اورولیمس

اورولیمس
داده‌های بالینی
نام‌های دیگر	42-O-(2-hydroxyethyl)rapamycin
داده‌ها	US سازمان غذا و دارو (آمریکا): Everolimus;
روش مصرف دارو	خوراکی
کد ATC	L01XE10 L04AA18 (WHO)‎;
وضعیت قانونی
وضعیت قانونی	℞ (Prescription only);
داده‌های فارماکوکینتیک
نیمه‌عمر حذف	~۳۰ ساعت
شناسه‌ها
	نام آیوپاک dihydroxy-12-[(2R)-1-[(1S,3R,4R)-4-(2-hydroxyethoxy)-3-methoxycyclohexyl]propan-2-yl]-19,30-dimethoxy-15,17,21,23,29,35-hexamethyl-11,36-dioxa-4-azatricyclo[30.3.1.0 hexatriaconta-16,24,26,28-tetraene-2,3,10,14,20-pentone;
شمارهٔ سی‌ای‌اس	۱۵۹۳۵۱-۶۹-۶ ;
پاب‌کم CID	۶۴۴۲۱۷۷;
دراگ‌بنک	DB01590 ;
کم‌اسپایدر	۲۱۱۰۶۳۰۷ ;
UNII	9HW64Q8G6G;
KEGG	D02714 ;
ChEMBL	ChEMBL۱۹۰۸۳۶۰ ;
CompTox Dashboard (EPA)	DTXSID0040599 ;
ECHA InfoCard	100.149.896
داده‌های فیزیکی و شیمیایی
فرمول شیمیایی	C53H83NO۱۴
جرم مولی	958.224 g/mol g·mol−1
مدل سه بعدی (جی‌مول)	Interactive image;
	SMILES OCCO[C@@H]1CC[C@H](C[C@H]1OC)C[C@@H](C)[C@@H]4CC(=O)[C@H](C)/C=C(\C)[C@@H](O)[C@@H](OC)C(=O)[C@H](C)C[C@H](C)\C=C\C=C\C=C(/C)[C@@H](OC)C[C@@H]2CC[C@@H](C)[C@@](O)(O2)C(=O)C(=O)N3CCCC[C@H]3C(=O)O4;
	InChI InChI=1S/C53H83NO14/c1-32-16-12-11-13-17-33(2)44(63-8)30-40-21-19-38(7)53(62,68-40)50(59)51(60)54-23-15-14-18-41(54)52(61)67-45(35(4)28-39-20-22-43(66-25-24-55)46(29-39)64-9)31-42(56)34(3)27-37(6)48(58)49(65-10)47(57)36(5)26-32/h11-13,16-17,27,32,34-36,38-41,43-46,48-49,55,58,62H,14-15,18-26,28-31H2,1-10H3/b13-11+,16-12+,33-17+,37-27+/t32-,34-,35-,36-,38-,39+,40+,41+,43-,44+,45+,46-,48-,49+,53-/m1/s1 ; Key:HKVAMNSJSFKALM-GKUWKFKPSA-N ;
	(این چیست؟) (صحت‌سنجی)

اِوِرولیمِس یا اِوِرولیمُس (انگلیسی: Everolimus; ‎/ˌɛvəˈroʊləməs/‎) یک مشتقِ ۴۰-او-(۲-هیدروکسی‌اتیل) از دارویِ «سیرولیمس» است که همانند آن، مهارکنندهٔ «mTOR» است.

در حالِ حاضر، این دارو به‌عنوان یک سرکوب‌گرِ سیستم ایمنی بدن، جهت جلوگیری از «ردِ پیوندها» و همچنین درمانِ سرطانِ کلیه و برخی تومورهای دیگر بکار می‌رود. پژوهش‌های گسترده‌ای بر روی این دارو و هم‌خانواده‌هایش جهت انجام «درمانِ هدفمندِ» برخی سرطان‌ها انجام شده است.

این دارو متعلق به شرکتِ دارویی نوارتیسِ سوئیس است و تحت نام‌های «زُرتِــرِس» (در آمریکا) و «سِـرتیکان» (در اروپا و سایر کشورهای دنیا) در مواردِ ردِ پیوند، فروخته می‌شود. در زمینهٔ درمانِ سرطان هم، این دارو با نام‌هایی همچون «اَفی‌نیتور» و «وُتوبیا» در بازار موجود است.

شرکت دارویی «بیوکان» هم این دارو را با نام «اِوِرتور» تولید کرده است.

موارد مصرفِ تصویب‌شده

سرطان پیشرفتهٔ کلیه (تصویب‌شده در مارس ۲۰۰۹ توسط اف‌دی‌اِی)^[۲]
جلوگیری از ردِ پیوندِ کلیه (تصویب‌شده در آوریل ۲۰۱۰ توسط اف‌دی‌اِی)^[۳]
آستروسایتومای ساب‌اپاندیمال جاینت سِل مرتبط با «توبروز اسکلروزیس» در افرادی که شرایط جراحی ندارند. (تصویب‌شده در اکتبر ۲۰۱۰ توسط اف‌دی‌اِی)^[۴]
تومورهای نورواندوکرینیِ پیشرونده یا متاستاتیک در لوزالمعده که توسط جراحی قابل برداشت نیستند. (تصویب‌شده در مِی ۲۰۱۰ توسط اف‌دی‌اِی)^[۵]
سرطان پستان در زنان یائسه که گیرنده‌های هورمونی‌شان مثبت بوده و گیرندهٔ HER2 درآنها موجود نباشد؛ در ترکیب با دارویِ «اِکسی‌مِستین» (exemestane) (تصویب‌شده در ژوئیه ۲۰۱۲ توسط اف‌دی‌اِی)^[۶]
جلوگیری از ردِ پیوند کبد (تصویب‌شده در فوریه ۲۰۱۳ توسط اف‌دی‌اِی)
تومورهای نوروراندوکرین غیرفعال، تمایزیافته و پیشرونده‌ای که از دستگاه گوارش یا ریه‌ها نشأت گرفته باشند و قابل جراحی نباشند و موضعی یا متاستاتیک باشند. (تصویب‌شده در فوریه ۲۰۱۶ توسط اف‌دی‌اِی)^[۷]

عوارض

عوارض دارو بستگی به دوزِ دارو، مدتِ مصرف و بیماری زمینه‌ای فرد دارد.

موارد شایع آن شاملِ زخم‌های دهان، احتمال عفونت، اسهال، ادم محیطی، خستگی و راش پوستی است. (احتمالِ همگی در حدود ۳۰٪ یا بیشتر). شایعترین عوارض آزمایشگاهی هم، کم‌خونی، بالارفتن کلسترول خون، کاهش لنفوسیت‌های خون، بالارفتن آنزیم آسپار��ات ترانس‌آمیناز (AST) کبد و بالارفتن قندِ خون ناشتاست. (احتمالِ همگی در حدود ۵۰٪ یا بیشتر)^[۷]

پیوند قلب

این دارو ممکن است در «پیوند قلب» هم کمک‌کننده باشد، چرا که احتمالِ واسکولوپاتی‌های مزمن آلوگرافت (التهاب‌های عروقی) را در چنین پیوندهایی کاهش می‌دهد. این دارو اثرات مشابهی چون داروی «سیرولیمس» در پیوند کلیه و سایر احشاء دارد.^[۸]

جلوگیری از پیری

در برخی مدل‌های آزمایشگاهی همچون موش، مهارِ گیرنده‌های «mTOR» عمر سلولی را افزایش داده است^[۹] و بدین ترتیب، گمان بر آن است که مهارِ گیرنده‌های «mTOR» می‌تواند در جلوگیری از پیری مؤثر باشد. در یک کارآزمایی بالینی که اخیراً توسط شرکت دارویی نوارتیس انجام شد، استفادهٔ کوتاه مدت از این دارو، پاسخدهی بدن سالمندان به واکسن آنفلوآنزا را افزایش داد.^[۱۰] درمان با اِوِرولیمس در موش‌ها در مقایسه با «سیرولیمس» عوارض متابولیک کمتری هم داشته است.^[۱۱]

منابع

↑ R.N Formica Jra; K.M Lorberb; A.L Friedmanb; M.J Biaa; F Lakkisa; J.D Smitha; M.I Lorber (March 2004). "The evolving experience using everolimus in clinical transplantation". Transplantation Proceedings. 36 (2): S495–S499. doi:10.1016/j.transproceed.2004.01.015.
↑ "Afinitor approved in US as first treatment for patients with advanced kidney cancer after failure of either sunitinib or sorafenib" (Press release). Novartis. 2009-03-30. Archived from the original on 3 April 2009. Retrieved April 6, 2009.
↑ "Novartis receives US FDA approval for Zortress (everolimus) to prevent organ rejection in adult kidney transplant recipients" (Press release). Novartis. 2010-04-22. Archived from the original on 25 April 2010. Retrieved April 26, 2010.
↑ "Novartis' Afinitor Cleared by FDA for Treating SEGA Tumors in Tuberous Sclerosis". 1 Nov 2010.
↑ http://www.fda.gov/NewsEvents/Newsroom/PressAnnouncements/ucm254350.htm
↑ "US FDA approves Novartis drug Afinitor for breast cancer". Reuters. 20 Jul 2012. Archived from the original on 8 May 2013. Retrieved 16 February 2017.
↑ ^۷٫۰ ^۷٫۱ Everolimus (Afinitor). Feb 2016
↑ Eisen HJ, Tuzcu EM, Dorent R, et al. (August 2003). "Everolimus for the prevention of allograft rejection and vasculopathy in cardiac-transplant recipients". N. Engl. J. Med. 349 (9): 847–58. doi:10.1056/NEJMoa022171. PMID 12944570.
↑ Harrison, David E.; Strong, Randy; Sharp, Zelton Dave; Nelson, James F.; Astle, Clinton M.; Flurkey, Kevin; Nadon, Nancy L.; Wilkinson, J. Erby; Frenkel, Krystyna (2009-07-16). "Rapamycin fed late in life extends lifespan in genetically heterogeneous mice". Nature. 460 (7253): 392–395. doi:10.1038/nature08221. ISSN 1476-4687. PMC 2786175. PMID 19587680.
↑ Mannick, Joan B.; Del Giudice, Giuseppe; Lattanzi, Maria; Valiante, Nicholas M.; Praestgaard, Jens; Huang, Baisong; Lonetto, Michael A.; Maecker, Holden T.; Kovarik, John (2014-12-24). "mTOR inhibition improves immune function in the elderly". Science Translational Medicine. 6 (268): 268ra179. doi:10.1126/scitranslmed.3009892. ISSN 1946-6242. PMID 25540326.
↑ Arriola Apelo, Sebastian I.; Neuman, Joshua C.; Baar, Emma L.; Syed, Faizan A.; Cummings, Nicole E.; Brar, Harpreet K.; Pumper, Cassidy P.; Kimple, Michelle E.; Lamming, Dudley W. (2015-10-13). "Alternative rapamycin treatment regimens mitigate the impact of rapamycin on glucose homeostasis and the immune system". Aging Cell. 15: 28–38. doi:10.1111/acel.12405. ISSN 1474-9726. PMC 4717280. PMID 26463117.

مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Everolimus». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۶ فوریه ۲۰۱۷.

[1] R.N Formica Jra; K.M Lorberb; A.L Friedmanb; M.J Biaa; F Lakkisa; J.D Smitha; M.I Lorber (March 2004). "The evolving experience using everolimus in clinical transplantation". Transplantation Proceedings. 36 (2): S495–S499. doi:10.1016/j.transproceed.2004.01.015.

[2] "Afinitor approved in US as first treatment for patients with advanced kidney cancer after failure of either sunitinib or sorafenib" (Press release). Novartis. 2009-03-30. Archived from the original on 3 April 2009. Retrieved April 6, 2009.

[3] "Novartis receives US FDA approval for Zortress (everolimus) to prevent organ rejection in adult kidney transplant recipients" (Press release). Novartis. 2010-04-22. Archived from the original on 25 April 2010. Retrieved April 26, 2010.

[Nov2010-4] "Novartis' Afinitor Cleared by FDA for Treating SEGA Tumors in Tuberous Sclerosis". 1 Nov 2010.

[5] ttp://www.fda.gov/NewsEvents/Newsroom/PressAnnouncements/ucm254350.htm

[July2012-6] "US FDA approves Novartis drug Afinitor for breast cancer". Reuters. 20 Jul 2012. Archived from the original on 8 May 2013. Retrieved 16 February 2017.

[NET-2016-7] ۷٫۰ ^۷٫۱ Everolimus (Afinitor). Feb 2016

[pmid_12944570-8] Eisen HJ, Tuzcu EM, Dorent R, et al. (August 2003). "Everolimus for the prevention of allograft rejection and vasculopathy in cardiac-transplant recipients". N. Engl. J. Med. 349 (9): 847–58. doi:10.1056/NEJMoa022171. PMID 12944570.

[9] Harrison, David E.; Strong, Randy; Sharp, Zelton Dave; Nelson, James F.; Astle, Clinton M.; Flurkey, Kevin; Nadon, Nancy L.; Wilkinson, J. Erby; Frenkel, Krystyna (2009-07-16). "Rapamycin fed late in life extends lifespan in genetically heterogeneous mice". Nature. 460 (7253): 392–395. doi:10.1038/nature08221. ISSN 1476-4687. PMC 2786175. PMID 19587680.

[10] Mannick, Joan B.; Del Giudice, Giuseppe; Lattanzi, Maria; Valiante, Nicholas M.; Praestgaard, Jens; Huang, Baisong; Lonetto, Michael A.; Maecker, Holden T.; Kovarik, John (2014-12-24). "mTOR inhibition improves immune function in the elderly". Science Translational Medicine. 6 (268): 268ra179. doi:10.1126/scitranslmed.3009892. ISSN 1946-6242. PMID 25540326.

[11] Arriola Apelo, Sebastian I.; Neuman, Joshua C.; Baar, Emma L.; Syed, Faizan A.; Cummings, Nicole E.; Brar, Harpreet K.; Pumper, Cassidy P.; Kimple, Michelle E.; Lamming, Dudley W. (2015-10-13). "Alternative rapamycin treatment regimens mitigate the impact of rapamycin on glucose homeostasis and the immune system". Aging Cell. 15: 28–38. doi:10.1111/acel.12405. ISSN 1474-9726. PMC 4717280. PMID 26463117.

[۱]