند مطالب منتشرشده طی فرایند انتشار معتبر یا نویسندگانی که در موضوع مرتبط معتبر شناخته می‌شوند یا هر دو باشد. (به‌ویژه در ایران که روش انتشار عموماً معتبر نیست، اعتبار نویسنده بیشتر مورد نظر می‌باشد)

اعتبار منبع بستگی به زمینه (کانتکست) دارد. (برای مثال، روزنامه‌ها در زمینهٔ اخبار روز می‌توانند منابع معتبری باشند اما در زمینهٔ موضوعات علمی چنین جایگاهی ندارند و بایستی از منابع دیگر مثلاً کتاب‌های دانشگاهی استفاده شود)

هر منبع باید به‌دقت سنجیده شود تا برای گزاره‌ای که بیان کرده معتبر باشد و بهترین منبع در آن زمینه باشد. شاید این گفته مورد قبول همه باشد که: اگر هرچه تعداد افراد کارشناسی که در فرایند انتشار یک منبع دخالت داده می‌شوند بیشتر باشند، به احتمال زیاد این منبع از اعتبار بیشتری برخوردار است. این فرایندها می‌تواند شامل ویراستاری فنی و علمی، ویراستاری نگارشی، بازکنترل و بررسی دقیق اطلاعات ارائه‌شده، و بررسی مطالب از نظر حقوقی باشد.

لازم است منبع به‌صراحت از اطلاعاتی که در مقاله می‌آید پشتیبانی کند و باید به شکل مناسبی ادعا را طرح کرده باشد. (از توضیحات کافی برخوردار باشد) اگر موضوعی منبع معتبر نداشته باشد، ویکی‌پدیا نباید در این خصوص مقاله‌ای داشته باشد.

مطابق ویکی‌پدیا:اثبات‌پذیری، هر مطلبی که مورد اختلاف‌نظر باشد، یا احتمال برود که بعداً ایجاد چالش کند، باید منبع مناسب برایش ذکر شود، حتی اگر یک نقل‌قول باشد؛ مسئولیت اضافه‌کردن منبع هم به عهدهٔ کسی است که آن جمله‌ها را می‌نویسد یا برمی‌گرداند. مطالبی که منبع نداشته باشند، ممکن است در هر زمان مورد بحث قرار بگیرند و حذف شوند. در برخی شرایط بهتر است که هیچ اطلاعاتی ارائه نشود تا این‌که مطالبی بدون منبع ذکر شود.

منابع معتبر، آن دسته از منابع منتشرشده هستند که از طریق یک روالِ قابل اعتماد منتشر شده‌اند؛ نویسندگان این منابع یا افراد معتبری در آن حوزه هستند یا به‌طور کل افراد قابل‌اعتمادی دانسته می‌شوند.

اعتبار یک منبع به موضوع مقاله نیز برمی‌گردد. منبعی که در یک موضوع معتبر دانسته می‌شود، ممکن است در یک موضوع دیگر از اعتبار کافی برخوردار نباشد. به عنوان نمونه، منبعی که توسط یک ریاضی‌دان برجسته نوشته و منتشر شده، ممکن است شامل مطالبی در حوزهٔ زیست‌شناسی باشد، اما در این باره منبع معتبری دانسته نشود. در حالت کلی باید که یک مقاله بر مبنای قابل‌اعتمادترین منابعی که در دسترس ویرایش‌کنندگانش است نوشته شود.

منابع به دو منظور استفاده می‌شوند:

• برای تأیید یک ادعای مطرح‌شده در مقاله. در این حالت در ذکر منبع باید به‌طور دقیق قسمتی که آن ادعا را تأیید می‌کند مورد اشاره قرار بگیرد.
• برای اعتبار دادن به آن منبع، و پیشگیری از وقوع نقض حق تکثیر یا دستبرد فکری. (به ویکی‌پدیا:حق تکثیر مراجعه کنید).

ذکر منابع دقیق به خواننده این اعتماد را می‌دهد که مقالهٔ ویکی‌پدیا از استانداردهای مربوط به اثبات‌پذیری و ممنوعیت تحقیق دست‌اول تبعیت می‌کند. ارجاع دقیق به منابع باعث می‌شود که خواننده بتواند به آن منابع مراجعه کند، و به نویسندگان آن منابع اعتبار داده شود.

اگر تمام منابع موجود در مورد یک جمله یا مقاله، از اعتبار کمی برخوردار باشند، شاید بهتر باشد آن محتوا در ویکی‌پدیا گنجانده نشود.

ویکی‌پدیا:تأییدپذیری#منابع معتبر بسیاری از مقالات ویکی‌پدیا مبتنی بر منابع دانشورانه است. در صورت در دسترس بودن منابع دانشگاهی و دارای فرایند بازبینی دقیق قبل از چاپ (به انگلیسی: peer reviewed journals)، کتاب‌های علمی در موضوعات خاص، و کتاب‌های مرجع اصلی در هر رشته معتبرترین منابع هستند. با این حال، ممکن است بعضی منابع دانشورانه، منبعی قدیمی بوده و مطالب آن بعدها با تحقیقات جدیدتر و بیشتر رد شده باشند، یا با تئوری جدیدتری جایگزین شده باشد، یا ممکن است تئوری‌های دیگری به موازات یا در تضاد آنها وجود داشته باشند یا تئوری جنجالی و بحث‌برانگیز باشند. سعی شود در صورت دسترسی نظر مورد اجماع کنونی دانشوران را منعکس نگردد. منابع غیرآکادمیک معتبر نیز ممکن است به‌عنوان منبع در موضوعی دانشورانی استفاده شود، به‌خصوص اگر از رسانه‌های جریان اصلی با کیفیت بالا باشد. تصمیم در مورد اعتبار منابع بستگی به زمینه موضوع دارد. در صورتی که منابع با همدیگر در تضاد باشند باید از ارجاع درون متن برای مطالب نقل‌شده استفاده کرد.

• مقالات ویکی‌پدیا باید تا حد امکان برمبنای منابع ثانویه باشد. برای مثال، یک مقاله یا کتابی که تحقیقات موجود را جمع‌بندی و مرور کرده است یا یک کتاب مرجع علمی بهتر از یک مقالهٔ تحقیقیِ اولیه است. هنگام استفاده از منابع اولیه احتیاط بسیاری توصیه می‌شود. ویکی‌پدیا هیچ‌گونه تحلیلی روی منابع اولیه انجام نمی‌دهد. (رجوع شود به تحقیق دست‌اول ممنوع)
• تحقیقات منفرد باید به دیدِ غیرقطعی نگریسته شود و این تحقیقات ممکن است در پی تحقیقات بیشتر تغییر کند. اعتبار تحقیقات منفرد بستگی به رشته دارد. تحقیقات در مورد رشته‌های پیچیده نظیر پزشکی قطعیت کمتری دارد. از دادن ارزش ناحق به یک تحقیق منفرد در چنین رشته‌هایی خودداری کنید. کتاب‌های مرجع، مقاله‌ها و کتاب‌هایی که تحقیقات دیگران را جمع‌بندی نموده‌اند، در صورت وجود ارجح می‌باشند.
• احتیاط ویژه‌ای در مورد ژورنال‌هایی که صرفاً در جهت اشاعهٔ دیدگاه خاصی چاپ می‌شوند باید به خرج داد. ادعای آنکه ژورنال دارای فرایند بازبینی دقیق قبل از چاپ دارد به این معنی نیست که ژورنال اعتبار دارد یا واقعاً واجد داوری همتا می‌باشد. ژورنالی که تنها توسط طیف محدود و خاصی از جامعهٔ دانشگاهی بررسی می‌شود معتبر شمرده نمی‌شود و تنها می‌تواند نمایندهٔ دیدگاه گروهی که آن ژورنال نمایندگی‌شان را می‌کند باشد.
• مطالبی مانند مقاله، کتاب یا رساله که به تأیید جامعهٔ دانشگاهی رسیده باشند معتبر شمرده می‌شوند. اگر مطلب در یک ژورنال شناخته‌شده دارای فرایند ویراستاری علمی توسط یک فرایند آکادمیک صحیح باشد باید حداقل توسط یک یا چند دانش‌پژوه دیگر مورد بررسی اولیه قرار گرفته باشد.
• رساله‌ها و پایان‌نامه‌های دکتری انتشارات پژوهشگرانه تلقی می‌شوند. پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد تنها زمانی که بتوان نشان داد پژوهشی ارزنده هستند معتبر شمرده می‌شوند.

منابع خبری اغلب حاوی مطالب محتوای خبری (factual) و محتوای ذهنی (opinion) باشد. نقل اخبار از منابع خبری حرفه ای(well-established news outlets)، معمولاً برای بیان واقعیت (فکت) معتبر تلقی می‌شود (هرچند حتی معتبرترین رسانه‌های خبری نیز گاهی اشتباهاتی دارند). نقل اخبار از منابع خبری کمتر معتبر (less-established outlets) معمولاً کمتر برای بیان واقعیت معتبر تلقی می‌شود. همچنین، اغلب روزنامه‌ها از خبرگزاری‌هایی نظیر BBC، رویترز، اینترفاکس، فرانس پرس، یونایتد پرس و آسوشیتد پرس مطالب را بازنشر می‌کنند، که در این صورت آن خبرگزاری مسئول صحت خبر است. در چنین مواردی خبرگزاری نیز باید علاوه بر روزنامه بازنشرکننده مطلب ذکر شود.

سرمقاله‌ها، مطالب و ستون‌های تحلیلی، چه توسط نویسندگان تحریریه (editorials) و چه توسط نویسندگان بیرونی (op-eds) نوشته شده باشد، برای انتساب مطالب به آن نویسنده (وپ:درمتن)�� منابع اولیه معتبری هستند، اما ندرتاً برای بیان واقعیت معتبر محسوب می‌شود. (یعنی مثلاً اگر نیویورک تایمز ستون تحلیلی به نوشته هنری کیسینجر یا محمدجواد ظریف منتشر کند، به عنوان دیدگاه آنها قابل استفاده است، اما به عنوان بیان واقعیت، خیر) گزارش مربوط به علایق انسانی معمولاً به اندازه گزارش‌های خبری معتبر نیستند و نمی‌توانند موضوع همان معیارهای شدید برای صحت سنجی (fact-checking) یا درستی قرار گیرند. (مقصود گزارش‌هایی با بار عاطفی در خصوص یک موضوع مثلاً وضع بیماران یک بیمارستان است)

• وقتی اطلاعات از یک محتوای تحلیلی (نظیر سرمقاله) اخذ می‌شود، هویت نویسنده اصلی اعتبار مطلب را تعیین می‌کند. نظرات متخصصان و خبرگان شناخته شده با احتمال بیشتر برای بیان یک دیدگاه معین معتبر تلقی می‌شود. (دقت شود که ادعاهای بزرگ، منابع قوی نیاز دارد. وپ:ادعاهای بزرگ) اگر مطلب واجد اعتبار خاص(authoritative) نباشد، تحلیل به صورت درون متنی در مقاله به نویسنده منتسب شود و به صورت فکت بیان نشود. مطالب نقد و مرور کتاب‌ها، فیلم‌ها، هنرها و غیره می‌تواند تحلیلی، چکیده یا علمی باشد.
• برای یک موضوع علمی منابع علمی و منابع غیرعلمی با کیفیت زیاد معمولاً بهتر از گزارش‌های خبری هستند. اعلامیه مطبوعاتی منتشر شده توسط یک نشریه یا سازمان، اغلب به وسیله روزنامه‌ها با حداقل تغییرات منتشر می‌شوند. چنین منابعی churnalism محسوب می‌شود و نباید متفاوت از اعلامیه ذکر شده با آن رفتار شود. گاه برخی روزنامه‌ها خبرنگاران متخصصی دارند که با آن ذکر می‌شوند. در خصوص مقالات زیست‌پزشکی به ویکی‌پدیا:شناخت منابع معتبر (پزشکی) مراجعه شود.
• انتشار شایعات ارزش دانشنامه ای محدودی دارد، هرچند در مواردی اطلاعات قابل تحقیق (verifiable information) دربارهٔ شایعات ممکن است مفید باشد. (یعنی، شایعات به خودی خود ارزش ذکر ندارند، صرفنظر از درستی یا نادرستی آنها) ویکی‌پدیا مکان نشر شایعات و سخن چینی‌ها نیست.
• برخی از سازمان‌ها و رسانه‌ها از مقالات ویکی‌پدیا به عنوان منبع خود استفاده می‌کنند. در این موارد باید مراقب دور در ارجاع دهی (circular sourcing) بود. (یعنی ممکن است بدین ترتیب برای یک خرابکاری در مقاله، یک منبع ظاهرا معتبر جعل شود) (circular sourcing)
• اینکه یک مطلب خبری معین به عنوان فکت معتبر است باید مورد به مورد وارسی شود.
• منابع چندگانه نباید برای مقالات منتشر شده در خبرگزاری‌ها استفاده شود. (فهرست خبرگزاری‌ها) چنین منابعی اساساً به عنوان منبع یکتا محسوب می‌شود. (یعنی نیاز نیست مطلب را هم‌زمان به چند خبرگزاری معتبر ارجاع دهیم)
• برخی سازمان‌های خبری سیاست‌های تحریریه شان را منتشر نمی‌کنند.
• یک نشانه برای آنکه یک سازمان خبری سازوکار صحت سنجی (fact-checking) دارد و از اعتبار درستی برخوردار است، انتشار تصحیحات است.

مقالات ویکی‌پدیا ضروری است که دیدگاه بی‌طرف را روایت کنند. با این حال، لازم نیست که منابع معتبر، غیر جهت دار یا عینی باشند. گاهی منابع غیر بی‌طرف بهترین منابع ممکن برای اطلاعات مؤید دیدگاه‌های مختلفی است که دربارهٔ یک موضوع وجود دارد.

منشأ جهت داری رایج شامل سیاسی، تجاری، مذهبی، فلسفی یا باورهای دیگر می‌باشد. هرچند یک منبع ممکن است جانبدارانه باشد، اما می‌تواند در یک زمینه خاص معتبر محسوب شود. زمانی که ویراستاران با یک منبع بالقوه جهت دار سروکار دارند، باید در نظر داشته باشند که آیا منبع شرایط معمول برای منابع معتبر را دارا هست یا خیر، از قبیل کنترل تحریریه و سابقه صحت سنجی. همچنین، ویراستاران باید درنظر داشته باشند که آیا جانبداری لازم می‌دارد که ارجاع درون متنی برای منبع استفاده شود، مثلاً نویسنده فمینیست، سیمون دوبوار، می‌گوید: «...» یا نامزد محافظه کار حزب جمهوریخواه رونالد ریگان چنین باور دارد که …

استفادهٔ مناسب از منابع اولیه اغلب دشوار است. در برخی شرایط، استفاده از آنها می‌تواند مفید و معتبر باشد، اما در هنگام استفاده از آنها باید احتیاط کرد تا تحقیق دست‌اول محسوب نشوند.

وپ:ادعاهای بزرگ

در چند مورد ویرایش‌کنندگان یک مقاله باید توجه بیشتری به خرج بدهند و منبع ذکرشده را مورد بازبینی قرار دهند:

• ادعاهای تعجب‌آور یا در ظاهر مهم که چندان شناخته‌شده نیستند.
• گزارش‌های تعجب‌آور یا در ظاهر مهم از اتفاقات اخیر که پوشش خبری مناسبی نداشته‌اند.
• گزارش و بیانیهٔ اشخاص به گونه‌ای که خنده‌آور، بحث‌برانگیز یا مغایر با شخصیت و علایق پیشین آنها باشد.
• ادعاهای پشتیبانی‌نشده یا به‌طور گسترده‌تر تکذیب‌شده از طرف جامعهٔ علمی. به‌طور ویژه در مواردی که استدلال‌کننده می‌گوید توطئه‌ای برای خاموش ساختن آنها وجود دارد باید احتیاط بیشتری کرد.

ادعاهای استثنایی باید توسط چند منبع معتبر مورد تأیید قرار گیرد؛ به‌خصوص در موضوع‌های علمی، پزشکی، رویدادهای تاریخی، سیاسی، و زندگی‌نامه زندگان باید توجه بیشتری به این موضوع شود.

هرجا ادعا شد که در یک مورد بین صاحب‌نظران اجماع وجود دارد، باید این مسئله با ذکر منبع اثبات شود. ادعای این مسئله که بین دانشمندان، پژوهندگان یا سیاست‌مداران در یک مورد اتفاق‌نظر وجود دارد، باید منبعی ذکر شود که این اتفاق‌نظر را اثبات کند. در غیر این صورت، باید جمله‌ها بازنویسی شود به طوری که نشان دهد دیدگاه کدام منبع را منعکس می‌کند.

برای مطالعه در مورد منابع دست‌اول، دست‌دوم و دست‌سوم به سیاست ویکی‌پدیا در مورد تحقیق دست‌اول مراجعه کنید.

به سیاست مربوط به آن مراجعه کنید.

به سیاست مربوط به آن مراجعه کنید.

محتوای استخراج‌شده از وبگاه‌هایی که محتوای آن‌ها به‌طور گسترده تولید کاربران است عموماً پذیرفته نیستند. وبگاه‌های دارای محتوای تولیدی کاربران شامل وبگاه‌های شخصی، وبلاگ‌های شخصی یا گروهی (به‌جز ستون‌های روزنامه‌ها و نشریات)، مزرعه‌های محتوا، تالارهای گفتگو، وبگاه‌های رسانهٔ اجتماعی، وبگاه‌های طرفداری، سرویس‌های میزبان ویدئو و عکس، بیشتر ویکی‌ها و دیگر وبگاه‌های ایجاد به‌صورت مشترک می‌شوند.

وبگاه‌های انسستری، فیس‌بوک، فن‌دام، قبریاب، گودریدز، آی‌ام‌دی‌بی، اینستاگرام، ODMP، ردیت، تیک‌تاک، تامبلر، تی‌وی تراپس، توییتر و ویکی‌پدیا (ارجاع به خود) نمونه‌هایی از وبگاه‌های حاوی محتوای تولیدی کاربر هستند.

اگرچه وبگاه‌های بازبینی جمعی (نظیر راتن تومیتوز و متاکریتیک) هنگام انتشار خلاصه‌ای از بازخوردهای متخصصان ممکن است معتبر محسوب شوند، امتیازها و نظرات کاربران آن‌ها معتبر نیستند.

علی‌الخصوص، ویکی‌پیوندها منبعی معتبر محسوب نمی‌شوند.

در این بخش به‌طور عام مباحث علمی در منابع حوزوی و دانشگاهی مورد نظر است. در خصوص بیان اعتقادات دینی مسلمانان بنگرید به وپ:اسلام.

از آنجا که بررسی و مرور مطالب در فرایند انتشار مطالب علمی به‌ندرت در ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد، لذا در اکثر موارد نمی‌توان منابع منتشرشده در ایران را براساس معیار انتشارات معتبر در دنیا ارزش‌گذاری کرد. به‌جای آن لازم است شخص مؤلف یا ناشر در زمینهٔ موضوع، معتبر محسوب گردد. برای مثال، سید محمدحسین طباطبایی مؤلفی معتبر در موضوعات تفسیر قرآن و فلسفه و عرفان اسلامی محسوب می‌شود. البته این به معنای آن نیست که لزوماً تمام مراکز نشر در ایران بی‌اعتبار هستند؛ بلکه لازم است مؤیَّداتی در خصوص اعتبار هر مرکز ارائه شود که نشان دهد عملکرد آن در جامعهٔ علمی مرتبط با فعالیت آن مقبول است. برای مثال، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی یک ناشر دارای اعتبار محسوب می‌شود.

احتیاط ویژه‌ای در مورد انتشارات و ژورنال‌هایی که صرفاً در جهت اشاعهٔ دیدگاه خاصی چاپ می‌شوند باید به خرج داد. استفاده از انتشارات و منابعی که در جهت رویکرد اعتقادی، ایدئولوژی یا خط سیاسی گروه خاصی هستند باید بیشتر در جهت شناساندن دیدگاهی که این منبع نمایندگی می‌کند باشد.

البته چنانچه بتوان برای دیدگاه موردنظر در انتشارات معتبر جهان جایگزینی یافت، استفاده از آن عموماً در اولویت است. اما توجه لازم برای عدم به‌وجودآمدن سوگیری نظام‌مند در مقالات ویکی‌پدیا باید وجود داشته باشد. این رهنمود باید هم‌زمان، با سیاست‌های اثبات‌پذیری و بی‌طرفی سازگار باشد؛ بنابراین، نباید منابع علمی منتشرشده در ایران را به‌طور سیستماتیک کنار نهاد.

دقت گزارش‌های خبری داغ معمولاً به‌طور جدی کم است. ویکی‌پدیا، به‌عنوان یک نشریهٔ الکترونیکی، می‌تواند و باید به‌روز باشد، اما ویکی‌پدیا یک روزنامه نیست و نیازی ندارد که در زمان حال به تمام جزئیات یک رویداد روز بپردازد. به‌منظور پرهیز از کمک به انتشار شایعات بالقوه اشتباه، پیش از افزودن جزئیات به دانشنامه بهتر است یک یا دو روز صبر کرد. این کار، زمان کافی را برای روزنامه‌نگاران جهت جمع‌آوری اطلاعات بیشتر و بررسی صحت ادعاها، و نیز برای مقامات محقق در زمینهٔ موضوع جهت انتشار یک اعلامیهٔ رسمی فراهم می‌کند. کتابچهٔ مصرف‌کنندگان اخبار داغ آن دی میدیا^[۱] حاوی چندین توصیه برای اجتناب از انتشار اطلاعات غیرقابل اطمینان و اشتباه است. این توصیه‌ها شامل این موارد می‌شوند: به منابع ناشناخته، گزارش‌های تأییدنشده و گزارش‌های منتسب به دیگر رسانه‌های خبری اطمینان نکنید؛ به‌دنبال چندین منبع مستقل باشید که به‌طور مستقل از یکدیگر، موضوع را تأیید می‌کنند؛ به‌دنبال گزارش‌های تأییدشدهٔ شاهدان عینی باشید؛ و مراقب حقه‌های احتمالی باشید. در مواجهه با تیراندازی‌های دسته‌جمعی، به گزارش‌های اولیه پیرامون مهاجمان، برنامه‌های هماهنگ‌شده و تهدیدها به بمب‌گذاری بدبین باشید.

هنگام ویرایش یک مقالهٔ دربردارندهٔ رویداد روز، گرایش‌ها به سوگیری از نوع تازه‌گرایی را مد نظر داشته‌باشید. ادعاهایی که به گزارش‌های خبری اولیه ارجاع دارند باید بلافاصله و به‌محض انتشار این دست از مقالات، با منابعی با تحقیقات بهتر و تأییدشده جایگزین شوند؛ به‌ویژه اگر گزارش‌های اولیه دارای اطلاعات نادقیق بوده باشند. تمام نوشته‌های اخبار داغ، بدون استثناء منابعی دست اول هستند و باید در استفاده از آن‌ها احتیاط کرد: ویکی‌پدیا:تحقیق دست اول ممنوع § منابع اولیه، ثانویه و ثالثیه را ببینید.

الگوهای {{رویداد روز}}، {{تازه درگذشته}} یا دیگر الگوهای مرتبط با رویدادهای کنونی می‌توانند در بالای مقاله‌های مرتبط با یک رویداد داغ قرار گیرند تا به مخاطبان هشدار دهند که برخی اطلاعات موجود در مقاله ممکن است دقیق نباشند و توجه آنان را به نیازمندی مقاله به افزودن منابع بهتر به‌محض در دسترس بودن، جلب کنند. با این حال، از این الگوها نباید برای علامت‌گذاری مقاله‌های پیرامون موضوعات یا افراد حاضر در اخبار استفاده کرد. اگر چنین شود، این الگوها بدون این که کمکی به بهبود مقاله‌ها بکنند، در ده‌ها هزار مقاله ظاهر می‌شوند (همچنین ویکی‌پدیا:تکذیب‌نامه در مقاله‌ها ممنوع را ببینید).

به‌منظور جلوگیری از افزوده شدن اطلاعات نادقیق، ویکی‌پدیا برای اخبار داغ مرتبط با پزشکی و علم استانداردهای منبع‌دهی ویژه‌ای دارد: ویکی‌پدیا:شناخت منابع معتبر (پزشکی) و ویکی‌پدیا:منابع معتبر § منابع پژوهشگرانه و غیرپژوهشگرانه را ببینید. آن دی میدیا به مصرف‌کنندگان اخبار داغ هشدار می‌دهد که در مواجهه با گزارش‌های خبری که پیشرفت‌های اولیهٔ علمی و پزشکی را توصیف می‌کنند، به‌ویژه گزارش‌هایی که نتیجهٔ مصاحبه با متخصصان مستقل نیستند (و معمولاً تنها به یک اعلامیه‌های مطبوعاتی استناد دارند)، محتاط باشند،^[۲] گزارش‌هایی که از زبان هذلولی اجتناب می‌کنند و هم مزایا و هم معایب یک درمان جدید را توصیف می‌کنند (همهٔ راه‌های درمان مزایا و معایبی دارند) را به گزارش‌های دیگر ترجیح دهند، از مفهوم بیماری‌افزایی ^(en) (بزرگ‌نمایی مخاطرات، علائم یا حکایت‌های مرتبط با یک بیماری که منجر به نگرانی، وحشت یا صرف هزینه‌های غیر ضروری توسط افراد می‌شود) آگاه باشند، و نسبت به درمان‌هایی که «در انتظار تأیید توسط FDA» یا در «آزمایش‌های پیشابالینی» هستند مردد باشند؛ زیرا بیش از ۹۰٪ از کل روش‌های درمان در این مراحل شکست می‌خورند و،^[۳] حتی در صورتی که اثربخش باشند، ممکن است با رسیدن به بازار و در دسترس قرار گرفتن برای مصرف‌کنندگان بین ۱۰ تا ۱۵ سال فاصله داشته‌باشند.^[۴]

منابعی که به موضوعات جرم‌انگاری شده در کشورشان پرداختند یا به موضوعاتی اختصاص دارند که صحبت یا نوشتن در مورد آن‌ها پیشتر منجر احکام قضایی علیه نویسندگان یا سخن‌وران در آن کشور شده است، مستقل و معتبر در نظر گرفته نمی‌شوند.^[۵]

• ویکی‌پدیا:منابع معتبر/منابع مکرر
• ویکی‌پدیا:چگونه از نشریات به عنوان منبع استفاده کنیم
• ویکی‌پدیا:بیطرفی منابع
• ویکی‌پدیا:منابع معتبر (تاریخ)
• ویکی‌پدیا:تابلوی اعلانات منابع معتبر
• ویکی‌پدیا:شناخت منابع معتبر (پزشکی)

1. ↑ "The Breaking News Consumer's Handbook | On the Media". WNYC (به انگلیسی). Archived from the original on 2019-02-28. Retrieved 2019-03-14.
2. ↑ Gladstone, Brooke (25 December 2015). "Breaking News Consumer's Handbook: Health News Edition | On the Media". WNYC Studios (به انگلیسی). WNYC. Retrieved 23 November 2022.
3. ↑ Sun, Duxin; Gao, Wei; Hu, Hongxiang; Zhou, Simon (1 July 2022). "Why 90% of clinical drug development fails and how to improve it?". Acta Pharmaceutica Sinica B (به انگلیسی). 12 (7): 3049–3062. doi:10.1016/j.apsb.2022.02.002. ISSN 2211-3835. Retrieved 23 November 2022.
4. ↑ "How long a new drug takes to go through clinical trials". Cancer Research UK (به انگلیسی). 21 October 2014. Retrieved 23 November 2022.
5. ↑ بر پایه این اجماع