Fenix uharteak

Fenix uharteak
Datu orokorrak
Mota	Uhartedi eta island group of Kiribati (en)
Azalera	27,92 km²
Eponimoa	Phoenix (en)
Geografia
Koordenatuak	3°40′S 172°20′W / 3.67°S 172.33°W / -3.67; -172.33
UTC ordua	UTC+13:00
Estatu burujabe	Kiribati
Ur-gorputza	Ozeano Barea

Fenix uharteak, edo Rawaki, Kiribatiko zortzi atoloi eta bi koral-arrezife murgildu dira. Gilbert uharteen ekialdean eta Lerroko uharteen mendebaldean daude, Erdialdeko Ozeano Barean, Samoaren iparraldean. Guztira 28 km² dituzte, baina euren inguruko urek zabalera oso handia dute. Garrantzi komertzialeko uharte bakarra Kanton uhartea da (Abariringa ere deitzen zaio). Beste uharteak Enderbury, Rawaki (lehen Fenix), Manra (lehen Ney), Birnie, McKean, Nikumaroro (lehen Gardner) eta Orona (lehen Hull) dira.

Fenix Uharteetako Eremu Babestua, 2008an sortua, munduko eremu babestu handienetako bat da eta 120 koral-espezie eta 500 arrain-espezie baino gehiago ditu. Fenix uharte guztiak hutsik daude, Kanton uhartean bizi diren familia batzuk izan ezik, 20 bat biztanlerekin.

Historian zehar, Fenix uharteak Gilbert uharteen multzotzat hartu izan dira (batzuetan Kingsmill uharte-talde gisa ezagutzen zen). Geografikoki, Baker uhartea eta Howland uhartea, Fenix uharteen iparraldean dauden Ameriketako Estatu Batuetatik kanpo dauden bi lurralde, Fenix uharteen uharte-talde berekoak dira. Hala ere, politikoki, eta estatistika-bilketaren ondorioetarako, Howland eta Baker Ameriketako Estatu Batuetako itsasoz haraindiko uharteak izenaz ezagutzen den taldearen parte dira.

Garai batean, Estatu Batuek Fenix uharte guztiak erreklamatu zituzten, 1856ko Guano Uharteen Legearen arabera. Hala ere, 1979an Kiribati errepublika independente bihurtu zenean, Ameriketako Estatu Batuek eta Kiribatik Tarawako Ituna sinatu zuten, eta, horren arabera, Estatu Batuek uko egin zieten Fenix uharteei buruzko erreklamazio guztiei (Baker eta Howland izan ezik), handik aurrera Kiribatiren parte gisa onartu baitziren.

Fenix uharteak 1840ko hamarkadaren inguruan hasi ziren ezagutzen izen horrekin, taldeko uharte baten orokortze gisa, mende hasieran Fenix uhartea deitu baitzioten (ziurrenik Fenix izen arrunta zelako garai hartan inguruko uretara joaten ziren baleontzientzat).

1930eko hamarkadaren amaieran, Fenix uharteak Inperio Britainiarraren azken hedapen kolonialaren agertoki izan ziren, Fenix Uharteak Kolonizatzeko Eskema]]ren bidez.