Kontsonante ahokari

Kontsonante ahokaria^[1] kontsonante bat da, aire-emaria ahotik ateraraziz ahoskatzen dena. Kontsonantea ahoskatzean airea, kontsonante sudurkaria da. Kontsonante ahokariaren soinua egiteko, aho osoak moldatzen du airearen ibilbidea. Airearen bidearen aldaketa hau, ahoa eta ezpainak erabiliz, hotsaren uhin formari eragiten dio, airea zapatuz eta hedatuz. Ahoaz gain, ahots tolesdurek eta birikiek parte hartzen dute soinuaren ozentasuna eta tonua kontrolatuz. Ahots tolesduren mugimenduak zehaztuko du kontsonante bat ahostun edo ahoskabea den. Kontsonante gehienak ahokariak dira, adibidez /p/, /b/, /t/, /d/, etab. Besteak sudurkariak dira, adibidez /m/ edo /n/.

Euskara batuaz, bokal guziak ahokari eta ahostunak dira. Ahoskunea eta ahosmoldea kontuan hartuz, bost bokal ditugu euskaraz: /i, e, a, o, u/. Hala ere, zubereraz bokal sudurkariak aurki daitezke.

Fonema batzuk ahokariak dira, baina badituzte beste ezaugarri batzuk ere.

Hersketa ezpainetan gertatzen da; beraz, herskari ezpainkaria dugu.

Adibidez: /p/ eta /b/

Hersketa mihi puntaz hortzen kontra gertatzen da; beraz, herskari horzkaria dugu.

Adibidez: /t/ eta /d/

Hersketa mihi lepoaz aho-sabaiaren kontra gertatzen da, beraz, herskari sabaikaria dugu.

Adibidez: /c/ eta /ɟ/

Hersketa sabai bigunaren kontra gertatzen da; beraz, herskari belarra dugu.

Adibidez: /k/ eta /g/