Tramana

Tramana
Irudi gehiago
Iraute egoera
Galzori larrian  (IUCN 3.1)
Sailkapen zientifikoa
Erreinua	Animalia
Filuma	Chordata
Klasea	Chondrichthyes
Ordena	Myliobatiformes
Familia	Myliobatidae
Generoa	Myliobatis
Espeziea	Myliobatis aquila Linnaeus, 1758

Tramana (Myliobatis aquila) ur gaziko arrain kartilaginosoa da, Myliobatidae familiakoa^[1]. Arraia mota bat da. Hizkuntza askotan "itsasoko arranoa" izena ematen zaio.

Ozeano Atlantikoan eta Mediterraneoan aurkitzen da. Buztanean pozoia du, lesio handiak eragin ditzakeena^[2], hala ere jateko arrain preziatua da.

Aurkitu den handienak 183 cm luzera eta 14,5 kg zuen^[3]. Gorputzaren diskoa 80 cm ingurukoa zen, gainerakoa isatsak osatzen zuen. Emeak arrak baino handiagoak dira^[4].

Gorputzaren gainaldea marroia edo beltza izaten da eta sabelaldea zuria, ertzetan ilundu egiten bada ere. Hegal triangeluar handiak dituenez gorputzaren diskoa erronbo itxurakoa da. Hegalak puntan amaitzen dira.

Muturra borobildua du, ahatearen mokoaren antzekoa^[2]. Begiak alboetan kokaturik daude. Azpialdean ahoa eta zakatzak ditu. Ahoko baraila bakoitzean 7 hortz lerro ditu^[5].

Buztana luzea da, gorputza halako bi batzuetan, eta bizkarraldeko hegats txiki bat du hasieran. Amaieran arantza bat du, isatseko hegatsik ez. Buztanak erdialdean badu pozoi poltsa bat gordetzen duen barrunbea, buztanaren %10-40 hartzen duena, eta pozoia isurtzeko ubide bat edo bi izan ditzake^[6]. Eztena du etsaiari pozoia sartzeko^[2].

Ekialdeko Ozeano Atlantikoan bizi da, Britainiar uharteetatik Hegoafrikaraino, eta Azoreetan, Madeiran eta Kanarietan ere aurkitzen da. Mediterraneo itsasoan ere zabalduta dago^[3].

Kostaldean zein itsaso zabalean aurki daiteke. 800 metrotako sakonerako uretara sartzen den arren denbora gehiena 50 metrorainoko sakonerako uretan igarotzen du^[7].

Itsaso hondoak pratruilatzen ditu hegan ariko balitz bezala. Tramanaren dieta itsaso hondoan bizi diren ornogabeek osatzen dute nagusiki, hondarretatik ateratzen dituen krustazeoek eta molusku bibalbioek. Poliketoak, gastropodoak, itsas lumak eta arrain txikiak ere jaten ditu^[8]. Tramana handiagoek arrain gehiago jaten dute^[9]. Hondarretan etzanda kamuflatzen da eta eraso azkarrak egiten ditu^[2].

Ugalketa garaian dozenako taldetan biltzen dira^[10]. Tramanak obobibiparoak dira eta 3-7 tramana gazte garatzen dira amaren barnean^[5]. Hasiera batean arrautzaren gorringoaz elikatzen dira eta ondoren amak umetokian isurtzen duen jariakinaz. 6-8 hilabeteko haurdunaldiaren ondoren guztiak jaiotzen dira^[3]. 20-30 cm arteko luzera izaten dute tramana jaioberriek^[2]. Maiatza era iraila artean jaiotzen dira, Hegoafrika 1983an azaroan jaiotakoak ikusi ziren^[11].

Sexu heldutasuna 55 cm dutenean hartzen dute arrek eta 75 cm dutenean emeek^[2].

Sare pelagikoen bidez edo kainaberaz harrapatzen dira, baina populazioak urritzen ari dira eta kainabera bidezko harrapaketak nabarmen jaitsi dira^[12].

Tramanak ikusi eta argazkiak ateratzeko itsaspeko jarduerek goraldia izan dute.

Tramanaren hegalak jaten dira, han aurkitzen baita haragia. Era askotara presta daiteke, irineztatuta, plantxan, erreta, gisatua... Frantzian tramana gurin beltzetan jaten da, Katalunian suquet de raya, Galizian raya en caldeirada, Huelvan raya al pimentón eta Valentzian raya con tomate^[13]. Euskal Herrian ez da plater ohikoa.