Elizpe

Elizpe edo apirikuak Euskal Herriko elizen sarreretan, kanpoaldera begira eraikitako arkupeak dira^[1][2]. Zimitorio ere esaten zaie, bereziki Gipuzkoa eta Nafarroako parte batzuetan, eta elizkristo ere bai Gipuzkoako Goierrin.^[3] Tradizionalki, bilera politikoak eta bestelako batzarrak egiteko erabili izan dira, bereziki elizateetan (hortik izena)^[4].

Gizaldiz gizaldi herriko bilgune nagusi izan dira elizpe edp zimitorioak. Elizak zuen boterearen adierazle, bestalde. Jaio berriak aurkeztu eta hildakoak agurtzeko lekua zen; gaztetxoen jolastoki eta pilotarien frontoi; helduen topagune eta herriko erabakigune nagusi. Sarritan baita ehorztoki ere (horik esamoldeetako bat, zimitorio).^[3]

• 
  Gatzolazko eliza, erromanikotik gotikora trantsizioa nabari da elizpean.
• 
  Durangoko Uribarriko Andra Mariako arkuteria.
• 
  Bidarraiko Jasokundearen eliza.
• 
  Arrigorriagako Andra Maria Magdalena eliza.
• 
  San Martin Tourskoaren eliza (Zegama).

• Atrio
• Atari (arkitektura)