پرش به محتوا

برلین

ویرایش پیوندها
مختصات: ۵۲°۳۱′۱۲″ شمالی ۱۳°۲۴′۱۸″ شرقی / ۵۲٫۵۲۰۰۰°شمالی ۱۳٫۴۰۵۰۰°شرقی / 52.52000; 13.40500
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
برلین
پایتخت، ایالت و شهر
نمای شهری میته برلین
شپری، جزیره موزه و برج برلین در میته
پرچم برلین
پرچم
نشان برلین
نشان
نام‌های مستعار: 
شهر خاکستری[۱]
آتنِ شپری[۲]
موقعیت برلین
کشورآلمان
ایالتبرلین
حکومت
 • نهادمجلس نمایندگان برلین
 • شهردار برلینکای واگنر (CDU)
 • کرسی در بوندستاگ۲۹ (از ۷۳۶)
مساحت
[۳]
 • شهر/ایالت۸۹۱٫۳ کیلومتر مربع (۳۴۴٫۱ مایل مربع)
 • شهری
۳۷۴۳ کیلومتر مربع (۱۴۴۵ مایل مربع)
 • کلان‌شهری
۳۰۵۴۶ کیلومتر مربع (۱۱۷۹۴ مایل مربع)
ارتفاع
۳۴ متر (۱۱۲ فوت)
جمعیت
 (۲۰۲۴)[۴]
 • شهر/ایالت۳۵۷۶۸۷۳
 • تراکم۴۱۲۶/کیلومتر مربع (۱۰۶۹۰/مایل مربع)
 • شهری
[۵]
۴۸۹۰۳۶۳
 • تراکم شهری۱۱۹۵/کیلومتر مربع (۳۱۰۰/مایل مربع)
 • کلان‌شهری
[۶]
۶۱۴۴۶۰۰
 • تراکم کلان‌شهری۲۰۱/کیلومتر مربع (۵۲۰/مایل مربع)
اهلیت‌نام‌هابرلینی (در فارسی)
Berliner (مذکر), Berlinerin (مؤنث) (در آلمانی)
تولید ناخالص داخلی
[۷][۸]
 • شهر/ایالت€۱۷۹٫۳۷۹ میلیارد (۲۰۲۲)
 • کلان‌شهر€۲۶۸٫۱۷۹ میلیارد (۲۰۲۲)
منطقهٔ زمانییوتی‌سی +۰۱:۰۰ (CET)
 • تابستانی (DST)یوتی‌سی +۰۲:۰۰ (CEST)
ژئوکدNUTS Region: DE3
دامنه سطح‌بالای عمومی جغرافیایی.berlin
شاخص توسعه انسانی (۲۰۱۹)۰٫۹۶۴[۹]
very high · دوم بین ۱۶ ایالت
وبگاهberlin.de
برای دیگر کاربردها، برلین (ابهام‌زدایی) را ببینید.

بِرلین یا بِرلَن (آلمانی: [bɛʁˈli:n] (شنیدنⓘ))[۱۰] پایتخت و بزرگ‌ترین شهر جمهوری فدرال آلمان از نظر وسعت و جمعیت است.[۱۱] این شهر با بیش از ۳٫۸۵ میلیون نفر جمعیت،[۱۲] پرجمعیت‌ترین شهر اتحادیه اروپا بر اساس جمعیت درون محدودهٔ شهری محسوب می‌شود.[۴] برلین یکی از ایالت‌های آلمان به‌شمار می‌رود و توسط ایالت براندنبورگ محصور شده و پوتسدام، پایتخت براندنبورگ، در نزدیکی آن قرار دارد. منطقهٔ شهری برلین حدود ۴٫۵ میلیون نفر جمعیت دارد و بنابراین پرجمعیت‌ترین منطقه شهری در آلمان است.[۵][۱۳] منطقه کلان‌شهری برلین/براندنبورگ حدود ۶٫۲ میلیون نفر جمعیت دارد و پس از منطقه کلان‌شهری راین-رور، دومین منطقهٔ بزرگ کلانشهری آلمان و ششمین منطقهٔ بزرگ کلانشهری از نظر تولید ناخالص داخلی در اتحادیه اروپا محسوب می‌شود.[۱۴]

برلین در امتداد رودخانهٔ شپری ساخته شده است که در غرب شهر در محلهٔ شپانداو به هافل می‌ریزد. این شهر دارای دریاچه‌هایی در محله‌های غربی و جنوب شرقی است که بزرگ‌ترین آن‌ها موگل‌زی است. حدود یک سوم از وسعت شهر از جنگل‌ها، پارک‌ها و باغ‌ها، رودخانه‌ها، کانال‌ها و دریاچه‌ها تشکیل شده است.[۱۵]

اولین سند تاریخی از برلین به قرن سیزدهم برمی‌گردد[۱۰] و این شهر بر سر دو مسیر مهم تجاری تاریخی قرار داشته است.[۱۶] برلین به ترتیب پایتخت مارگراف‌نشین براندنبورگ (۱۴۱۷–۱۷۰۱)، پادشاهی پروس (۱۷۰۱–۱۹۱۸)، امپراتوری آلمان (۱۸۷۱–۱۹۱۸)، جمهوری وایمار (۱۹۱۹–۱۹۳۳) و آلمان نازی (۱۹۳۳–۱۹۴۵) بوده است. برلین در طول عصر روشنگری، نئوکلاسیسیسم و انقلاب‌های ۱۸۴۸–۱۸۴۹ آلمان قطبی علمی، هنری و فلسفی بوده است. در طی دورهٔ گروئندرتسایت، رونق اقتصادی ناشی از صنعتی‌سازی باعث افزایش سریع جمعیت در برلین شد. برلین دهه ۱۹۲۰ سومین شهر بزرگ جهان از نظر جمعیت بود.[۱۷]

برلین بعد از جنگ جهانی دوم و به دنبال اشغال شهر، به وسیلهٔ دیوار برلین به دو بخش برلین غربی و برلین شرقی تقسیم شد.[۱۸] برلین شرقی پایتخت آلمان شرقی بود و پس از وحدت آلمان در سال ۱۹۹۰، برلین بار دیگر پایتخت کل آلمان شد.

اقتصاد برلین بر فناوری پیشرفته و بخش خدمات متکی است که طیف گسترده‌ای از صنایع خلاق، استارت آپ‌ها، مراکز تحقیقاتی و شرکت‌های رسانه‌ای را در بر می‌گیرد.[۱۹][۲۰] برلین به عنوان قطب حمل و نقل هوایی و ریلی قاره عمل می‌کند و دارای شبکهٔ حمل و نقل عمومی پیچیده‌ای است. گردشگری در برلین این شهر را به یک مقصد جهانی محبوب تبدیل کرده است.[۲۱] صنایع مهم شامل فناوری اطلاعات، مراقبت از سلامت، مهندسی پزشکی، زیست‌فناوری، صنعت خودروسازی و الکترونیک هستند.

برلین چندین دانشگاه از جمله دانشگاه هومبولت برلین، دانشگاه فنی برلین و دانشگاه آزاد برلین را در خود جای داده است. باغ‌وحش برلین پربازدیدترین باغ وحش در اروپا است. استودیو بابلسبرگ اولین مجموعه استودیوی فیلمبرداری بزرگ در جهان است و فیلم‌های بسیاری در برلین ساخته شده‌اند.[۲۲]

برلین همچنین دارای سه مکان در فهرست میراث جهانی یونسکو است: جزیره موزه، کاخ‌ها و پارک‌های پوتسدام و برلین و ساختمان‌های مسکونی مدرنیسم برلین.[۲۳] از دیگر بناهای تاریخی می‌توان به دروازه براندنبورگ، ساختمان رایشس‌تاگ، پوتسدامر پلاتس، یادبود یهودیان کشته‌شدهٔ اروپا و یادبود دیوار برلین اشاره کرد. برلین موزه‌ها، گالری‌ها و کتابخانه‌های متعددی دارد.

تاریخ

[ویرایش]

بسیاری از رویدادهای تاریخی آلمان در این شهر رخ داده‌اند. پس از دوران نازی‌ها و پایان یافتن جنگ دوم جهانی، این خطه بین چهار قدرت بزرگ جهان، آمریکا، فرانسه، بریتانیا و اتحاد جماهیر شوروی تقسیم شد. در سال ۱۹۶۱ سرانجام جدایی دو بخش از آلمان با ساختن دیوار در برلین قطعی شد. تا ۹ نوامبر سال ۱۹۸۹ و انقلاب صلح‌آمیز مردم آلمان شرقی، این دیوار هم‌چنان برقرار بود. یک سال پس از آن، دو آلمان به‌طور رسمی متحد شدند.

پس از اتحاد دوباره آلمان گفتگو بر سر انتقال پایتخت از بن به برلین آغاز شد. در ۲۰ ژوئن ۱۹۹۱ در بوندستاگ در یک رای‌گیری ۳۲۰ نماینده به بن و ۳۳۷ نماینده به برلین رای دادند.[۲۴]

جغرافیا

[ویرایش]

برلین پایتخت کشور آلمان و بزرگ‌ترین شهر، هم از لحاظ جمعیت و هم از لحاظ مساحت در این کشور است و در کل اتحادیه اروپا مقام دوم را دارد. مساحت آن ۸۹۹ کیلومتر مربع است و این شهر ۳۸ کیلومتر از شمال به جنوب و ۴۵ کیلومتر از شرق به غرب امتداد یافته‌است. میانگین ارتفاع آن از سطح دریا ۳۴ متر ثبت شده. بلندترین ارتفاع این شهر (۱۱۵ متر) به دو تپه مصنوعی توفلسبرگ و ماگلبرگ مربوط می‌شود.

آب و هوا

[ویرایش]

اقلیم برلین معتدل اقیانوسی است. در نتیجه، این شهر تابستان‌های معتدل و زمستان‌های به نسبت سردی دارد. دمای کمینهٔ بیشتر شب‌های زمستان زیر صفر است. هر ساله چندین روز در زمستان بارش برف اتفاق می‌افتد، اما به ندرت بارش برف سنگین گزارش می‌شود. هوای تابستان در کل مطبوع است و دمای روزانه بین ۲۰ تا ۲۵ درجه نوسان و ساعات شب حدود ۱۰ تا ۱۵ درجه نوسان دارد. البته چندین روز تابستان هوا به‌شدت گرم می‌شود و دما به بالای ۳۰ درجه می‌رسد.

سیاست

[ویرایش]

هم‌اکنون برلین، پایتخت آلمان، مرکز دولت و مجلس فدرال این کشور است، هر چند که هنوز برخی از وزارت‌خانه‌ها، شعبه‌هایی نیز در شهر بن، پایتخت پیشین آلمان دارند. برلین همچنین یک شهر ایالتی است، یعنی یکی از ایالت‌های شانزده‌گانه آلمان نیز به شمار می‌آید.

روابط جهانی

[ویرایش]

شهرهای خواهر

[ویرایش]

برلین امروزه دارای بیست شهر خواهر است:

دادگاه

[ویرایش]
  • نگاره‌ای از سرسرای ورودی دادگاه منطقه‌ای برلین که این بنا در دههٔ ۱۹۰۰ میلادی، ساخته‌شد.
    نگاره‌ای از سرسرای ورودی دادگاه منطقه‌ای برلین که
    این بنا در دههٔ ۱۹۰۰ میلادی، ساخته‌شد.

جمعیت‌شناسی

[ویرایش]

بیش از ۶۰ درصد از ساکنان برلین خود را به‌طور رسمی بدون وابستگی مذهبی یا بی‌دین ثبت کرده‌اند. بر اساس آمار سال ۲۰۱۰ نزدیک به ۳۰ درصد جمعیت برلین را مسیحیان (۱۸٫۷درصد پروتستان و ۹٫۱درصد کاتولیک و ۲٫۷درصد دیگر شاخه‌های مسیحیت) تشکیل می‌دهند. نزدیک به ۸٫۱درصد مسلمانان و همچنین نزدیک به یک درصد یهیودی و یک درصد به دیگر ادیان باور دارند.[۲۵]

مسجد برلین قدیمی‌ترین مسجد در برلین است که در محله ویلمرسدورف برلین واقع شده است. طراحی این مسجد توسط ک.اَ. هِرمان انجام و طی سال‌های ۱۹۲۴ تا ۱۹۲۸ ساخته شد.

  • مردم در برلین
    مردم در برلین
  • جمعیت‌شناسی (سن)
    جمعیت‌شناسی (سن)
  • تراکم جمعیت
    تراکم جمعیت

زبان

[ویرایش]

آلمانی زبان اصلی شهر برلین است. اکثر افراد زیر ۴۰ سال در برلین قادر به صحبت به انگلیسی هستند. بعضی از آلمانی‌ها با زبان‌های فرانسوی و روسی آشنایی دارند، زیرا فرانسوی در غرب و روسی در شرق برلین تدریس می‌شده‌اند. حدود ۳۰۰۰۰۰ نفر با اصالت ترک در برلین زندگی می‌کنند، به خصوص در مناطق غربی برلین.

اقتصاد

[ویرایش]

از شهروندانی که در این شهر آماده به کار هستند؛ نزدیک به ۵۰ درصد در مراکز وابسته به صنایع مختلف مشغول به کارند. ۱۵درصد از طریق دادوستد روزگار می‌گذرانند، ۱۳درصد در صنعت و ۱۲ درصد در ادارات دولتی کار می‌کنند.

از دیگر بخش‌های بزرگ صنعتی که دستی در اقتصاد این شهر دارند، می‌توان صنایع مکانیک، خودروسازی، شیمی، مواد غذایی، فروشگاه‌های آنلاین، عمران و ساخت و ساز، ترابری، بیوتکنولوژی، محیط زیست، هتل‌داری، مهندسی پزشکی و پژوهش و فناوری را نام برد.[۲۶]

در سال ۲۰۱۵ تولید ناخالص داخلی (GDP) برلین به ۱۲۴ میلیارد یورو رسید که در مقایسه به سال پیش ۵/۴ درصد رشد داشته است. خدمات بخش عمده بازار کار برلین را در دست دارد و در نوامبر ۲۰۱۵ آمار بیکاری به ۱۰ درصد رسید. در بین سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۵ در برلین بیش از ۱۳۰ هزار شغل ایجاد شده است.[۲۷] در سال ۲۰۱۸ این رقم به عدد ۱۴۷ میلیارد یورو رسید.[۲۸]

پژوهش و توسعه نیز سهم عمده‌ای در اقتصاد برلین دارد. شرکت‌های بزرگی همچون فولکس‌واگن، فایزر، و SAP آزمایشگاه‌های نوآوری خود را به برلین منتقل کرده و در پارک فناوری و تجارت آدلر سهوف که بزرگ‌ترین پارک فناوری از نظر درآمد در آلمان است، مستقر شده‌اند. در منطقه اقتصادی اروپا برلین به مرکزی برای انتقال شرکت‌ها و همچنین سرمایه‌گذاری بین‌المللی تبدیل شده است.[۲۹]

مایشگاه ایفا (IFA) یکی از قدیمی‌ترین نمایشگاه‌های صنعتی در آلمان است.

همچنین ببینید: de:Wirtschaft Berlins

جغرافیا

[ویرایش]

۲۴ درصد از مساحت شهر را جنگلها و دریاچه‌های زیبا پوشانده، دره رود اسپری که از شرق تا غرب امتداد دارد و به میزان ۱۹۷ کیلومتر در رودخانه‌ها و کانال‌هایی که قابل کشتیرانی، سهیم است. ۴۷ درصد از زمین‌های این شهر دارای کاربری‌های متفاوت است، ۸ درصد برای زیر سازه‌های ترافیکی در نظر گرفته شده و ۴۳ درصد برای فضای سبز و چشم‌اندازهای طبیعی مطرح است که از این میزان ۱۷ درصد آن به جنگل‌ها، ۱۲ درصد به پارک‌ها، ۷درصد به اراضی کشاورزی و ۷ درصد به دریاچه‌ها اختصاص دارد. ۲۰ درصد فضای باز نیز به عنوان زمین‌های جان پناه جهت بلایای طبیعی در اطراف شهر قرار دارد.

نمای شهر

[ویرایش]

معماری

[ویرایش]

بخشی از شهر که بناهای دولتی در آن واقع هستند، مانند رایشستاگ که مجلس فدرال آلمان در آن قرار دارد، دروازه براندنبورگ، یا میدان‌هایی چون بازار ژاندارمری، از جمله دیدنی‌های شهر برلین است که تاریخ معاصر آلمان در آن‌ها نوشته می‌شود. در میدان پوتسدام که در زمان جنگ سرد به آن «نوار مرگ» می‌گفتند، چندی است که ساختمان‌های بسیار مدرن و بلند و دیدنی بنا شده‌اند. میدان الکساندر، که در دورهٔ حکومت آلمان دموکراتیک میدان مرکز مرکزی برلین شرقی بود در سال‌های گذشته تغییرات اساسی کرده است.

آموزش و پژوهش

[ویرایش]

فرهنگ

[ویرایش]
دروازه براندنبورگر از نمادهای برلین

برلین، بزرگ‌ترین و از نظر تاریخی مهم‌ترین ایالت آلمان است. جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی این شهر، برلین را به عنوان یکی از مراکز فرهنگی جهان تبدیل کرده است. برلین در سده ۱۸ میلادی، به عنوان پایتخت پروس، قلب روشنگری بود. امروز نیز برلین، یکی از شهرهای مهم اروپاست.

برلین با شاخصه‌های تاریخی‌اش، شب‌های زنده، بسیاری از کلاب‌ها و کافه‌ها و بارها، موزه‌ها، قصرها و هنرهای خیابانی‌اش شناخته شده‌است.

همچنین ببینید: de:Kultur Berlins

جشنواره فیلم برلین (برلیناله)

[ویرایش]
جشنواره فیلم برلین
مقالهٔ اصلی: جشنواره بین‌المللی فیلم برلین

شهر برلین در ماه فوریه هر سال، میزبان جشنواره بین‌المللی فیلم برلین یا برلیناله (به آلمانی: Berlinale) است. برلیناله یکی از رویدادهای مهم سینمایی جهان به‌شمار می‌آید.[۳۰] برلیناله نخستین بار در سال ۱۹۵۱ با نمایش فیلم ربکا، ساخته آلفرد هیچکاک گشایش یافت.

جشنواره فیلم برلین در کنار جشنواره فیلم ونیز و جشنواره فیلم کن، مهم‌ترین رویداد سینمایی اروپا به‌شمار می‌رود. این جشنواره هر ساله جایزه خرس طلایی و خرس نقره‌ای را به برگزیدگان بخش اصلی اهدا می‌کند. خرس به‌عنوان نمادی از شهر برلین شناخته می‌شود. در بخش‌های چندگانهٔ این فستیوال، مسابقه - پانوراما - فُروم - نسل - پرسپکتیو کینو آلمان - برلیناله کوتاه و چشم‌اندازی به گذشته، حدود ۴۰۰ فیلم به نمایش در می‌آیند. رئیس این جشنواره از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۹ دیتر کاسلیک بود و از سال ۲۰۲۰ ماریته ریسنبیک مدیریت اجرایی و کارلو چاتریان مدیریت هنری این جشنواره را برعهده دارند.

در سال ۲۰۱۹، ۳۳۱ هزار و ۶۳۷ بلیت سینما برای برلیناله فروخته شده است.

زندگی شبانه

[ویرایش]

برلین یکی از جذاب‌ترین شهرهای جهان برای شب‌زنده‌داری است. هم‌اکنون قسمت‌های شرقی شهر برلین از لحاظ تفریح شبانه معروف هستند.[۳۱]

ورزش

[ویرایش]
همچنین ببینید: de:Sport in Berlin

ترابری

[ویرایش]

ایستگاه راه‌آهن مرکزی برلین یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین ایستگاه‌های راه‌آهن در اروپا محسوب می‌شود و علاوه‌بر سرویس‌دهی به شهرهای مهم آلمان، قطار به مقصدهای بین‌اللملی همچون وین، پراگ، زوریخ، ورشو، بوداپست و آمستردام دارد.[نیازمند منبع]

ترابری داخلی در شهر برلین به صورت گسترده‌ای در دسترس است، متروی برلین در سال ۱۹۰۲ تأسیس شده و هم‌اکنون دارای ۱۰ خط و ۱۷۰ ایستگاه می‌باشد. این مترو از قدیمی‌ترین متروهای جهان محسوب می‌شود. همچنین اس-بان برلین یا قطار حومه برلین با ۱۵ خط و ۱۶۶ ایستگاه شهرها و مناطق اطراف این شهر را پوشش می‌دهد. تراموا برلین نیز با ۲۲ خط جابه‌جایی مسافرین در سراسر این شهر را انجام می‌دهد.

ترابری عمومی یکی از مهم‌ترین راه‌های ترابری در برلین به‌شمار می‌آید و در این راستا حکومت فدرال برلین تصمیم دارد تا ۲۰۳۵ سالانه نزدیک به ۲ میلیارد یورو جهت توسعه زیرساخت‌های ترابری عمومی سرمایه‌گذاری کند. همچنین تشویق مردم به استفاده بیشتر از ترابری عمومی هم دیگر برنامه این شهر است، تا جایی که دولت و پارلمان در حال بررسی اجرای طرح ترابری رایگان برای ساکنان برلین یا بلیت یک یورویی برای همهٔ مسیرها هستند.[۳۲][۳۳][۳۳][۳۴]

افراد مشهور

[ویرایش]

جستارهای وابسته

[ویرایش]

پانویس

[ویرایش]
  1. ↑ "Nicknames For Berlin (Popular, Cute, Funny & Unique)". LetsLearnSlang.com. 2023-05-14. Retrieved 2024-01-12.
  2. ↑ "Gilly & Schinkel and Athens on the Spree: Berlin Architecture 1790–1840 with Barry Bergdoll". Institute of Classical Architecture & Art. 2020-09-01. Retrieved 2024-01-12.
  3. ↑ "Amt für Statistik Berlin Brandenburg – Statistiken". Amt für Statistik Berlin-Brandenburg (به آلمانی). Archived from the original on 8 March 2021. Retrieved 2 May 2019.
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ "Amt für Statistik Berlin Brandenburg – Bevölkerung". Amt für Statistik Berlin-Brandenburg (به آلمانی). Archived from the original on 18 November 2022. Retrieved 18 November 2022.
  5. ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ citypopulation.de quoting Federal Statistics Office. "Germany: Urban Areas". Archived from the original on 2020-06-03. Retrieved 2021-01-28.
  6. ↑ "Bevölkerungsanstieg in Berlin und Brandenburg mit nachlassender Dynamik" (PDF). statistik-berlin-brandenburg.de. Amt für Statistik Berlin-Brandenburg. 8 February 2019. Archived from the original (PDF) on 27 August 2021. Retrieved 24 November 2019.
  7. ↑ "Bruttoinlandsprodukt, Bruttowertschöpfung | Statistikportal.de". Statistische Ämter des Bundes und der Länder | Gemeinsames Statistikportal (به آلمانی). Retrieved 2023-07-31.
  8. ↑ "Gross domestic product (GDP) at current market prices by metropolitan regions". ec.europa.eu.
  9. ↑ "Sub-national HDI – Area Database – Global Data Lab". hdi.globaldatalab.org (به انگلیسی). Archived from the original on 23 September 2018. Retrieved 13 September 2018.
  10. ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ Kleiner, Stefan; Knöbl, Ralf; Mangold, Max (2015). Das Aussprachewörterbuch (7th ed.). Duden. p. 229. ISBN 978-3-411-04067-4.
  11. ↑ Milbradt, Friederike (6 February 2019). "Deutschland: Die größten Städte" (به آلمانی). Die Zeit (Magazin). Retrieved 9 December 2023.
  12. ↑ "75 329 mehr Berlinerinnen und Berliner als Ende 2021". www.statistik-berlin-brandenburg.de (به آلمانی). Archived from the original on 10 June 2023. Retrieved 23 July 2023.
  13. ↑ "Einwohnerzahlen deutscher Metropolregionen 2022". Statista (به آلمانی). Archived from the original on 19 August 2023. Retrieved 19 August 2023.
  14. ↑ "Daten und Fakten zur Hauptstadtregion". www.berlin-brandenburg.de. 4 October 2016. Archived from the original on 21 March 2019. Retrieved 13 April 2022.
  15. ↑ Senatsverwaltung für Umwelt, Verkehr und Klimaschutz Berlin, Referat Freiraumplanung und Stadtgrün. "Anteil öffentlicher Grünflächen in Berlin" (PDF). Archived from the original (PDF) on 25 February 2021. Retrieved 10 January 2020.{{cite web}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  16. ↑ "Niederlagsrecht" [Settlement rights] (به آلمانی). Verein für die Geschichte Berlins. August 2004. Archived from the original on 22 November 2015. Retrieved 21 November 2015.
  17. ↑ "Topographies of Class: Modern Architecture and Mass Society in Weimar Berlin (Social History, Popular Culture and Politics in Germany)". www.h-net.org. September 2009. Archived from the original on 6 July 2018. Retrieved 9 October 2009.
  18. ↑ "Berlin Wall". Encyclopædia Britannica. Archived from the original on 30 June 2008. Retrieved 18 August 2008.
  19. ↑ "ICCA publishes top 20 country and city rankings 2007". ICCA. Archived from the original on 22 September 2008. Retrieved 18 August 2008.
  20. ↑ "Berlin City of Design" (Press release). UNESCO. 2005. Archived from the original on 16 August 2008. Retrieved 18 August 2008.
  21. ↑ "Berlin Beats Rome as Tourist Attraction as Hordes Descend". Bloomberg L.P. 4 September 2014. Archived from the original on 11 September 2014. Retrieved 11 September 2014.
  22. ↑ "Hollywood Helps Revive Berlin's Former Movie Glory". Deutsche Welle. 9 August 2008. Archived from the original on 13 August 2008. Retrieved 18 August 2008.
  23. ↑ "World Heritage Site Museumsinsel". UNESCO. Archived from the original on 6 May 2021. Retrieved 6 May 2021.
  24. ↑ «پایتخت یک کشور چگونه انتخاب می‌شود». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۶ آذر ۱۳۹۶.
  25. ↑ Evangelische Kirche in Deutschland: Kirchenmitgliederzahlen am 31. Dezember 2010. EKD, 2011, (PDF; 0,45 MB) Retrieved, 10 March 2012.
  26. ↑ «Poor but sexy». The Economist. ۲۰۰۶-۰۹-۲۱. شاپا 0013-0613. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۲-۰۵.
  27. ↑ Loke، Matthias (۲۰۱۵-۱۲-۰۱). «Arbeitsmarkt in Berlin: Berlin hat so wenig Arbeitslose wie seit 24 Jahren nicht». Berliner Zeitung (به آلمانی). بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ ژوئن ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۲-۰۵.
  28. ↑ «Bruttoinlandsprodukt – in jeweiligen Preisen – in Deutschland 1991 bis 2018 nach Bundesländern (WZ 2008) – VGR dL». www.statistik-bw.de. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ ژوئن ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۳۰.
  29. ↑ "Arbeitslosenquote nach Bundesländern in Deutschland 2018". Statista (به آلمانی). Retrieved 2018-12-05.
  30. ↑ جشنوارهٔ فیلم برلین در یک نگاه، دویچه وله فارسی
  31. ↑ شهر برلین، آهن‌ربایی برای جوانان شب زنده‌دار دنیا، دویچه وله فارسی
  32. ↑ O'Sullivan, Feargus. "Berlin's New Transit Plan Might Be the Envy of Cities Everywhere". CityLab (به انگلیسی). Retrieved 2020-03-30.
  33. ↑ ۳۳٫۰ ۳۳٫۱ Oltermann، Philip (۲۰۱۹-۰۷-۰۹). «Vienna's euro-a-day public transport model could waltz into Berlin» (به انگلیسی). The Guardian. شاپا 0261-3077. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۳۰.
  34. ↑ Wedia. "Berlin considers 1 euro per day annual public transport ticket". www.iamexpat.de (به انگلیسی). Retrieved 2020-03-30.

پیوند به بیرون

[ویرایش]
ویکی‌سفر یک راهنمای سفر برای برلین دارد.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ برلین موجود است.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=برلین&oldid=41033653»