Apro

Apro
Biologia klasado
Regno: Animaloj Animalia Filumo: Ĥorduloj Chordata Klaso: Mamuloj Mammalia Ordo: Parhufuloj Artiodactyla Familio: Suedoj Suidae Genro: Suo Sus
Dunomo
Sus scrofa Linnaeus, 1758
Konserva statuso
Konserva statuso: Malplej zorgiga
Mapo kun la teritorioj loĝataj de aproj. En bluaj areoj de enkondukitaj aproj.
Aliaj Vikimediaj projektoj
Sistematiko en Vikispecioj
Komunejo pri Apro
v • d • r

La apro estas sovaĝa porko, precipe (Sus scrofa), antaŭulo al la endomigita porko, kun kiu ĝi povas interfekundiĝi. La nomo devenas de la latina aper, apri.

Tre simila al la porko, sed kun la postaj gamboj pli mallongaj ol ties, la korpo pli svelta kaj nazego taŭga por fosi. La felo estas grizebruna krom ĉe la novnaskitoj, striaj. La inoj pezas ĝis 60 kg dum la maskloj povas atingi 120 kg-ojn.

La apro originis en Eŭropo, norda Afriko kaj suda Azio kaj estis de tie enkondukita ankaŭ aliloke, ekz. en Usono por ĉasado. Alimaniere dirite, temas pri palearktisa kaj orientalisa specio kiun la homo disvastigis en aliajn ekozonojn. Oni trovas la specion i.a. en jenaj ekoregionoj : la borneaj malaltaĵaj pluvarbaroj, la egeaj kaj okcident-turkaj sklerofilaj kaj miksaj arbaroj, la kopetdagaj duonarbaroj kaj arbarstepo, la luzonaj tropikaj pinaroj, la nordorient-barataj kaj birmaj pinaroj, la orient-siberia tajgo kaj la zagros-montara arbarstepo.

La apro vivas en arbaroj aŭ en kamparaj medioj kun arbovicoj, kondiĉe ke ekzistu veproj por ripozi kaj akvo por kotumi. La forlaso de la kamparo en Eŭropo tre pelis ĝian multnombriĝon.

La apro estas besto societa, kiu vivas en grupoj kies kerno estas la familia nukleo, patrino kun gefiloj. La maskloj plenaĝaj emas soleci. Ĝi estas malmigrema kaj ĉionvora. La idoj povas esti kaptataj de vulpoj (sed tio ne certas); ĝia sola natura malamiko estas la lupo.

La apro difektas la grundon fosante, kaj rikoltojn, precipe maizajn. Nerektaj certaj signoj de ĉeesto estas la renversigo de la herba radikaro en kampoj, kotaj flakoj kun kotkovritaj arboŝeloj ĉirkaŭe, piedsignoj kvarungaj (du grandaj, du malgrandaj, ĉi lastaj ne ofte videblaj). Por ĝin kontroli oni devas sin turni al la junuloj ĉar la ĉaso al plenaĝuloj, kiuj regas la grupojn, kaŭzas disgrupiĝon kun pliaj damaĝoj al kultivoj kaj forta multnombriĝo. Almenaŭ en Mezeŭropo la nombro de aproj plue forte kreskas, ekzemple en Germanio de 2008 ĝis la fino de 2013 je 26 procentaĵoj, kaj tio kvankam ĉasistoj ĉiujare mortigas kompare grandan kvanton de aproj: laŭ statistiko publikigita la 15-an de januaro 2014, en Germanio en 2013 ĉasiĝis iom pli ol 640 000 aproj, kaj taksiĝas ke sen tiu ĉasado la populacio en tiu lando dum du jaroj kreskus al 3 milionoj da bestoj.^[1] Kialo por la ekologie favoraj vivkondiĉoj aparte en la modera klimata zono de Mezeŭropo estas la dum la lastaj jaroj kompare varmaj vintroj kaj la grandkvanta kultivo de maizo kaj kolzo, el kies kampoj la aproj dumnokte amplekse nutras sin. La tendenco estas tutmonda: Dum en Germanio la nombro de ĉase mortigitaj aproj inter la jaroj 1975 kaj 2014 kreskis je kvinoblo kaj en Aŭstrio eĉ je dekoblo, kompare ankaŭ en Japanio ĝi kreskis je kvaroblo,^[1] kaj malgraŭ tiu kresko je ĉasado la apraj populacioj plukreskas en ĉiuj tutmondaj vivregionoj, kaj en Eŭropo, Azio, Ameriko kaj Oceanio.

La subspecioj de la apro estas:

• Mezeŭropa apro ( Sus scrofa scrofa ) - Norda Hispanio, Norda Italio, Germanio, Francio, Benelukso, Kroatio, Belorusio, Danio, Svedio, Litovio, Pollando, Ĉeĥio, kaj Slovakio
• Nordafrika apro ( Sus scrofa algira ) - Tunizio, Alĝerio kaj Maroko
• Karpata apro ( Sus scrofa attila ) - Rumanio, Hungario, Ukrainio, Balkano, Kaŭkazio, Transkaŭkazio, Kaspia marbordo, Malgranda Azio kaj norda Irano
• Hinda apro ( Sus scrofa cristatus ) - Hindio, Nepalo, Mjanmao, okcidenta Tajlando kaj Sri-Lanko
• Mezazia apro ( Sus scrofa davidi ) - Pakistano, nordokcidenta Hindio kaj sudorienta Irano
• Japana apro ( Sus scrofa leucomystax ) - tuta Japanio, krom Hokajdo kaj la Insuloj Ryukyu
• Anatolia apro ( Sus scrofa libycus ) - trans Kaŭkazo, Turkio, Palestino kaj Jugoslavio.
• Marma apro ( Sus scrofa majori ) - Marma (centra Italio ).
• Mediteranea apro ( Sus scrofa meridionalis ) - Andaluzio, Korsiko kaj Sardio.
• Nordĉina apro ( Sus scrofa moupinensis ) - la marbordo de Ĉinio, Vjetnamio kaj okcidenta Siĉuano
• Orientazia apro ( Sus scrofa nigripes ) - Mezazio, Kazaĥio, orienta Tien Ŝan, okcidenta Mongolio, Kaŝgaro kaj eventuale Afganio kaj suda Irano
• Ryukyu-apro ( Sus scrofa riukiuanus ) - Ryukyu Insuloj
• Bajkala apro ( Sus scrofa sibiricus ) - Bajkalo, Transkaŭkazio, Norda kaj Nordorienta Mongolio
• Formosa apro ( Sus scrofa taivanus ) - Tajvano
• Ussuri-apro ( Sus scrofa ussuricus ) - Orienta Ĉinio, Ussuri kaj Amur Bai
• Kaŝa apro ( Sus scrofa vittatus ) - Malaja Duoninsulo, Indonezio, Sumatro, Orienta Javo kaj Komodaj Insuloj

La bredporko foje estas klasifikita kiel kroma subspecio ( Sus scrofa domestica ) kaj foje kiel aparta specio ( Sus domestica ). Ekzistas ankaŭ porkaj rasoj kiuj estis krucbredigitaj kun aproj.

Francaj kaj hispanaj aproj havas 36 kromosomojn, kompare kun la aproj de la resto de Eŭropo kiuj havas 38 kromosomojn (kiel hejmaj porkoj). Aproj kun 36 kromosomoj sukcese reproduktiĝis kun porkoj kun 38 kromosomoj kaj iliaj idoj havis 37 kromosomojn.

• 
  aproj
• 
  aprino kaj du apridoj
• 
  aproj enkondukitaj al Florido tie ekologie restas fremdaj bestoj

Portalo pri Zoologio

• Gir-Arbaro
• Burgo de Diedrich

• http://www.waarneming.nl/wn.php Arkivigite je 2008-10-26 per la retarkivo Wayback Machine
• http://www.waarneming.nl/kaart.php?id=432 Arkivigite je 2006-03-09 per la retarkivo Wayback Machine
• http://natuurbeleving.scene24.net/zoogdieren/Wild_Zwijn_Sus-scrofa.html Arkivigite je 2006-03-01 per la retarkivo Wayback Machine
• http://zwg.atlas.tripod.com/soorten/susscrof.htm