Garitoain

Garitoain
Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Kokapena
Herrialdea	Nafarroa Garaia
Eskualdea	Pirinioaurrea
Udalerria	Ibargoiti
Administrazioa
Mota	herri hustu
Izen ofiziala	Garitoain
Posta kodea	31743
Herritarra	garitoaindar
Geografia
Koordenatuak	42°42′53″N 1°32′08″W / 42.71480029°N 1.53558729°W / 42.71480029; -1.53558729
Garaiera	503 metro
Distantzia	17,0 km (Iruñetik)

Garitoain^[1][a] Ibargoiti udalerriko herri hustu bat da, Euskal Herriko Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta, Pirinioaurrea eskualdean. Gaur egun Elo udalerrian dago, lur-zerrenda hori bi udalerrien artean trukatu baitzen.

1950. urtean jada despopulatu bezala agertzen zen. Bere lurrak Eloko Udalara pasa ziren.

Bertako biztanleak garitoaindarrak ziren.

Garitoain toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:^[2]

• Garitoain (1086)
• Garitoayn (1236)
• Garicoayn (1284)
• Garitoain (1534)
• Garitoain (1694)
• Garituain (1752)
• Garitoain (1802)
• Garitoain (1914)
• Garitoain (1996)

Garitoain Ibargoiti ibarran dago.

Ibargoiti udalerria Zangozako merindadearen ekialdean kokatzen da. NA-2420 errepideak eta A-21 autobiak ibar osoa zeharkatzen ditu. Iruñerriko gune metropolitarraren ekialdera dago. Udaletxea Idotzinen dago. Erliebe ertaingo ibarra da. Itzaga eta Izko mendien magalean dago, ibarbide emankor eta laua eratuz, eta, ondoren, mendilerro menditsu bat.

Ibargoitiko klimaren ezaugarriak, azpimediterraneo motakoak dira, uda garaiko lehortea, prezipitazio eskasak baina Nafarroa hegoaldean baino ugariagoak eta aldaketa termiko handia. Urteko batez besteko tenperatura 8 eta 12 gradu artekoa eta prezipitazioak 1000 eta 1400mm bitartekoak dira. Urteroko egun euritsuak 100-140 izaten dira.

Jatorrizko landareditik, erlikia batzuk baino ez dira geratzen Izko eta Itzaga mendilerroetan, eta gunerik euritsuenetan klima atlantikoari dagozkion zuhaitzak aurki daitezke (haritz eta pagoak), ameztiak gune lehorretan, eta birlandaturiko pinuak udalerri gehienean. Birlandaturiko pinuen azalera, Austriatik ekarritako pinu lariziarrekin egin zen eta XX. mendearen amaieran 450 hektarea ingurutan zeuden.

Ibargoitin dagoen Elo udalerrian (ibarraren parte da geografikoki, baina ez administratiboki), itsasoaren mailatik 528 metrora, Nafarroako Gobernuak 1929n jarritako estazio meteorologikoa dago..^[3]

Datu klimatikoak (Elo, 1984-2020)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C)	19.0	22.5	25.0	27.5	35.0	40.0	40.0	41.0	37.5	30.5	23.0	19.5	41.0
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	8.7	10.5	13.8	15.9	20.1	24.8	28.1	28.5	24.2	18.9	12.5	9.4	17.9
Batez besteko tenperatura (ºC)	5.4	6.5	9.0	11.0	14.5	18.5	21.2	21.5	18.2	14.2	9.1	6.1	12.9
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	2.1	2.5	4.3	6.0	9.0	12.2	14.4	14.6	12.1	9.4	5.7	2.8	7.9
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C)	-12.0	-8.5	-10.0	-1.5	0.0	3.0	7.0	5.0	3.0	-1.0	-5.5	-9.5	-12.0
Batez besteko prezipitazioa (mm)	80.4	69.2	74.0	84.5	69.1	53.1	40.1	33.9	52.9	80.9	101.4	77.9	817.4
Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm)	57.6	46.0	69.3	56.8	56.2	69.1	59.3	98.3	93.0	74.5	64.5	65.5	98.3
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm)	12.7	10.9	10.5	12.4	10.8	6.9	5.3	5.1	7.2	10.0	12.8	11.5	115.8
Elur egunak (≥ 1 mm)	1.7	2.6	1.6	0.6	0.1	0.0	0.0	0.0	0.0	0.1	0.5	1.2	8.3
Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua[4]

Petri Rodezkoa apezpikuak Santa Fe de Concasko abadiari eman zion bere eliza 1086n. Tibalt I.a erregeak 1236n bere bizilagunei baimena eman zien Eloko gazteluan populatzeko, eta petxetatik eta zerbitzuetatik libratu zituen, urtean eraikitako etxe bakoitzeko 2 soldatako zentsu baten truke. Handik gutxira hustuko zen. Santa Fe izenaz gain, XIII. mendeko San Babil eta XV. mendeko San Tiago deiturak ere dokumentatuta daude.

1. ↑ /gaɾito.áin/ ahoskatua (laguntza)
   Azentua: zorrotza laugarren silaban

• Ibargoiti
• Pirinioaurrea
• Zangozako merindadea
• Nafarroa Garaia