Miriam Urkia

Miriam Urkia
Irudi gehiago
Euskaltzain osoa 2018 - ← Joan Mari Torrealdai
Bizitza
Jaiotza	Aretxabaleta, 1965eko martxoaren 31 (59 urte)
Herrialdea	Gipuzkoa, Euskal Herria
Hezkuntza
Heziketa	Euskal Herriko Unibertsitatea Deustuko Unibertsitatea
Tesi zuzendaria	Miren Azkarate
Hizkuntzak	euskara gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	hizkuntzalaria
Lantokia(k)	Donostia
Enplegatzailea(k)	UZEI
Lan nabarmenak	ikusi Xuxen Lexikoaren behatokia corpusa EDBL
Kidetza	Euskaltzaindia Udako Euskal Unibertsitatea

Miriam Urkia Gonzalez (Aretxabaleta, 1965eko martxoaren 31) euskal hizkuntzalaria, euskaltzaina eta UZEIko Lexikografia Saileko burua da.

Deustuko Unibertsitateko EUTG Eskolan Euskal Filologian lizentziatu zen 1988an. Besteak beste Miren Azkarate eta Patxi Altuna izan zituen irakasle. Euskal Filologiako doktorea da, eta lexikografia, corpusgintza, morfologia konputazionala eta hizkuntza teknologia dira haren lan esparruak. UZEIko langilea da 1983tik, eta Lexikografia saileko zuzendaria da 1992tik; teknologiei lotutako lan lexikografikoetan ez ezik, bereziki Euskaltzaindiari lotutako lanetan dihardu.^[1][2]

Euskal Filologian doktorea da (Euskal Herriko Unibertsitatea, 1997).^[4][5][6] Urkiaren tesiak eta Iñaki Alegria informatikariarenak Xuxen zuzentzaile ortografikoaren oinarri linguistikoa eta informatikoa ezarri zuten.^[3] Geroago, Morfologia konputazionala: euskararen morfologiaren deskribapena liburua argitaratu zuten bien artean 2002an.^[7] Analizatzaile morfologikoa geroago ere hainbat tresnatan erabili da, esaterako, UZEIk Euskaltzaindiaren enkarguz osatutako XX. mendeko corpus estatistikoa automatikoki lematizatzeko oinarria izan zen.

Ikerlaria izan zen Ixa taldean eta aditua da euskararen corpusgintzan eta lexikografian.^[8] 1983an hasi zen lankidetzan UZEIn (Andoni Sagarna zuzendaria zela), gero 1988an lexikografo moduan hasi zen lanean bertan eta 1992tik Lexikografia Saileko burua da. UZEIn hainbat hizkuntza-baliabide sortu ditu: Atzekoz aurrera hiztegia (1994, 2005, 2017), Sinonimoen hiztegia (1999, 2002, 2011) edo Maiztasun hiztegia (2004). euLEMA lematizatzaile automatikoa (2007- ), euLEX euskararen datu-base lexikala, edota HOBELEX lexiko-zuzentzailea (2014, 2016).^[1]

Gainera Euskaltzaindiaren Lexikoaren Behatokia egitasmoaren kidea izan da bere hasieratik. Lexikoaren Behatokia proiektua Euskaltzaindiaren ekimenez abiatu zen, 2007an, Hiztegi Batuko Lantaldeak egindako proposamen bati erantzunez, eta lankidetzan Ixa Taldearekin, UZEIrekin eta Elhuyarrekin. Lankide nagusiak hauek dira: Andoni Sagarna, Miriam Urkia, Antton Gurrutxaga, Xabier Artola, eta Nerea Ezeiza. Proiektuaren emaitza da izen bera duen corpusa, zeina web bidez kontsultatu baitaiteke. 65 milioi hitzeko testu-corpus bat eratu du 2018ra arte.^[6] Corpusa automatikoki prozesatuta dago, eta linguistikoki etiketatuta, eta hizkuntza-corpusek ohikoa duten kontsulta-funtzionalitatea eskaintzen dio erabiltzaileari.^[7][8]

Hainbat aldizkari eta egunkaritan idatzi ditu artikuluak, besteak beste hauetan: ASJU, Elhuyar: Zientzia eta teknika, Behavior Research Methods, Literary and Linguistic Computing, META: Journal des Traducteurs, Senez. Euskal komunitate zientifikoaren Inguma datu-basean, berak sorturiko 15 lan baino gehiago bildu dira.^[9]

Euskaltzaindiak euskaltzain urgazle izendatu zuen 2003an, eta euskaltzain osoa 2018an.^[1] 2019ko martxoaren 29an Hiztegitik kofradiara izenburuko sarrera-hitzaldia irakurri zuen Aretxabaletan. Andoni Sagarnak eman zion erantzuna Badator aire freskoa berbaldiarekin.^[11]

Aretxabaletako ikastolako lehen promoziokoa izan zen eta ikasketa guztiak euskaraz egin dituen lehen euskaltzain osoa izan da bera.^[12]

Hainbat ardura hartu izan ditu Euskaltzaindiaren batzordeetan:^[1]

• Euskaltzaindiako zuzendaritzako kidea da 2020tik beste hauekin batera: Andres Urrutia (Akademiaren burua), Jean-Baptiste Coyos (buruordea), Adolfo Arejita (idazkaria), Roberto González de Viñaspre (diruzaina) eta Sagrario Aleman (JAGON sailburua)^[13]
• Iker saileko burua da.
• Hiztegi Batuan, lantaldeko kidea da 1997tik eta arduraduna izan zen 2013-2017 urteetan.
• Euskaltzaindiaren Hiztegian, egitasmoko arduraduna da 2014tik, eta lantaldeko arduraduna 2017tik.
• Batzorde ahaldunduko idazkaria da 2017tik.
• 2008tik Lexikoaren Behatokia egitasmoko kidea da, Euskaltzaindiaren Hiztegia egitasmokoa ere 2013tik, eta idazkaria Informazio eta Komunikazioaren Teknologiak batzordekoa.^[14] Gaur egun, Euskaltzaindiaren Hiztegiaren arduraduna da.^[15]
• Euskera agerkariko aholku batzordeko kidea da 2009tik.
• Euskara batuaren eskuliburuaren argitalpenean ikuskatzaile lanak egin zituen Andoni Sagarnarekin batera 2018an.

Euskaltzaindiaren Gipuzkoako ordezkaria da 2017tik. Aurrerantzean, Iker sailaren ardura hartuko du.

Eskolak eta ikastaroak eman izan ditu Deustuko Unibertsitatean, Udako Euskal Unibertsitatean, Euskal Herriko Unibertsitatean, Mondragon Unibertsitatean eta Bordele Montaigne Unibertsitateko Baionako campusean.

Eusko Jaurlaritzaren Euskararen Aholku Batzordeko kide da 2007tik, IKT azpiatal-batzordeko kide (2008-2016) eta Ingurune Digitala azpiatal-batzordeko kide 2017tik.^[1]

• 2019: Bilboko Liburu Azokaren Urrezko Luma.

• Miriam Urkia-ren Euskaltzain oso fitxa Euskaltzaindiaren webgunean.
• Miriam Urkia Linkedin sare sozial https://web.archive.org/web/20190719022149/http://lexikoarenbehatokia.euskaltzaindia.net/cgi-bin/kontsulta.py
• Lexikoaren behatokia proiektua.
• Lexikoaren behatokiaren corpusaren kontsulta.