Antinomismo

Teologian, antinomismoa (antzinako grezierazko αντι [anti], «kontra» eta νομος [nomos], «lege» hitzen lotunea) salbazioa jainkozko legearen errespetuaren menpe ez dagoela uste duen doktrina da.

Antinomismoa, mugimendurik gabeko doktrina gisa, I. eta II. mendeetan agertu zen, eta ondoren noizean behin. Oro har, gnostizismoarekin lotzen da, eta Aro Berriko neognostizismoan ere agertzen da.

Erm 7:6 honela azaltzen du:

Badirudi Paulok antinomismoaren interpretazioa aipatzen duela Erm 6:1-2:

Antinomianoentzat bekatuaren heriotza, literalki, bekatuaren abolizioa da, grazian salbazio orokorra eta kreazioa berrerospen prozesuan erabat integratzea, egintzetatik erabat kanpo.

Beste kristau batzuen arabera, antinomismoa Jainkoaren zuzentasunaren behar bezalako begirunerik gabe bizitzearen baliokidea da, Jainkoaren grazia bekatu egiteko eta graziaz fidatzeko lizentzia balitz bezala erabiltzea, baldintzarik gabeko bekatutik garbi izateko. Bestela esanda, grazia infinitua denez eta graziaz salbatuak garenez, antinomismorako nahi adina bekatu egin dezakegu, eta oraindik salbatuak izan. Antinomismoaren aurkakoentzat, ideia hau okerra da, kristauak Legearen pean ez dauden arren (Erm 6:14), maitasunaren legea betetzera deituak direlako (Erm 13:8-10; Ga 5:14, Ga 6:2). Kristauak Jainkoa bere bihotz, arima, indar eta buru guztiarekin maitatu behar du, eta hurkoa bere burua bezala (Lk 10:27). Itun Berriko pasarte horietan datza, hain zuzen ere, antinomisten oinarriaren kontrakoa. Zer esan nahi du, fededun kristau batzuentzat, ez erabili Jainkoaren grazia aitzakia gisa bekatu egiteko, baizik eta Jainkoaren maitasuna kontrolatzeko eta, horrela, Espiritu Santuaren fruitua ekarri (Ga 5:22-25.^[1]

Iruzkingile batzuek, Klemente Alexandriakoak^[2] eta Ireneo Lyongoak^[3] kasu, Karpokrates filosofo gnostiko kristauaren doktrinari buruz, "gnostizismo lasakaz" hitz egiten dute. Ireneo Lyongoak Adversus Haereses ("Heretikoen kontra") bere liburuan Karpokratesen eta bere jarraitzaileen arabera, mundua, bere baitan daukanarekin, Aita baino askoz beheragoko aingeruek egin zutela esan zuen.

Johannes Agricolak 1537an Wittenbergen irakasle zegoelarik bere doktrinak garatu zituena, kristauak erabat aske zeuden Moisesen legetik, eta Ebanjelioari baino ez zioten men egin behar proposatu zuen. Hori zela eta, bere jarraitzaileak Wittenbergeko erreformatzaile izenarekin ere ezagutzen dira. Bertan izan zituen eztabaidak Martin Lutero eta Philipp Melanchthonekin, eta gero Berlinera ihes egin zuen, non erretraktazio bat idatzi zuen. Luterok Agricolaren doktrina estigmatizatzeko antinomismo deitu zion honen irakaspenak, kristauak lege moraletik erabat aske daudela, Moisesek kontra ezarri zuen bezala.^[4]

1656an, Blaise Pascalek jesuitak bere Lettres provinciales lanean jesuitak antinomismoz salatu zituen, jesuiten kasuistika printzipio moralak ahultzen zituela adieraziz.

Joera honen adibide garbiak eliza kristauen eremutik haratago doaz, eta sustrai oso sakonak aurkitzen dituzte herodiar garaiko farisear juduen artean.^[5]

Zhuangzi k.a. IV. mendeko filosofo taoistaren doktrina antinomismoarekin alderatu da (nahiz eta korronte hori haren oso ondorengoa izan). Bere argudioen arabera, giza bizitza mugatua da, jakiteko gauzak mugagabeak diren bitartean. Zhuangzik esaten zuen mugatuak mugagabearen bila erabiltzea erokeria zela. Gure hizkuntza, kognizioa eta abar geure ikuspegiak baldintzatzen ditu, eta kontuz ibili behar dugu gure ondorioak gauza guztietarako (wanwu) egiazkoak direla ondorioztatzean.^[6] Zhuangziren pentsamendua multikulturalismoaren eta erlatibismo moralaren adibidetzat ere har daiteke.

Gizabanakoez gain, musulman talde batzuei antinomista ere deitu izan zaie. Talde horietako bat Nizārī Ismāʿīlīena da. Betidanik izan dituzte joera milenarista sendoak, neurri batean suniek zuzendutako jazarpenetik sortuak. Neurri bateraino gnostizismoak eraginda,^[7] ismailiek hainbat sinesmen eta praktika garatu zituzten — hala nola, imamatoan sinestea eta Koranaren exegesi esoteriko bat—, musulman sunita ortodoxoek shirkentzat eta, beraz, antinomistatzat hartzen zituztela.^[8] Xiismoaren sinesmenetik kanpo eboluzionatu zuten beste talde batzuk ere antinomistatzat hartu izan dira, alawiak^[9] eta bektashiak kasu.^[10] Bektashiek, batez ere, praktika islamiar konbentzionaletik aldentzen diren praktikak egiten dituzte, hala nola edari alkoholdunak kontsumitzea, emakumeek ḥijāb (beloa) ez erabiltzea, eta cemevian biltzea meskitaren aurrean.^[11]