Olmedo-Santiago burdinbidea

Olmedo — Santiago abiadura handiko burdinbidea
Atlantikoko ardatza
Ulla ibaiaren gaineko bidezubia, A Estradako ingurunetan
Kokapena
Herrialdeak	Espainia
Deskribapena
Kodea	082
Mota	Abiadura Handiko bidea
Hasiera	2011ko abenduaren 10a
Ezaugarri teknikoak
Luzera	415,759 km
Bidearen zabalera	1 435 mm
Bide kopurua	Bide bikoitza
Elektrifikazioa	25 kV AC
Gehieneko abiadura	350 km/h
Ustiapena
Egoera	Zerbitzuan
Jabea	ADIF
Operadorea	Renfe Operadora
Eskema  Coruña — Vigo Santiago de Compostela Ourense–Elkargunea A Gudiña Outeiru de Senabria Zamora Medina del Campo AH  Madril — Valladolid

Olmedo — Santiago abiadura handiko burdinbidea Iberiar penintsulako burdinbide bat da, Medina del Campo–Abiadura Handia eta Santiago de Compostela geltokiak lotzen ditu.

Burdinbidea 2011ko abenduaren 10an inauguratu zen Ourense–Elkargunea eta Santiago de Compostela geltokien artean.

1986an, Espainiako Gobernuak, Garraio Ministerioko buru Abel Caballero galiziarra zela, Trenbide Garraioaren Plana diseinatu zuen, 1987ko apirilaren 30ean onartua, 2000. urterako. Lehen bertsio horretan ez da aurreikusten Galiziako hiri nagusietarako trenbide-inbertsiorik. Bidaia denborak murrizteko, abiadura handiko linea bat diseinatzen da Madriletik Leonera Valladolidetik pasatuz, 250 km/h-ko gehienezko abiadurarekin. Leondik Monforte de Lemoseraino dagoen burdinbidea eraberritzeko asmoa dago, abiadura 160 km/h-ra igotzeko. Beste eraberritze bat aurreikusten da, kasu honetan Medina del Campo eta Zamora artean, 160 km/h-ko abiaduran.^[1]

1993ko krisi ekonomikoan, Espainiako Gobernuak Galiziara joateko planak murriztu zituen, eta abiadura handiko burdinbidearen proiektua Madril-Valladolid tartera mugatu zuen. Valladolid eta Leon arteko abiadura handiko burdinbidea epe luzera eraikitzea baztertu du, zati horretan 160 km/h-ra iristeko erreforma batekin ordezkatuz. Monforte de Lemos-Vigo eta Ourense-Coruña tarteetan jarduketa osagarriak baino ez lirateke egingo.^[2][3]

Aurreko tren-plana 2000. urtean amaitu zenean, José María Aznarren gobernuak asmo handiko plan berri bat abiarazi zuen abiadura handia Iberiar Penintsulako eskualde guztietara eramateko, probintzietako hiriburuak Madrildik lau ordu baino gehiagora gera ez zitezen. Aurreko planetik 160 km/h-ra dauden modernizazioak ezabatu egiten dira eta abiadura handiko burdinbide berri bat proiektatzen da Galiziara 300 km/h-ra bere ibilbide osoan, baina ez Leonetik, baizik eta Zamorako ibilbide zuzenago baten bidez, une honetan obretan dagoena. Ourensetik, abiadura handiko hiru adar proiektatzen dira: Lugora, Santiago de Compostelara eta Vigora. Azken horrek ez zuen Miño ibaiaren ibilbidea jarraituko ohiko lineak egiten duen bezala, baizik eta autobiaren trazadura erabiliz.^[4]

2005etik aurrera, José Luis Rodríguez Zapateroren gobernuak zehatz-mehatz definitu zituen Galiziako abiadura handiko burdinbideen trazadurak eta erabilerak. Olmedo-Santiago ibilbidea bidaiarientzat bakarrik izango litzateke, Ourense eta Vigo (Cerdedo aldaera) lotzeko beste irtenbide bat izango litzatekeen bezala. Ourense eta Pontevedra arteko 54 kilometroko by-pass honek, Vigoz gain, hiri honi zerbitzua emango lioke, trenak, gaur egun gertatzen den bezala, noranzkoa aldatu behar izan gabe. Linea hori ingurumen-inpaktuaren adierazpen-fasean dago, eta aukera emango luke Ourense eta Vigo arteko denbora laburtzeko; izan ere, hori gabe eta Santiago de Compostelatik itzulinguru bat egin behar izanda, trena ez litzateke lehiakorra izango errepidearen aurka. Gainerako lineak mistoak izango lirateke, bidaiarien eta merkantzien trafikorako.

2011n, zabalera iberikoan Ourense-Santiago de Compostela tartea eta Coruña-Vigo burdinbideko Santiago de Compostela-Coruña tartea jarri ziren zerbitzuan.^[5] 2012tik aurrera, Alvia 730 tren hibridoak igarotzen dira Madril eta Galizia artean, abiadura handiko lineetan eta elektrifikatu gabeko estandarretan ibiltzeko gai direnak, tren-makina aldatu gabe, ordura arte ez bezala.^[6] 2015ean, Vigorainoko Coruña-Vigo burdinbideko tartea^[7] eta Olmedo-Zamora abiadura handiko tartea jarri ziren martxan,^[8] bidaia-denborak murriztuz. 2021eko abenduaren 12an martxan jarri da Zamora-Ourense tartea, azkena.^[9]

2013ko uztailaren 24an, Madrildik Ferrolera zihoan Alvia tren bat errailetik atera zen Santiago de Compostelako Angrois auzoko A Grandeira auzuneko bihurgunean, Santiago de Compostelako geltokitik hiru kilometrora. 224 bidaiarietatik (218 bidaiari eta sei tripulatzaile) 144 zauritu ziren eta 80 hil. Iberiar Penintsulako tren istripu larrienetako bat da, 1944an Leongo Torre'l Bierzu udalerrian gertatutako hondamendiak bakarrik gainditu zuena.^[10]

Renfe Operadora  Zerbitzua   Hasiera   Ibilbidea   Amaiera ⁠ Avant  Coruña Santiago de Compostela Ourense Elkargunea⁠ Alvia  Madril Chamartin Segovia–Guiomar • Medina del Campo AH Salamanca⁠ Alvia  Madril Chamartin Segovia–Guiomar • Medina del Campo AH • Zamora • A Gudiña • Ourense–Elkargunea • Guillarei • Redondela • Vigo–Guixar Pontevedra⁠ Alvia  Madril Chamartin Segovia–Guiomar • Medina del Campo AH • Zamora • A Gudiña • Ourense–Elkargunea • Santiago de Compostela • Coruña Ferrol⁠ Alvia  Bartzelona Sants Camp de Tarragona • Lleida–Pirineus • Zaragoza–Delicias • Tutera • Castejon • Tafalla • Iruña • Gasteiz • Miranda Ebro • Burgos–Rosa Manzano • Palentzia • Leon • Estorga • Ponferrada • O Barco de Valdeorras • A Rua–Petin • San Clodio–Quiroga • Monforte de Lemos • Ourense–Elkargunea • Santiago de Compostela Coruña

Coruña — Vigo Santiago de Compostela  Coruña — Vigo Compostelako tunela  Medina del Campo — Zamora AP-9 autobidea Santiagoko tunela O Eixoko bidezubia Marrozosko tunela Sáramoko bidezubia Ardilleiroko tunela Reboreidoko tunela Caldelasko tunela Ulla ibaia Castroko tunela O Curroko tunela O Portiñoko tunela Besteirosko bidezubia Covasko bidezubia Toxa ibaia Martixeko bidezubia Carboeiroko tunela Deza erreka Losongo tunela Anzoko bidezubia Anzoko tunela Vilar do Xestalgo tunela AP-53 autobia Bendoiroko tunela O Castroko tunela Laxeko erreka As Cabirtasko erreka Peñako tunela Portosko bidezubia Riadigos ibaia Vilargo tunela Viadukt Abeledako tunela Viadukt Outeiroko tunela Viñao erreka Tunel Marnotesko bidezubia Barroko tunela Piteirako tunela Aranteiros erreka Os Palleirosko tunela Mundingo tunela Grabanes erreka AG-53 autobia San Fizko tunela Viadukt přes řeku Barbantiño Buratako tunela Portos ibaia Coto Formigueiroko tunela  Zamora — Coruña  Monforte de Lemos — Redondela Ourense–Elkargunea  Monforte de Lemos — Redondela Miño ibaia N-120 errepidea Bouzachasko tunela Canivelosko bidezubia Lonia ibaia Montealegreko tunela Zain erreka  Zamora — Coruña Braña ibaia N-525 errepidea N-525 errepidea Randeko tunela Taboadela ibaia Pazos erreka Os Casaresko tunela  Zamora — Coruña  Zamora — Coruña Arnoia ibaia Bouzasko tunela Bouzasko bidezubia  Zamora — Coruña Miamango bidezubia  Zamora — Coruña Miaman  Zamora — Coruña Seiroko tunela Valdemouroko bidezubia  Zamora — Coruña  Zamora — Coruña Pradoko tunela Portelako tunela  Zamora — Coruña Corga de Velako tunela Os Portosko bidezubia  Zamora — Coruña  Zamora — Coruña El Cornoko tunela Felgueira II bidezubia Felgueira I bidezubia Cerdedeloko tunela Tamegako bidezubia  Zamora — Coruña Portocambako tunela  Zamora — Coruña  Zamora — Coruña  Zamora — Coruña  Zamora — Coruña  Zamora — Coruña Bolañosko tunela  Zamora — Coruña  Zamora — Coruña  Zamora — Coruña O Espiñoko tunela  Zamora — Coruña A Gudiña O Cañizoko tunela O Pereiro  Zamora — Coruña Vilavellako tunela Vilavellako bidezubia  Zamora — Coruña A-52 autobia A Candako tunela A Canda Tuelako bidezubia Lubiango tunela Pedroko bidezubia Hedrosoko tunela Leira ibaia Padorneloko tunela Los Perdegalesko bidezubia Requejoko tunela Pedralbako tunela  Zamora — Coruña 343,784  Zamora — Coruña La Viellako mendebaldeko bidezubia La Viellako tunela La Viellako ekialdeko bidezubia Outeiruko tunela Outeiru (170 m) 333,588 Outeiru de Senabria Palaciosko bidezubia Asturianosko bidezubia Valchanosko erreka Mombuey N-631 errepidea Nuestra Señora de Agavanzalgo urtegia 299,446 Outeiru de Bodas 274,993 Tabara N-631 errepidea Valdurcosko erreka Esla ibaia N-630 errepidea Callejinasko erreka N-630 errepidea 249,434 Montamarta Valdurcosko erreka A-11 autobia La Campiñako tunela Valderreiko erreka Valorioko tunela Bolongo tunela 233,0  Zamora — Coruña 232,5 Zamora  Medina del Campo — Zamora A-11 autobia Valderaduey ibaia A-66 autobia 223,2 Coreses  Medina del Campo — Zamora N-122 errepidea Duero ibaia 203,4 Toro Guareña ibaia Puenteko erreka Cañoko erreka Pitanzako erreka A-62 autobia  Medina del Campo — Zamora  Medina del Campo — Zamora  Medina del Campo — Vilar Formoso 156,7  Medina del Campo — Vilar Formoso 155,5 Medina del Campo–Abiadura Handia A-6 autobia  Madril — Hendaia Zapardiel ibaia  Villalba — Medina del Campo  Madril — Valladolid Adaja ibaia  Villalba — Medina del Campo 133,9  Madril — Valladolid N-601 errepidea 133,0 Olmedo  Madril — Valladolid

• Administrador de Infraestructuras Ferroviarias
• Renfe Operadora