Islandia-en iturria ikusi

Ezin duzu orri hau aldatu, ondorengo arrazoi hau dela eta:
Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.
The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.
Start of block: 09:48, 2 uztaila 2024
Expiry of block: 09:48, 2 uztaila 2025
Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.
Mesedez, sartu goiko xehetasun guztiak egiten dituzun kontsultetan. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the No open proxies global policy.
Otherwise, to discuss the block please post a request for review on Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.
Orrialde honen testua ikusi eta kopiatu dezakezu:
{{Herrialde infotaula
| ohiko_izen = Islandia
| ohiko_izen_luze= Islandiako Errepublika
| bertako_izen = {{lang|is|Lýðveldið Ísland}}
| nongo = Islandiako
| mapa2_irudi = Island (orthographic projection).svg
| ereserki_nazional = [[Lofsöngur]]<br />("Otoitzaren abestia")<br />[[Fitxategi:Lofsöngur.ogg|erdian|250px]]
| gentilizioa = islandiar<ref name="Euskaltzaindia"/>
}}
'''Islandia'''<ref name="Euskaltzaindia">{{erreferentzia|url=https://www.euskaltzaindia.eus/dok/arauak/Araua_0038.pdf|egilea=[[Euskaltzaindia]]|izenburua=38. araua: Munduko estatu-izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak}}</ref><ref>{{Erreferentzia|url=https://www.euskaltzaindia.eus/dok/arauak/Araua_0159.pdf|egilea=[[Euskaltzaindia]]|izenburua= Europako toponimia fisikoa}}</ref> ({{lang-is|Ísland}}, {{IPA|/ˈistlant/|}} ahoskatua), ofizialki '''Islandiako Errepublika''' ({{lang-is|Lýðveldið Ísland}}), [[Europa]]ko ipar-mendebaldeko [[uharte]]-[[estatu]] bat da, [[eskandinavia]]r historia eta kulturakoa. Iparraldeko [[Ozeano Atlantikoa]]n dago, [[Norvegia]], [[Groenlandia]], [[Britainia Handia]] eta [[Faroeak|Faroe Uharteen]] artean.

Ipar Atlantikoko hausturan egonik, Islandiak sumendi eta [[geiser]] aktibitate handia du. [[Golkoko itsaslasterra]]ren eraginez, latitudeagatik izan zezakeen klima hotza leundu egiten da eta, bereziki kostaldean, giza bizitzarako egokiagoa da.

[[1262]]an [[Norvegia]]ren menpeko lurralde bihurtu zen. [[1380]]an, Norvegia, [[Suedia]] eta [[Danimarka]]k osatutako [[Kalmarko Batasuna]] elkartean sartu zuten. Napoleonen gerren ondoren, Danimarkaren menpe geratu zen. [[1944]]an lortu zuen independentzia. Ordutik aurrera bere ekonomia eta ongizate maila etengabe hazten joan dira, harik eta gaur egunean [[Barne produktu gordin|BPGari]] dagokionez munduko bosgarren herrialdea eta [[giza garapenaren indize|giza garapenari]] dagokionez bigarrena izan arte. Egoera horrek [[2008]]ra arte iraun zuen, finantza krisiak gogor kolpatu baitzuen.

Merkatu askea da, gehienbat zerbitzuetan, [[arrantza]]n, finantzetan eta industrian oinarritua. [[Turismo]]ak gero eta indar handiagoa du, bereziki bertako paisaia ikusgarriak erakarritako jendea joan ohi da. Besteak beste, [[Nazio Batuen Erakundea|NBEko]], [[Ipar Atlantikoko Itunaren Erakundea|NATOko]], EFTAko, EEAko eta [[Ekonomia Lankidetza eta Garapenerako Antolakundea|ELGAko]] kidea da. [[Europar Batasuna|EBrekin]] harreman ekonomiko estuak izan arren ez da Batasuneko kide.

== Etimologia ==
[[Islandiar sagak|Islandiarren]] Sagek diote [[Naddodd]] (edo [[Norvegiarrak|Naddador]]) izeneko norvegiar bat izan zela Islandiara iritsi zen lehen norvegiarra, eta IX. mendean, Snæland edo "elur-lurra" izena jarri zion elurra ari zuelako. Naddodd-i jarraituz, [[Garðar Svavarsson]] suediarra iritsi zen, eta, beraz, uhartea Garðarshólmur deitzen zen, "Garðar uhartea" esan nahi duena. 

Gero, [[Flóki Vilgerðarson]] izeneko bikingo bat etorri zen; bere alaba bidean itota hil zen, gero bere abereak gosez hil ziren. Sagek diote Flóki etsi samarrak mendi bat igo eta fiordo bat ([[Arnarfjörður]]) icebergez beteta ikusi zuela, eta horrek uharteari bere izen berria eta oraingoa ematera eraman zuen. <ref name="Evans">Evans, Andrew.</ref> Islandiako kolono bikingoek izen hori uharte berdetsuaren gainkokapena galarazteko aukeratu zutelako mitoa ere entzuten da. <ref name="Evans" />

== Geografia ==
[[Ozeano Atlantikoa]]ren iparraldean dago, [[Zirkulu polar artikoa|Zirkulu Polar Artikoaren]] mugan. Geologikoki [[Amerika]] eta [[Europa]]ren artean banatzen den arren, kulturalki eta historikoki Europako herria dela argi dago; sarritan, [[Eskandinavia]]ren barnean kokatzen da, kultura eta hizkuntza kontuetan duen harreman estuaren ondorioz. Munduko 18. irlarik handiena da, eta Europako bigarrena, [[Britainia Handia]]ren atzetik.

Uharteko % 11 inguru izoztuta egoten da urte osoan zehar. Kostaldea [[fiordo]]z inguratuta dago, eta bertan daude Islandiako herri eta hiri gehienak. Izan ere, Islandiako barnealdea izotz eta hareazko desertua denez, ez da giza bizitzarako egokia. Errepide nagusiak ere kostaldetik doaz, irla guztia inguratzen duen eraztun itxurako sarea osatuz.

Geologikoki, Islandia [[Erdialdeko Atlantikoko dortsala]]ren parte da. Dortsal horretan zehar [[lurrazal ozeaniko]]a zabaldu eta lurrazal berria eratzen da. Dortsalaren zati hori [[Mantu|mantuaren]] [[Luma gorakor|luma]] baten gainean dago, eta, ondorioz, Islandia itsasoaren gainetik agertzen da. Dortsalak [[Eurasiar plaka]] eta [[Ipar Amerikako plaka|iparramerikarraren]] arteko muga markatzen du<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Geology < Nature < Country and Nature < Iceland.is - Gateway to Iceland|data=2009-04-14|url=https://web.archive.org/web/20090414113144/http://www.iceland.is/country-and-nature/nature/Geology/|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2023-09-08}}</ref>, urtero 5 zentimetro zabaltzen den [[Rift gunea|rifta]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Iceland is Growing 5 Centimeters Per Year|hizkuntza=eu|url=https://flipboard.com/@worldatlascom/iceland-is-growing-5-centimeters-per-year-qg3rdehkbaujtjh8|aldizkaria=Flipboard|sartze-data=2023-09-08}}</ref>.

=== Klima ===
Klima ozeaniar hotza da nagusi Islandian. Hala ere, [[Golkoko itsaslasterra]]ren eraginez, latitude bereko beste lurralde batzuk baino klima epelagoa du. [[Alaska]] eta [[Suaren Lurraldea]]ren antzeko klima duela esan ohi da.

Islandia hegoaldea epelagoa, haizetsuagoa eta euritsuagoa da. Barnealdeko eta iparraldeko lurrak askoz lehorragoak dira, nahiz eta iparraldeko kostaldean [[elur]]ra oso ohikoa den.

Islandian erregistratutako tenperaturarik altuena [[1939]]ko [[ekainaren 22]]an jaso zen, 30,5&nbsp;°C-ekin. Baxuena, aldiz, [[1918]]ko [[urtarrilaren 22]]an, -38&nbsp;°C-rekin.

<div style="width:66%;">
{{Klima
|location = [[Reykjavik]] (1961–1990)
|metric first = yes
|single line = yes
|Jan high C = 1.9
|Feb high C = 2.8
|Mar high C = 3.2
|Apr high C = 5.7
|May high C = 9.4
|Jun high C = 11.7
|Jul high C = 13.3
|Aug high C = 13.0
|Sep high C = 10.1
|Oct high C = 6.8
|Nov high C = 3.4
|Dec high C = 2.2
|year high C = 7.0
|Jan low C = -3.0
|Feb low C = -2.1
|Mar low C = -2.0
|Apr low C = 0.4
|May low C = 3.6
|Jun low C = 6.7
|Jul low C = 8.3
|Aug low C = 7.9
|Sep low C = 5.0
|Oct low C = 2.2
|Nov low C = -1.3
|Dec low C = -2.8
|year low C = 1.9
|date=August 2010
|source 1 = Islandiako Meteorologia Elkartea<ref name="Iceland Meteorological Office">[http://wayback.vefsafn.is/wayback/20081117204320/andvari.vedur.is/vedurfar/yfirlit/vedurfarsgogn_en.html Icelandic Climatic Data], Veðurstofa uharteak (Islandiako Meteorologia Elkartea)</ref>
|source 2 = Reykjavikeko estazio meteorologikoa<ref name="Reykjavik weather station">[http://wayback.vefsafn.is/wayback/20081118020826/andvari.vedur.is/vedurfar/yfirlit/m6190/Reykjavik_001_med6190.txt Reykjavikeko estazio meteorologikoa]</ref>
}}{{Klima
|location = [[Akureyri]] (1961–1990)
|metric first = yes
|single line = yes
|Jan high C = 0.9
|Feb high C = 1.7
|Mar high C = 2.1
|Apr high C = 5.4
|May high C = 9.5
|Jun high C = 13.2
|Jul high C = 14.5
|Aug high C = 13.9
|Sep high C = 9.9
|Oct high C = 5.9
|Nov high C = 2.6
|Dec high C = 1.3
|year high C = 6.7
|Jan low C = -5.5
|Feb low C = -4.7
|Mar low C = -4.2
|Apr low C = -1.5
|May low C = 2.3
|Jun low C = 6.0
|Jul low C = 7.5
|Aug low C = 7.1
|Sep low C = 3.5
|Oct low C = 0.4
|Nov low C = -3.5
|Dec low C = -5.1
|year low C = 0.2
|date=August 2010
|source 1 = Islandiako Meteorologia Elkartea<ref name="Iceland Meteorological Office"/>
|source 2 = Reykjavikeko estazio meteorologikoa<ref name="Reykjavik weather station"/>
}}
</div>

== Historia ==
{{sakontzeko|Islandiako historia}}
[[Fitxategi:Norsemen Landing in Iceland.jpg|thumb|Eskandinaviarrak, Islandian lehorreratzen - [[Oscar Wergeland|Oscar Wergelandek]] XIX]]
Islandia, [[geologia|geologikoki]] hitz eginez, uharte gaztea da. Duela 20 milioi urteko su-erupzio baten bidez sortu zen, izan ere uhartean aurkitu daitezkeen arroka zaharrenak duela 16 milioi urtekoak baino ez dira.

[[Fitxategi:Thule_carta_marina_Olaus_Magnus.jpg|250px|ezkerrera|thumb|[[Thule]] uhartearen mapa ([[Piteas|Pytheas]])‎]]
Uste da [[Piteas]] [[grezia]]rrak bertara iritsi zenean ''[[Thule]]'' izena jarri ziola, baina uharteari buruz idatzi zituen ezaugarriak gaur egungoen guztiz kontrakoak dira. Izan ere, Piteasek ''Thule'' fruitu, esne, ezti eta nekazaritza lur ugariko uhartea zela idatzi zuen. Horrenbestez, gizakia Islandiara iritsi zen urtea ezezaguna da, nahiz eta [[Antzinako Erroma|erromatar]] txanponak aurkitu diren. Uste da [[bikingo]]ek eramanak direla, izan ere K. a. III. mendeko txanpon horiek mende askotan erabiliak izan ziren.

Beraz, hara iritsitako lehen gizakiak monje [[irlanda]]rrak ziren, [[VIII. mendea|VIII. mende]] inguruan eta urte gutxi batzuk bertan iraun ondoren [[IX. mendea]]n [[bikingo]]ek bertatik bota zituzten. [[X. mendea]]ren hasieran, islandiarrek, [[Erik Gorria]]ren buruzagitzapean, [[Groenlandia]] aurkitu zuten eta haren seme [[Leif Eriksson|Leif Ericssonen]] agindupean, kontinente [[amerika]]rra zapaldu zuten lehen [[europa]]rrak izan ziren. Urte haietan, Islandia [[Groenlandia]] eta [[Norvegia]]ren erdian kokaturik dagoenez, [[bikingo]]en hornidurarako kolonia zen, baina X. mendearen bukaeran [[eskozia]]r eta [[irlanda]]r asko iritsi ziren bertara: horrela, biztanleria 40.000ra biztanlera igaro zen.

Lehen [[norvegia]]r kolonoek teorian independentzia lortu zuten eta [[930]]<nowiki/>ean antolaketa politikoaren beharrez, ''[[Alþingi]]'' izeneko batzarra osatu zuten, ustez lehen batzar nazionala. [[XII. mendea]]n uhartearen [[Kristautasun|kristautzea]] iritsi zen nahiz eta [[1264]]<nowiki/>an [[Haakon IV. Norvegiakoa]]k uhartea berriro bereganatu zuen, Islandiako krisi ekonomikoaz baliatuz. Horren ondorioz, berak eta haren emazte [[Margarita Danimarkakoa]] printzesaren semeak, Olafek, [[Danimarka]]ko korora batu zuen. Menpekotasun ekonomikoaren ondorioz, islandiarrek ezin izan zuten ezer egin eta eskubide politikoak galdu zituzten, [[XVI. mendea|XVI. mende]] erdialdean uhartean [[luteranismo]]ra nagusitu baino lehen.

[[XVIII. mendea|XVIII. mendean]] atzerapen nabaria izan zuen Islandiak: [[izurri|izurriteak]] ([[baztanga]]), erupzio [[sumendi|bolkanikoa]], gosea... (azkena, [[Danimarka|daniarren]] ekonomia gestio txarraren ondorioz). [[XIX. mendea|XIX. mende]] arte [[Danimarka|daniarren]] okupazioa onartu zen, baina [[1809]]<nowiki/>an ''Alþingi'' batzarraren itxieraren eta [[Danimarka]]ko koroaren gobernu [[monarkia absolutu|absolutistari]] kontra eginez, islandiarrek lehen autonomia nazionala aldarrikatu zuten. Nahiz eta porrot egin, ideia [[nazionalismo|nazionalista]] zabalduta zegoen [[Jón Sigurdsson]] ([[1811]]-[[1879]]), gaur egun heroi nazionalaren buruzagitzapean.

[[1814]]<nowiki/>tik aurrera pixkanaka Islandia boterea eskuratzen hasi zen, instituzio politikoak itzuli baitzitzaizkien. [[1843]]an [[Kristian VIII.a]]k Biltzar Nazionala lehengoratu eta indarberritu zituen. [[1874]]<nowiki/>an autonomia lortu zuen.

[[Bigarren Mundu Gerra]]n Aliatuek uhartea okupatu zuten, [[Nazionalsozialismo|nazien]] okupazio bat saihestekotan; [[1944]]ko [[maiatzaren 23]]an bertatik alde egin zuten eta [[errepublika]] independentea aldarrikatu zen, [[Sveinn Björnsson]] presidente zela. [[Ipar Atlantikoko Itunaren Erakundea|NATOn]] [[1949]]ean sartu zen eta [[Iparraldeko Kontseilua|Ipar-Kontseiluan]] aldiz, [[1953]]<nowiki/>an. Urte haietan guztietan politikoek ezin izan zuten uhartearen krisi ekonomikoa saihestu eta gainera [[1964]] eta [[1975]]. urte artean [[Erresuma Batua]]rekin liskarrak izan zituen, [[Bakailao-gerra]] ere deitua, izan ere [[Erresuma Batua|britainiarrek]] haiekin zeukaten itsas muga handitu nahi izan zuten. Hala ere, liskarra islandiarrek irabazi zuten.

[[1980]]an Islandia emakume batek gobernatutako lehen [[Europa|europar]] estatua izan zen, [[Vígdís Finnbogadóttir]] presidente bihurtu zenean.

[[2008]]ko krisialdiak gogorren kolpatutako herrialdeetako bat izan zen, bertako bankuek zituzten zor altuengatik.

== Gobernua eta administrazioa ==
=== Politika ===
Islandia [[errepublika]] [[demokrazia|demokratikoa]] da. Bertako parlamentua, ''[[Alþingi]]'' izenekoa, gaur egun indarrean dirauen munduko ordezkapen erakunderik zaharrenetarikotzat hartzen da, [[930]]ean ezarri baitzen, nahiz eta [[1799]] eta [[1845]] bitartean bertan behera utzita egon zen. Lau urterako aukeratzen da eta 63 kide ditu. Islandiako presidenteak funtzio sinbolikoak ditu, besteak beste nazioartean estatuaren ordezkari gorena izatea. Baina, hala ere, parlamentuak onartutako lege bat bloka dezake, eta erreferendumerako deia egin.

Nazioarteko harremanei dagokienez, Islandia [[Schengengo Hitzarmena|Schengengo Hitzarmeneko]] kide da, baita Europako Ekonomia Eremukoa ere. Europar Batasunean sartzetik hurbil izan zen, baina 2013ko abenduaz geroztik uko egin dio eskabidea aurkezteko izapideak egiteari.

=== Banaketa administratiboa ===
{{sakontzeko|Islandiaren banaketa administratiboa|Islandiako eskualdeak}}
Islandia administratiboki honela banatzen da:
* 23 [[konderri]] (pluralean: ''sýslur'' – singularrean: ''sýsla'')
* 14 [[hiri]] independente (pluralean: ''kaupstaðir'', singularrean: ''kaupstaður'').
Konderriak barrutietan banatzen dira eta barrutiak, eskualdeetan.

== Demografia ==
=== Biztanleria ===
Islandiako lehen zentsua [[1703]]an egin zen; bertako datuen arabera, garai hartan 50.538 bizilagun ziren uhartean. Garai hartan Islandiako bizimodua oso gogorra zen, azpiegitura garaturik ez baitzegoen negu hotzei eta jarduera bolkanikoei aurre egiteko. [[XIX. mendea|XIX. mendetik]] aurrera, aldiz, biztanleria gora joan da, azpiegitura, elikadura eta garbitasun neurriak hobetu ahala. Egun, 310.000 biztanle ditu (horietatik 117.000 [[Reykjavik]] hiriburuan).

=== Banaketa etnikoa ===
Genetika alorrean egindako ikerketen arabera, islandiar gehienek jatorri norvegiarra eta zelta dituzte. Datuen arabera, gainera, lehen biztanleetatik gizonezko gehienak norvegiar jatorrikoak ziren, eta emakumezko gehienak, aldiz, zeltak.

2004ko datuen arabera, biztanleen % 7 etorkinak dira, gehienbat [[Danimarka]]tik, [[Polonia]]tik, [[Jugoslavia]] ohitik edo [[Alemania]]tik joanak.

=== Hizkuntzak ===
[[Islandiera]] iparraldeko hizkuntza germaniarra da, [[antzinako ingelesa]]rekin eta [[norvegiera]]rekin oso lotua. Europan gaur egun hitz egiten den hizkuntzarik zaharrenetakoa omen da, lehen biztanleak Islandian ezarri zirenetik hizkuntza ez baita askorik aldatu. Europako gainerako hizkuntza gehienekin bereizten da, bereziki, izenen deklinabide zabala duelako.

Islandiar gehienek, islandieraz gain, [[ingeles]]ez eta [[daniera]]z hitz egiten dute; izan ere, bi hizkuntzok ezinbesteko ikasgaiak dira ikastetxeetan. Horrez gainera, beste hizkuntza batzuk ere indarra hartzen ari dira, besteak beste, [[suediera]], [[norvegiera]] eta [[aleman]]a.

=== Erlijioa ===
[[Konstituzio]]aren arabera, Islandiako biztanleek erabateko askatasuna daukate erlijioren bati jarraitzeko edo beren buruak erlijio loturetatik kanpo agertzeko. Hala ere, [[Islandiako Eliza]], [[luteranismo|luterotar]] doktrinakoa, estatuko erlijio ofiziala da. Biztanleen %&nbsp;82 inguru eliza horretako kide dira (bataiatuta daude), nahiz eta erlijio praktika Europako txikienetakoa izan. Beste erlijio aipagarri batzuk hauek dira: Eliza Luterotar askea (%&nbsp;4,7) eta [[Erromatar Eliza Katolikoa|Eliza Katolikoa]] (%&nbsp;2,4). Gainerako biztanleak erlijiogabeak dira, estatistikek diotenez.

=== Hiri nagusiak ===
{{Hiri handienak
|name        = Islandiako hiririk handienak
|class       = nav  
|country     = Islandia
|stat_ref    = http://www.statice.is
|list_by_pop = 
|div_name    = Eskualdea
|div_link    =

|city_1      = Reykjavík
|div_1       = Höfuðborgarsvæðið
|pop_1       = 121.230
|img_1       = Reykjavík séð úr Hallgrímskirkju.jpeg

|city_2      = Kópavogur
|div_2       = Höfuðborgarsvæðið
|pop_2       = 32.308
|img_2       = Hamraborgin í Kópavogi.JPG

|city_3      = Hafnarfjörður
|div_3       = Höfuðborgarsvæðið
|pop_3       = 27.357
|img_3       = Hafnarfjordur.jpg

|city_4      = Akureyri
|div_4       = Norðurland eystra
|pop_4       = 18.103
|img_4       = Akureyri rainbow.jpg

|city_5      = Reykjanesbær
|div_5       = Suðurnes
|pop_5       = 14.527

|city_6      = Garðabær
|div_6       = Höfuðborgarsvæðið
|pop_6       = 14.180

|city_7      = Mosfellsbær
|div_7       = Höfuðborgarsvæðið
|pop_7       = 9.075

|city_8      = Árborg
|div_8       = Suðurland
|pop_8       = 7.889

|city_9      = Akranes
|div_9       = Vesturland
|pop_9       = 6.699

|city_10     = Fjarðabyggð
|div_10      = Austurland
|pop_10      = 4.675
}}

== Azpiegiturak ==
=== Aireportuak ===
{{Graph:Street map with marks | lat=64.8 | lon=-18 | zoom=6 | width = 900 | height = 600 | wdqs=
SELECT DISTINCT ?airport ?coord ?range
WHERE
{
  ?airport wdt:P31 wd:Q1248784 ;
  ?range wd:Q189;
  wdt:P625 ?coord.
}
}}

== Kultura ==
Islandiako kulturak [[Ipar germaniar herriak|Iparraldeko germaniar]] tradizioetan ditu sustraiak. [[Islandierazko literatura|Islandiako literatura]] ezaguna da, batez ere [[Erdi Aro Klasikoa|Goi]] eta [[Behe Erdi Aroa|Behe Erdi Aroan]] idatzi ziren [[Islandiar sagak|sagak]] eta [[Edda|eddak]]. Mendeetako isolamenduak herrialdeko kultura nordikoa kanpoko eraginetatik isolatzen lagundu du; adibide nabarmena [[Islandiera|islandieraren hizkera]] mantentzea da, hizkuntza nordiko moderno guztien artean norbere zaharretik hurbilen dagoena izaten jarraitzen duena. <ref>{{Cite web|izenburua=Hvert norðulandamálanna fimm líkist mest frumnorrænu?|data=8 September 2009|url=https://www.visindavefur.is/svar.php?id=47634|lana=Vísindavefurinn|accessdate=12 September 2017}}</ref>

Iparraldeko beste herrialde batzuekin ez bezala, islandiarrek garrantzi handia ematen diote independentziari eta autosufizientziari; [[Europako Batzordea|Europako Batzordeak]] egindako iritzi publikoaren analisian, islandiarren % 85 baino gehiagok uste du independentzia "oso garrantzitsua" dela, norvegiarren % 47ren, daniarren % 49ren eta EB25eko batez besteko % 53ren aldean. <ref name="europeancommission">{{cite book|date=June 2005|url=http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_225_report_en.pdf|page=35|title=Social values, Science and Technology analysis|publisher=European Commission Eurobarometer|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20060524004644/http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_225_report_en.pdf|archive-date=24 May 2006}}</ref> Islandiarrek ere lan-etika oso sendoa dute, edozein nazio industrializatutako lan-ordutegi luzeenetakoa baitute. <ref>[[Iceland#Wilcox|Wilcox and Latif]], pp. 65, 70.</ref>

OCDEk egindako inkesta baten arabera, islandiarren %66 pozik zeuden beren bizitzarekin, eta %70ek uste zuten etorkizunean bizitza pozgarria izango dela. Era berean, % 83k esan zuen batez besteko egun batean esperientzia positibo gehiago zituela negatiboak baino, OCDEko batez besteko % 72aren aldean, eta horrek Islandia OCDEko [[Bizi-kalitate|herrialde zoriontsuenetako]] bat bihurtzen du. <ref name="Iceland – OECD Better Life Index">[http://oecdbetterlifeindex.org/countries/iceland/ Iceland – OECD Better Life Index].</ref> 2012ko inkesta berri baten arabera, inkestatuen hiru laurden inguruk esan zuten beren bizitzarekin pozik zeudela, %53 inguruko batez besteko globalarekin alderatuta. <ref>{{Cite web|izenburua=Iceland among the happiest nations|argitaletxea=Icenews.is|data=5 January 2012|url=http://www.icenews.is/index.php/2012/01/05/iceland-among-the-happiest-nations/|accessdate=30 April 2012}}</ref>

Islandia liberala da [[LGBT]] eskubideen gaiei dagokienez. 1996an, Islandiako parlamentuak sexu bereko bikoteentzat [[Erregistratutako lankidetza|erregistratutako bikoteak]] sortzeko legedia onartu zuen, ezkontzaren eskubide eta onura ia guztiak emanez. 2006an, parlamentuak aho batez bozkatu zuen sexu bereko bikoteei bikote heterosexualei adopzioan, gurasoei eta lagundutako intseminazio tratamenduan dituzten eskubide berberak ematea. 2010ean, [[Sexu bereko pertsonen arteko ezkontza Islandian|Islandiako parlamentuak ezkontza legea aldatu zuen]], genero-neutroa bihurtuz eta ezkontza bi pertsonen arteko gisa definituz, Islandia [[Sexu berekoen arteko ezkontza|sexu bereko pertsonen arteko ezkontzak]] legeztatu zituen munduko lehen herrialdeetako bat bihurtuz. Legea 2010eko ekainaren 27an sartu zen indarrean. <ref name="gaymarriage">{{Cite web|izenburua=Iceland parliament votes for gay marriage|argitaletxea=Icenews.is|url=http://www.icenews.is/index.php/2010/06/11/iceland-parliament-votes-for-gay-marriage/|accessdate=9 July 2010}}</ref> Legearen aldaketak esan nahi du, gainera, gaur egun ezin direla sexu bereko bikoteen erregistratutako bikoteak, eta ezkontza da haien aukera bakarra —kontrako sexuaren arteko bikoteen egoeraren berdina—. <ref name="gaymarriage" />

Islandiarrak komunitate-sentimendu handiagatik eta [[Isolatze soziala|isolamendu sozial]] ezagatik dira ezagunak: ELGAko inkesta batek aurkitu duenez, % 98k uste du ezagutzen duela beharraren garaian konfiantza izan dezakeen norbait, beste edozein herrialde industrializatutan baino handiagoa. Era berean, % 6k soilik adierazi zuen besteekin "gutxitan" edo "inoiz" ez egotea. <ref name="Iceland – OECD Better Life Index2">[http://oecdbetterlifeindex.org/countries/iceland/ Iceland – OECD Better Life Index].</ref> Gizarte kohesio maila handi hori biztanleriaren tamaina txikiari eta homogeneotasunari egozten zaio, bai eta ingurune isolatu batean biziraupen gogorraren historia luzeari ere, batasunaren eta lankidetzaren garrantzia indartu zuena. <ref>[[Iceland#Wilcox|Wilcox and Latif]], pp. 66–67.</ref>

[[Berdinzaletasun|Egalitarismoa]] oso estimatua da Islandiako biztanleen artean, diru-sarreren desberdintasuna munduko baxuenetakoa baita. <ref name="autogenerated1">{{Cite web|abizena=OECD|izenburua=Income distribution – Inequality|url=http://stats.oecd.org/Index.aspx?QueryId=26067&Lang=en|accessdate=27 October 2014}}</ref> Konstituzioak esplizituki debekatzen du nobleen pribilegioak, tituluak eta mailak ezartzea. <ref name="autogenerated60">[[Iceland#Wilcox|Wilcox and Latif]], pp. 60–61.</ref> Guztiei bere izen-abizenak zuzentzen zaizkie. Iparraldeko beste herrialde batzuetan bezala, sexuen arteko berdintasuna oso handia da; Islandia emakumeak bizitzeko munduko hiru herrialde onenen artean kokatzen da etengabe. <ref>[http://www.thedailybeast.com/newsweek/galleries/2011/09/18/the-best-places-to-be-a-woman-photos.html#slide2 Best and Worst Countries for Women, from Iceland to the U.S. to Pakistan and Afghanistan] {{Webarchive}}.</ref> <ref>Augusto Lopez-Claros, Saadia Zahidi [https://web.archive.org/web/20120419121646/https://members.weforum.org/pdf/Global_Competitiveness_Reports/Reports/gender_gap.pdf Women's Empowerment: Measuring the Global Gender Gap] {{Webarchive}}.</ref> <ref>[https://www.bbc.co.uk/news/business-11517459 BBC News – Iceland 'best country for gender equality'].</ref>

=== Literatura ===
{{Sakontzeko|Islandierazko literatura}}
[[Fitxategi:Möðruvallabók f13r.jpg|thumb|[[Möðruvallabók]]<nowiki/>eko [[Njáls saga|Njáls sagaren]] orrialdea. Sagak Islandiako ondarearen zati esanguratsu bat dira.]]
2011n, Reykjavík UNESCOren Literatura Hiria izendatu zuten. <ref name="auto">{{Cite news|izenburua=Literary Iceland Revels in Its Annual 'Christmas Book Flood'|url=https://www.npr.org/2012/12/25/167537939/literary-iceland-revels-in-its-annual-christmas-book-flood|kazeta=NPR.org|accessdate=16 November 2017}}</ref>

Islandiako literatura-lan klasikorik ezagunenak [[Islandiar sagak|islandiarren sagak]] dira, Islandiako kolonizazio garaian kokatutako prosako epopeiak. Horien artean ospetsuenen artean, ''[[Njáls saga]]'', odol liskar epiko bati buruzkoa, eta ''[[Groenlandiarren saga|Grænlendinga saga]]'' eta ''[[Erik Gorriaren saga|Eiríks saga]]'', Groenlandia eta Vinlanden (egungo [[Ternua eta Labrador|Ternua]]) aurkikuntza eta finkapena deskribatzen dituena. ''[[Egil Skallagrimsonen Saga|Egils saga]]'', ''[[Laxdæla saga]]'', ''[[Grettis saga]]'', ''[[Gísla saga]]'' eta ''[[Gunnlaugs saga ormstungu]]'' ere islandiarren saga aipagarriak eta ezagunak dira.

R''ímur-ak'' ezagunak izan ziren XIX. mendean, literatura-forma berrien garapena eragin zuen [[Jónas Hallgrímsson]] idazle [[Nazionalismo erromantikoa|nazional-erromantikoak]] eragin zuenean. Azken boladan, Islandiak idazle handi asko sortu ditu, eta horien artean ezagunena [[Halldór Laxness]] da, 1955ean [[Literaturako Nobel Saria]] jaso zuena (orain arte Nobel Saria irabazi duen islandiar bakarra). [[Steinn Steinarr]] eragin handiko poeta modernista izan zen XX. mendearen hasieran, oraindik ere ezaguna.

Islandiarrak literatura kontsumitzaile amorratuak dira, munduko liburu-denda kopuru handiena dutenak. Bere tamainagatik, Islandiak beste edozein nazio baino nazioarteko literatura gehiago inportatzen eta itzultzen du. <ref name="autogenerated602">[[Iceland#Wilcox|Wilcox and Latif]], pp. 60–61.</ref> Islandiak ere badu biztanleko liburu eta aldizkarien argitalpen handiena <ref>{{Cite web|izenburua=Cultural Achievements|argitaletxea=State.gov|data=15 June 2012|url=https://2009-2017.state.gov/r/pa/ei/bgn/3396.htm|accessdate=12 October 2012}}</ref>, eta biztanleriaren % 10 inguruk liburu bat argitaratuko du bere bizitzan zehar. <ref>[[Iceland#Wilcox|Wilcox and Latif]], p. 61.</ref>

Islandiako liburu gehienak irailaren amaieratik azaroaren hasiera bitartean saltzen dira. Garai hori ''Jolabokaflod'' izenaz ezagutzen da, Gabonetako Liburu Uholdea. <ref name="auto2">{{Cite news|izenburua=Literary Iceland Revels in Its Annual 'Christmas Book Flood'|url=https://www.npr.org/2012/12/25/167537939/literary-iceland-revels-in-its-annual-christmas-book-flood|kazeta=NPR.org|accessdate=16 November 2017}}</ref> Uholdea Islandiako Editoreen Elkarteak argitalpen berri guztien katalogo ''Bokatidindi'' islandiar etxe bakoitzean dohainik banatzean hasten da. <ref name="auto2" />

=== Artea ===
Bere margolarien bereizgarria Islandiako paisaiaren antzezpen nazionalismoarekin eta XIX. mendearen erdialdean oso aktiboa izan zen [[Islandiako historia|autonomoaren eta independentziaren]] aldeko mugimenduarekin lotu daiteke.

Islandiako pintura garaikidea [[Þórarinn Þorláksson]]-en lanari dagokio, 1890eko hamarkadan [[Kopenhage|Kopenhagen]] artearen prestakuntza formala jarraituz, Islandiara itzuli zen 1900etik 1924an hil zen arte, islandiar paisaia erretratatzen zuen lanak pintatzera eta erakustera. Islandiako beste hainbat gizon eta emakume artistak garai hartan [[Danimarkako Arte Ederren Errege Akademia|Danimarkako Arte Ederren Errege Akademian]] ikasi zuten, [[Ásgrímur Jónsson|tartean Ásgrímur Jónsson]], Þórarinn-ekin batera Islandiako paisaiaren erretratu bereizgarria sortu zuen estilo naturalista erromantiko batean. Beste paisaia artistek azkar jarraitu zuten Þórarinn eta Ásgrímurren urratsak. Horien artean [[Jóhannes Sveinsson Kjarval|Jóhannes Kjarval]] eta [[Júlíana Sveinsdóttir|Júliana Sveinsdóttir zeuden]] . Kjarval bereziki nabarmentzen da Islandiako ingurunean nagusi den [[Arroka bolkaniko|arroka bolkanikoa]] errendatzeko ahalegin bateratuan garatu zituen pinturaren aplikazioan teknika ezberdinengatik. [[Einar Hákonarson]] margolari espresionista eta figuratiboa da, eta batzuen ustez irudia Islandiako pinturara itzuli zuen. 1980ko hamarkadan, Islandiako artista askok margolan berriaren gaia landu zuten beren lanetan

Azken urteotan praktika artistikoa ugaldu egin da, eta Islandiako artearen eszena tamaina handiko proiektu eta erakusketa askoren agertoki bihurtu da. Artistek zuzendutako Kling og Bang galeria-espazioa, gerora Klink og Bank estudio-multzoa eta erakusketa-aretoa zuzendutako kideek, auto-antolatutako espazio, erakusketa eta proiektuen joeraren zati esanguratsua izan da. <ref>{{Cite web|izenburua=Kling & Bang Gallery, This.is|url=http://this.is/klingogbang/text.php?lang=en&|accessdate=27 October 2014}}</ref> [[Arte Biziaren Museoa]], Reykjavikeko Udal Arte Museoa, [[Reykjavikeko Arte Museoa|Reykjavik Arte Museoa]] eta [[Islandiako Galeria Nazionala]] dira instituzio handiagoak eta finkatuagoak, erakusketak eta jaialdiak antolatzen dituztenak.
[[Fitxategi:Björk - Hurricane Festival.jpg|thumb|[[Björk]], islandiar musikari ezagunena]]

=== Musika ===
Islandiako musika [[Musika nordikoa|nordikoarekin]] lotuta dago, eta [[Folk musika|folk]] eta [[pop]] tradizioak biltzen ditu. Talde aipagarriak dira Erdi Aroko [[Voces Thules]] musika taldea, rock alternatibo eta indieak, esaterako, [[The Sugarcubes]], [[Sóley]] eta [[Munstroen eta Gizonen|Of Monsters and Men]], [[Mezzoforte (banda)|Mezzoforte]] jazz fusio taldea, [[Hafdís Huld]], [[Emiliana Torrini|Emilíana Torrini]] eta [[Björk]] bezalako pop abeslariak, [[Bubbi Morthens|Bubbi]] bezalako balada abeslariak. [[Bubbi Morthens|Morthens]], eta [[post-rock]] taldeak, hala nola [[Amiina]] eta [[Sigur Rós]] . [[Musika independente|Musika independentea]] indartsua da, [[múm]] taldeekin eta [[Daði Freyr Pétursson|Daði Freyr]] bezalako bakarlariekin.

Islandiako musika tradizionala erlijiosoa da. Ereserkiak, erlijiosoak zein profanoak, bereziki garatu den musika forma bat dira, Islandiako historiaren zati handi batean musika-tresnen eskasia izan delako. Hallgrímur Péturssonek ereserki protestante asko idatzi zituen XVII. Islandiako musika XIX. mendean modernizatu zen, Magnús Stephensen-ek tutu-organoak ekarri zituenean, eta ondoren [[Harmonium|harmoniumak]] zeuden. Islandiako musikaren funtsezko beste tradizio batzuk ''rímur'' izeneko balada aliteratibo eta errimadun epikoak dira. ''Rímur'' ipuin epikoak dira, normalean [[A cappella|a capella]], poesia [[Eskaldo|eskaldikora]] itzuli daitezkeenak, metafora konplexuak eta errima eskema landuak erabiliz. <ref>Cronshaw, Andrew. (1999) "Iceland".</ref> mendeko rímur poetarik ezagunena [[Sigurður Breiðfjörð]] (1798–1846) izan zen. Tradizioaren biziberritze modernoa 1929an hasi zen Iðunn eratuz.

Islandiako konpositore klasiko ezagunenen artean [[Daníel Bjarnason]] eta [[Anna S. Þorvaldsdóttir]] (Anna Thorvaldsdottir) daude, 2012an [[Nordic Council Musika Saria|Nordic Council Music Prize saria]] jaso zutenak eta 2015ean [[New Yorkeko Filarmonikoa|New Yorkeko Philharmonic]]-en Kravis Emerging Composer gisa aukeratu zutenak, ohore bat barne. 50.000 dolarreko diru-saria eta orkestrarako konposizio bat idazteko komisioa; bera da bigarren hartzailea. <ref>Michael Cooper, [http://artsbeat.blogs.nytimes.com/2015/06/05/philharmonic-chooses-anna-thorvaldsdottir-for-emerging-composer-porgram/ "Philharmonic Chooses Anna Thorvaldsdottir for Emerging Composer Program"], ''The New York Times'', 5 June 2015</ref>

Islandiako [[Nazio ereserki|ereserki nazionala]] Lofsöngur da, [[Matthías Jochumsson]]''[[Lofsöngur|-]]''ek idatzia, [[Sveinbjörn Sveinbjörnsson]]-en musikarekin. <ref>{{Cite web|izenburua=The Icelandic National Anthem|url=http://www.musik.is/Lof/E/lofe.html|lana=musik og saga|accessdate=11 November 2005}}</ref>
[[Fitxategi:Thorramatur.jpg|thumb|[[Þorramatur]] sorta tipikoa]]

=== Gastronomia ===
Islandiako sukaldaritzaren zati handi bat arrain, [[Ardi-okela|arkume]] eta [[Esneki|esnekietan]] oinarritzen da, belar edo espezien erabilera gutxirekin. Uharteko klima dela eta, frutak eta barazkiak ez dira, oro har, plater tradizionalen osagaiak, nahiz eta negutegiak erabiltzea ohikoagoak diren elikagai garaikideetan. [[Þorramatur]] plater ugariz osatutako sukaldaritza tradizionalaren aukeraketa da eta [[Hil|Þorri]] hilabetearen inguruan kontsumitu ohi da, urtarrilaren 19aren ondorengo lehen ostiralean hasten dena. Plater tradizionalen artean, [[skyr]] (jogurtaren antzeko gazta), [[hákarl]] (marrazo ondua), ahari ondua, ardi-buruak eta [[esne beltza]], Flatkaka (ogi laua), arrain lehorra eta geotermia eremuetan tradizioz lurpean erretzen den zekale iluna daude. <ref name="Icelandic delicacies">{{Cite web|abizena=Thorkelsdottir|izenburua=The ultimate guide to Icelandic delicacies, part one|argitaletxea=Nina Thorkelsdottir|izena1=Nina|url=https://www.travelade.com/iceland/stories/the-ultimate-guide-to-icelandic-delicacies-part-one/|lana=Travelade|accessdate=18 April 2017}}</ref> [[Lanperna-musu]]<nowiki/>a tokiko jakitzat hartzen da, sarritan errez prestatzen dena.

Gosaria krepe, zereal, fruta eta kafez osatuta dago, eta bazkariak [[smörgåsbord]] forma izan dezake. Islandiar gehienen eguneko otordu nagusia afaria da, normalean arraina edo arkumea izaten da plater nagusia. Itsaskiak funtsezkoak dira islandiar sukaldaritza gehienetan, batez ere [[bakailao|bakailaoa]] eta [[Eglefino|aglefinoa]], baina baita [[Izokin|izokina]], [[sardinzar]] eta [[halibut]] ere. Askotan era askotara prestatzen da, ketua, ozpinduta, egosita edo lehortua. Arkumea da, alde handiz, haragirik ohikoena, eta kez ondua (''[[hangikjöt]]'' izenez ezagutzen dena) edo gatz kontserbatua (''saltkjöt'') izan ohi da. Plater zahar askok ardiaren atal guztiak erabiltzen dituzte, hala nola ''[[slátur]]'', hau da, odolarekin xehatuta eta ardi sabelean zerbitzatzen den [[Barruki|gorpuzkiz]] (barne-organoak eta erraiak) osatuta. Gainera, patata egosiak edo purea, ozpinetako aza, babarrunak eta zekale-ogia dira nagusi. 

Kafea edari ezaguna da Islandian, herrialdea 2016an munduko biztanleko kontsumoaren hirugarren postuan baitago, <ref>{{Cite news|abizena=Jones|izenburua=Coffee: Who grows, drinks and pays the most?|izena1=Lora|data=13 April 2018|url=https://www.bbc.com/news/business-43742686|kazeta=BBC News|accessdate=13 May 2018}}</ref> eta gosaltzean, otorduen ostean eta arratsalde erdian mokadutxo batekin edaten da. [[Coca-Cola]] ere asko kontsumitzen da, herrialdeak munduko per capita kontsumo tasa handienetakoa duela esaten den neurrian. <ref>[[Iceland#Wilcox|Wilcox and Latif]], p. 126</ref>

Islandiako edari alkoholduna ''[[brennivín]]'' (hitzez hitz "erretako [hau da, destilatua] ardoa") da, eta eskandinaviako [[Akvavit|brännvin akvavit]] aldaeraren zaporearen [[Brännvin|antzekoa]] da. Patata destilatuekin egindako [[Schnapps|schnapp]] mota bat da eta [[Txarpoil|alkarabi]] haziekin edo [[Angelika|angelikarekin]] zaporea duena. Bere potentziari esker ''svarti dauði'' ("Heriotza Beltza") ezizena du. Islandiako destilategi modernoek [[vodka]] ([[Reyka]]), [[Gin|ginebra]] (Ísafold), [[Goroldio|goroldiozko]] ''schnaps''a (Fjallagrasa) eta [[urki]] zaporeko ''schnapps'' eta [[Likore|likoreak]] (Foss Distilleryren Birkir eta Björk) ekoizten dituzte. Martin Millerrek Islandiako ura Ingalaterran destilatutako ginarekin nahasten du uhartean. Garagardo sendoa [[Debekua Islandian|debekatuta egon zen 1989ra arte]], beraz, ''bjórlíki'', alkohol gutxiko [[pilsner]] garagardo legalaren eta vodkaren nahasketa bat ezaguna egin zen. Gaur egun, Islandiako garagardotegiek egiten dituzte hainbat garagardo sendo.
[[Fitxategi:Iceland's Olympic Handball Team, Beijing 2008.jpg|thumb|[[Islandiako gizonezkoen eskubaloi selekzioa|Islandiako gizonezkoen eskubaloi selekzioak]] (argazkian) [[Eskubaloia 2008ko Udako Olinpiar Jokoetan – Gizonezkoen txapelketa|zilarrezko domina irabazi]] zuen [[2008ko Udako Olinpiar Jokoak|2008ko Udako Olinpiar Jokoetan]]. [[Eskubaloi|Eskubaloia]] Islandiako kirol nazionaltzat hartzen da. <ref name="handball">[[Iceland#Wilcox|Wilcox and Latif]], p. 110</ref>]]

=== Kirola ===
Kirola Islandiako kulturaren parte garrantzitsua da, oro har biztanleria nahiko aktiboa baita. <ref>[[Iceland#Wilcox|Wilcox and Latif]], p. 109</ref> Islandiako kirol tradizional nagusia ''[[Glíma]]'' da, Erdi Aroan sortu zela uste den [[Borroka (kirola)|borroka]] modu bat.

Herri kirolen artean [[Futbol|futbola]], [[atletismoa]], [[Eskubaloi|eskubaloia]] eta [[Saskibaloi|saskibaloia]] daude. Eskubaloia kirol nazionaltzat hartzen da askotan. <ref name="handball2">[[Iceland#Wilcox|Wilcox and Latif]], p. 110</ref> [[Islandiako futbol selekzio nazionala|Islandiako futbol selekzioa]] [[UEFA Euro 2016|2016ko]] [[Europako Futbol Txapelketa|UEFA Europako futbol txapelketarako]] sailkatu zen lehen aldiz. [[Portugalgo futbol selekzio nazionala|Portugalen]] aurka berdindu zuten, eta [[Ingalaterrako futbol selekzio nazionala|Ingalaterra]]<nowiki/>ri 2-1 irabazi  final-zortzirenetan, [[Ragnar Sigurðsson]] eta [[Kolbeinn Sigþórsson|Kolbeinn Sigþórssonen]] golekin. Ondoren, [[Frantziako futbol selekzio nazionala|Frantziako]] anfitrioi eta gero finalisten aurka galdu zuten final laurdenetan. <ref name="Guardian_2017-08-03">{{Erreferentzia|abizena=Amy Lawrence|izenburua=A 2016 football moment to remember: Iceland light up Euro 2016|data=29 December 2016|url=https://www.theguardian.com/football/2016/dec/29/2016-football-moment-to-remember-iceland-euro-2016|kazeta=[[The Guardian]]|accessdate=3 August 2017}}</ref> Horren haritik, Islandiak debuta egin zuen [[2018ko Munduko Futbol Txapelketa|2018ko FIFA Munduko Kopan]]. Europako zein munduko txapelketarako, Islandia da gaur egun sailkatu den nazio txikiena biztanleriari dagokionez.

Islandia ere inoiz [[EuroBasket|Eurobasketerako]] sailkatu den herrialderik txikiena da, hala egin baitzuen 2015ean eta 2017an. Hala ere, Europako Saskibaloiko azken fasean ez dute partida bakar bat irabaztea lortu.

Islandiak baldintza bikainak ditu [[Eski|eskia]], [[arrantza]], [[Snowboard|snowboarda]], [[Izotz-eskalada|izotz eskalada]] eta arroka [[Harri eskalada|eskalada egiteko]], nahiz eta publiko orokorrak [[Mendizaletasun|mendia]] eta mendi-[[Bidezidor kirol|ibilaldiak]] nahiago dituen. Islandia mundu mailako helmuga da eski alpetarraren eta [[Telemark eski|Telemark eskia]] egiteko, Ipar Islandiako Troll penintsula izanik jarduera gune nagusia. Herrialdearen ingurunea, oro har, golferako egokia ez den arren, golf zelai asko dago uhartean, eta Islandiak golfean jokatzen duen biztanleriaren ehuneko handiagoa du Eskoziak baino, 300.000 biztanle ingurutik 17.000 jokalari baino gehiago erregistratuta. <ref>{{Cite news|izenburua=Tee Off in the Midnight Sun of Reykjavík|data=25 June 2013|url=http://www.thejournal.co.uk/sport/other-sport/golf/tee-midnight-sun-reykjavik-4449000|accessdate=4 May 2016}}</ref> Islandian Arctic Open izenez ezagutzen den nazioarteko golf txapelketa antolatzen da udako solstizioan, [[Akureyri Golf Kluba|Akureyri Golf Club]] -en. <ref>{{cite book|last1=Daley|first1=Paul|date=2008|isbn=9781589806160|page=92|title=Golf Architecture: A Worldwide Perspective, Volume 4|publisher=Pelican Publishing}}</ref> <ref name="w111">[[Iceland#Wilcox|Wilcox and Latif]], p. 111</ref> Islandiak [[Munduko Gizon indartsuena|munduko gizon indartsuenen]] bigarren lehiaketa irabazi du bederatzi titulurekin, [[Magnús Ver Magnússon]] eta [[Jón Páll Sigmarsson]]-ek lau eta azkena 2018an [[Hafþór Júlíus Björnsson]]-ek.

Islandia, halaber, [[Ozeano arrauna|ozeano-arraunean]] liderra den herrialdeetako bat da. [[Fiann Paul]] esploratzaile eta iraupen-atleta islandiarrak errendimenduetan oinarritutako ''[[Errekorren Guinness Liburua|Guinness Munduko Errekorren]]'' kopuru handiena dauka atletismo diziplina bakarrean. 2020tik aurrera, [[Ocean Explorers Grand Slam]]-a lortu duen lehen pertsona eta bakarra da (ur zabaleko zeharkaldiak egiten ditu bost ozeanoetako bakoitzean gizakiak bultzatutako ontziak erabiliz) eta abiadura orokorraren ''Guinness World Records'' lortu du arraunketarik azkarrenaren alde. lau ozeano (Atlantikoa, Indiakoa, Pazifikoa eta Artikoa) [[Gizakiek bultzatutako ur-ontziak|gizakiak bultzatutako arraun-ontzi batean]]. Guztira 41 lortu zituen, 2020rako 33 errendimenduko ''Guinness World Records'' barne. <ref>{{Cite web|abizena=Educator|izenburua=Team Uniting Nations On Pace To Shatter A World Record In Rowing {{!}} Huffington Post|abizena2=Businessman|abizena3=Columnist|izena1=Marc Boyd|izena3=Freelance|data=12 July 2016|url=https://www.huffingtonpost.com/marc-boyd/team-uniting-nations-on-p_b_10930774.html|lana=The Huffington Post|accessdate=9 October 2016}}</ref> <ref>{{Cite news|izenburua=Freezing Temps and Rotting Hands: Speaking With the Men of the Record-Breaking Polar Row Expedition|url=http://www.mensjournal.com/adventure/articles/speaking-with-the-men-of-the-record-breaking-polar-row-expedition-w501659|kazeta=Men's Journal|accessdate=4 October 2017}}</ref> <ref>{{Cite news|abizena=http://www.washingtontimes.com|izenburua='Polar Row' exploration team smashes world records in icy north|izena1=The Washington Times|url=http://www.washingtontimes.com/news/2017/aug/8/polar-row-exploration-team-smashes-world-records-i/|kazeta=The Washington Times|accessdate=4 October 2017}}</ref> <ref>{{Cite web|izenburua=Search Results|url=https://guinnessworldrecords.com/search?term=%22Fiann%20Paul%22&page=1&type=all&max=20&partial=_Results&|lana=Guinness World Records|accessdate=9 January 2020}}</ref> <ref>{{Cite web|izenburua=Impossible Row team achieve first ever row across the Drake Passage|data=27 December 2019|url=https://www.guinnessworldrecords.com/news/2019/12/impossible-row-team-achieve-first-ever-row-across-the-drake-passage-604720|lana=Guinness World Records|accessdate=9 January 2020}}</ref>

Igeriketa oso ezaguna da Islandian. Geotermikoki berotutako kanpoko igerilekuak oso hedatuta daude, eta igeriketa ikastaroak nahitaezkoak dira curriculum nazionalean. <ref name="w1112">[[Iceland#Wilcox|Wilcox and Latif]], p. 111</ref> [[Hipika|Zaldi ibilaldiak]], historikoki uharteko garraiobiderik nagusiena izan zena, islandiar askorentzat ohikoa izaten jarraitzen du.

Islandiako kirol elkarterik zaharrena Reykjavik Tiro Elkartea da, 1867an sortua. XIX. mendean oso ezaguna egin zen fusilaren tiroketa, Islandiako independentzia bultzatzen ari ziren politikari eta nazionalisten bultzadarekin. Gaur egun arte, denbora-pasa garrantzitsua izaten jarraitzen du. <ref>{{Cite web|izenburua=Skotfélag Reykjavíkur|url=http://sr.is/Stofnun_og_saga_SR.htm|accessdate=2 September 2007}}</ref>

Islandiak xake-maisu asko ekoitzi ditu eta [[Munduko Xake Txapelketa 1972|1972ko Munduko Xake Txapelketa]]<nowiki/>istorikoa antolatu zuen Reykjaviken, [[Gerra Hotza|Gerra Hotzaren garaian]]. 2008 urtetik, bederatzi izan dira Islandiako xake-maisu handi, kopuru nabarmena populazioaren tamaina txikia kontuan hartuz gero. <ref>[[Iceland#Wilcox|Wilcox and Latif]], p. 112</ref> [[Bridge (karta-jokoa)|Bridge karta-jokoa]] ere ezaguna da, Islandiak nazioarteko hainbat txapelketatan parte hartzen baitu. Islandiak 1991n Japoniako Yokohamako zubi-txapelketa ([[Bermuda Bola|Bermuda Bowl]]) irabazi zuen eta bigarren postua lortu zuen (Suediarekin) Bermudako Hamiltonen, 1950ean.

== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}

== Kanpo estekak ==
* {{CIA|ic}}
* {{eu}} [http://www.argia.com/fitx/bestelakoak/Islandia%20naturaren%20erresuma/ Islandiari buruzko diaporama Argia astekariaren webgunean (2008-12-27)]
* [http://www.iceland.is/ Informazio orokorreko webgunea]
* [http://www.visiticeland.com/ Informazio turistikozko webgunea] {{is}}{{en}}{{de}}{{da}}{{sv}}{{no}}{{es}}{{fr}}
{{autoritate kontrola}}

{{Europako herrialde aurkibidea}}
[[Kategoria:Islandia| ]]
[[Kategoria:Nazio Batuen Erakundeko kideak]]
Orri honetan erabilitako txantiloiak:
Txantiloi:!- (aldatu)
Txantiloi:Autoritate kontrola (jatorria ikusi) (erdi-babestua)
Txantiloi:Autoritate kontrola/styles.css (aldatu)
Txantiloi:Biztanleria automatikoa (aldatu)
Txantiloi:Br separated entries (aldatu)
Txantiloi:CIA (aldatu)
Txantiloi:Category handler (aldatu)
Txantiloi:Category handler/blacklist (aldatu)
Txantiloi:Category handler/numbered (aldatu)
Txantiloi:Cite book (aldatu)
Txantiloi:Cite news (aldatu)
Txantiloi:Cite web (aldatu)
Txantiloi:Clear (jatorria ikusi) (erdi-babestua)
Txantiloi:Convert/variable (aldatu)
Txantiloi:Da (aldatu)
Txantiloi:De (aldatu)
Txantiloi:En (jatorria ikusi) (erdi-babestua)
Txantiloi:Erreferentzia (jatorria ikusi) (erdi-babestua)
Txantiloi:Erreferentzia/loturak (aldatu)
Txantiloi:Erreferentzia/oinarria (jatorria ikusi) (erdi-babestua)
Txantiloi:Erreferentzia zerrenda (jatorria ikusi) (babestua)
Txantiloi:Es (jatorria ikusi) (erdi-babestua)
Txantiloi:Eu (jatorria ikusi) (erdi-babestua)
Txantiloi:Europako herrialde aurkibidea (aldatu)
Txantiloi:Fr (jatorria ikusi) (erdi-babestua)
Txantiloi:Graph:Street map with marks (aldatu)
Txantiloi:Graph:Street map with marks/styles.css (aldatu)
Txantiloi:Hamaseitar (aldatu)
Txantiloi:Herrialde infotaula (aldatu)
Txantiloi:Hexadecimal (aldatu)
Txantiloi:Hiri handienak (aldatu)
Txantiloi:Hizkuntza azalpena (aldatu)
Txantiloi:Hlist/styles.css (aldatu)
Txantiloi:IPA (aldatu)
Txantiloi:If pagename (aldatu)
Txantiloi:Infotaula (jatorria ikusi) (erdi-babestua)
Txantiloi:Is (aldatu)
Txantiloi:Klima (aldatu)
Txantiloi:Klima/colt (aldatu)
Txantiloi:Klima/line (aldatu)
Txantiloi:Lang (jatorria ikusi) (erdi-babestua)
Txantiloi:Lang-is (aldatu)
Txantiloi:Language with name (jatorria ikusi) (erdi-babestua)
Txantiloi:Mapa marraztu (aldatu)
Txantiloi:Namespace detect (aldatu)
Txantiloi:Navbar (aldatu)
Txantiloi:Navbox (aldatu)
Txantiloi:No (aldatu)
Txantiloi:Rastreig/StringFunc/split (aldatu)
Txantiloi:Sakontzeko (aldatu)
Txantiloi:Sup (aldatu)
Txantiloi:Sv (aldatu)
Txantiloi:Webarchive (aldatu)
Txantiloi:Zerrenda tolesgarria (aldatu)
Txantiloi:Zutabe-zabalera (aldatu)
Modulu:Arguments (jatorria ikusi) (erdi-babestua)
Modulu:Autoritate kontrola (jatorria ikusi) (erdi-babestua)
Modulu:BaseConvert (aldatu)
Modulu:Collapsible list (aldatu)
Modulu:Declension (aldatu)
Modulu:Infobox (jatorria ikusi) (erdi-babestua)
Modulu:Map (aldatu)
Modulu:Map/i18n (aldatu)
Modulu:Namespace detect (aldatu)
Modulu:Namespace detect/config (aldatu)
Modulu:Namespace detect/data (aldatu)
Modulu:Navbar (jatorria ikusi) (erdi-babestua)
Modulu:Navbar/configuration (aldatu)
Modulu:Navbar/styles.css (aldatu)
Modulu:Navbox (aldatu)
Modulu:Navbox/configuration (aldatu)
Modulu:Navbox/styles.css (aldatu)
Modulu:No globals (aldatu)
Modulu:Separated entries (aldatu)
Modulu:String (aldatu)
Modulu:StringFunc (aldatu)
Modulu:TNT (aldatu)
Modulu:TableTools (aldatu)
Modulu:Utilitateak (aldatu)
Modulu:Webarchive (aldatu)
Modulu:Webarchive/data (aldatu)
Modulu:Wikidata (jatorria ikusi) (erdi-babestua)
Modulu:Wikidata/Units (aldatu)
Modulu:Wikidata/i18n (aldatu)
Modulu:Yesno (aldatu)
Islandia(e)ra itzuli.
"https://eu.wikipedia.org/wiki/Islandia"(e)tik eskuratuta