Edukira joan

Australiar artzain txakur

Wikipedia, Entziklopedia askea
Australiar artzain txakur
Txakur arraza
EspezieaCanis lupus familiaris
JatorriaAustralia eta Ameriketako Estatu Batuak
Altueraarra: 51 cm gutxienekoa
arra: 58 cm gehienez
emea: 46 cm gutxienekoa
emea: 53 cm gehienez
Bizi-itxaropena13 eta 15
Katalogo kodea342

Australiarra artzain-txakurra, arraza bat da, Espainiako iparraldean, Asturiasen, Euskal Herrian eta Nafarroan garatu zena, eta etorkinek Australiara eraman zutena herrialde horretan zorte hobearen bila, eta hortik Estatu Batuetara. Arraza gaur egun Estatu Batuetatik dator, beraz, Amerikarra da eta ez Australiarra.[1]

Historia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

XlX. Mendeko amaieran eta XX. Medeko hasieran, Euskal Artzaina Euskal Herritik Estatu Batuetara eraman zuten lan egiteko, bere izena lan egiten zuten ardiekin Australiatik ekirrita zirelako.[2] Beste teoria batek esaten du txakurrak lehenengo Australiara eta gero Estatu Batuetara emigratu zuela.

Bigarren Mundu Gerraren ondoren hasi zen ezagun egiten, hipika-lehiaketen eta telebista-saio berezien bidez publiko orokorrari ezagutzera eman zitzaionarekin.[3]

Europatik eramandako arrazak ez ziren gai hain klima beroa jasateko, ezta animalia basatiak zuzentzeko ere, eta, beraz, arraza berri bat sortzea erabaki zuten lur garaietako collie miro urdinak eta dingoak gurutzatuz, Australian eta Asiako hegoaldean bizi diren txakur basatiak, australiar abeltzain artzaina bizirik jarriz.[4]

Gaur egun, Australiako artzaina oso langilea da, oso aktiboa da, bere buruari zeregin asko izatea gustazen zaio. Txakurra kirolaria eta maitekorra, lagun zoragarria izan ohi da familia osorentzat.[5]

Itxura fisikoa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kolorea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Australiako artzainaren ilea lau koloretakoa izan daiteke: beltza, gorria, blue merle eta red merle.[6]

Beltza: mantu beltza hiru kolorekoa (beltza, sua, zuria), bi kolorekoa (beltza eta zuria edo beltza eta sua) edo kolore bakarrekoa (beltza) izan daiteke.[7]

Gorria: mantu gorriak ere aldaketak ditu: hiru kolorekoa (gorria, sua, zuria), kolore bikoa (gorria eta zuria edo gorria eta sua), kolore bakarrekoa (gorria, marroia).[8]

Blue merle: gauza bera Australiako blue merle artzainarentzat: hiru kolorekoa (merle urdina, sua, zuria), bicolor (merle urdina eta zuria edo merle urdina eta sua) edo kolor bakarrekoa (merle urdina). Kontuan izan Australiako Artzainek blue merle itsutasun eta gorreria arazoak izan ditzaketela bi gurasoak merle kolorekoak badira. Kasu honetan Australiako artzain bikoitzaz hitz egingo genuke. Haztegi serioek ahal duten guztia egiten dute horrelako gurutzaketak saihesteko, txakurraren osasunean eragin larria izan ditzake. Merle urdinak, ordea, Australiako Artzainaren ezaugarri fisiko ezagunenetako bat izaten jarraitzen du.[9]

Merle gorria: Australiako artzainarentzat merle gorria: hiru kolorekoa (merle gorria, sua, zuria), bicolor (merle gorria eta zuria edo merle gorria eta sua) edo unicolor (merle gorria)

Ilea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Australiako artzainaren ilea ertaina, leuna edo pixka bat uhindua da. Pixka bat laburragoa da buruaren eta belarrien altueran. Australiako Artzainak ere barne-geruza bat du, eta haren ile kopurua aldatu egiten da klimaren aldaketen arabera. Txakur hau urtean bitan mutatzen da, udaberrian eta udazkenean. Australiako artzainaren zainketak arduratsuak izan behar dira. Funtsezkoa da ilea ondo eskuilatzea, ile hilak kentzeko: bat edo bi eskuilatuta astean, denboraldi normalean, eta egunero orraztu mutu-aldietan. Australiako artzainaren ilea oso gogorra da eguraldi txarrari aurre egiteko, betiere baldintzak muturrekoak ez badira.[10]

Artzain australiarra, txakurkumea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Jaiotzean, Australiako Artzainen txakurkumeek 300 eta 400 gramo

artean pisatzen dute. Hazi egiten dira eta gero pisua oso azkar irabazten dute. Hiru hilabeteren buruan, Australiako Artzainak ia bikoiztu egin du bere bolumena.

Australiako Artzainaren hazkundea delikatua izan daiteke, bere energia bideratzen jakin behar baita artikulazioetan arazorik ez izateko, bereziki aldakaren displasia. Beraz, saihestu egin behar dira joko-saio biziegiak, irristadak eta eskailerak, zure txakurra helduarora iritsi arte.

Zenbat urterekin iristen da Australiako artzain baten tamaina heldua? Txakur honen hazkundea bi etapatan gertatzen da. Bospasei hilabete bete arte, Australiako Artzaina azkar hazten da eta pisua irabazten du. Heldu gisa duen tamainaren eta pisuaren bi heren neurtzen eta pisatzen ditu. Australiako Artzainaren hazkunde-kurba, gainera, nahasgarria da: gailur argi baten ondoren, bere bilakaera denboran askoz linealagoa da. Artzain australiarrak 12 hilabete inguru ditu emeentzat, eta 15 hilabete inguru arrentzat.[11]

Izakera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Artzain-txakurren arrazekin askotan gertatzen den bezala, Artzain australiarra berez leiala da bere familiarekiko, baina urruna ezezagunekin. Horregatik, gure txakurrak adin goiztiarrea sozializatzen hasi behar du. Egokiena da kontaktuan izatea pertsonak, irudiak, soinuak eta giro desberdinak txakurkumetik. Txakur ausarta eta orekatua da, oso azkarra, indartsua eta adeitsua. Nork batez ere, oso txakur langilea da, eta jabeari atsegin ematea. Haurrekin lagun maitekorra eta babeslea da, oso jostagarria eta dibertigarria. Ez zaio batere gustatzen bakarrik Ez zaio batere gustatzen bakarrik denbora gehiegi igarotzea, ezta ordu asko ematea eredenbora gehiegi igarotzea, ezta ordu asko ematea oere.[4]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ .
  2. ↑ (Gaztelaniaz) «Información sobre la raza de perro Pastor australiano | Purina ®» www.purina.es (Noiz kontsultatua: 2022-10-28).
  3. ↑ (Gaztelaniaz) «Raza de perro Pastor Australiano» www.noblecan.com 2022-04-11 (Noiz kontsultatua: 2022-10-28).
  4. ↑ a b .
  5. ↑ (Gaztelaniaz) Simon, Viviane. «Pastor australiano | zooplus Magazine» zooplus Magazinee (Noiz kontsultatua: 2022-10-28).
  6. ↑ (Gaztelaniaz) Ramos, Jose Antonio. (2022-01-11). «Pastor Australiano: Características, personalidad e historia de la raza» SoyunPerro | Expertos en Perros (Noiz kontsultatua: 2022-10-28).
  7. ↑ (Gaztelaniaz) «Pastor ganadero australiano - Razas de perros |Hills Pet» Hill's Pet Nutrition (Noiz kontsultatua: 2022-10-28).
  8. ↑ «COLORES EN EL PASTOR AUSTRALIANO» cachorrospastoraustraliano.com (Noiz kontsultatua: 2022-10-28).
  9. ↑ (Gaztelaniaz) «Pastor ganadero australiano» Hogarmania 2018-10-10 (Noiz kontsultatua: 2022-10-28).
  10. ↑ (Gaztelaniaz) «Pastor ovejero australiano - Origen, características, carácter, salud y fotos» expertoanimal.com (Noiz kontsultatua: 2022-10-28).
  11. ↑ .

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Australiar_artzain_txakur&oldid=9952939"(e)tik eskuratuta