यम

See also: यम् and यमी

Hindi

Hindi Wikipedia has an article on:

यम

Wikipedia ^hi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit यम (yama).

Pronunciation

(Delhi) IPA^(key): /jəm/, [jɐ̃m]

Proper noun

यम • (yam) m

(Hinduism) Yama, god of death
Synonym: यमराज (yamrāj)
(astronomy) Pluto (dwarf planet, former planet)

Declension

Declension of यम (sg-only masc cons-stem)

	singular
direct	यम yam
oblique	यम yam
vocative	यम yam

Marathi

Marathi Wikipedia has an article on:

यम

Wikipedia ^mr

Etymology

Inherited from Old Marathi 𑘧𑘦 (yama), from Sanskrit यम (yama).

Pronunciation

IPA^(key): /jəm/
Audio: (file)

Proper noun

यम • (yam) m

(Hinduism) Yama

References

Berntsen, Maxine (1982–1983) “यम”, in A Basic Marathi-English Dictionary, New Delhi: American Institute of Indian Studies
Molesworth, James Thomas (1857) “यम”, in A dictionary, Marathi and English, Bombay: Printed for government at the Bombay Education Society's Press
दाते, यशवंत रामकृष्ण [Date, Yashwant Ramkrishna] (1932-1950) “यम”, in महाराष्ट्र शब्दकोश (mahārāṣṭra śabdakoś) (in Marathi), पुणे [Pune]: महाराष्ट्र कोशमंडळ (mahārāṣṭra kośmaṇḍaḷ).

Old Marathi

Proper noun

यम (yama) m

Devanagari form of 𑘧𑘦 (yama)

Sanskrit

Alternative scripts

যম (Assamese script)
ᬬᬫ (Balinese script)
যম (Bengali script)
𑰧𑰦 (Bhaiksuki script)
𑀬𑀫 (Brahmi script)
ယမ (Burmese script)
યમ (Gujarati script)
ਯਮ (Gurmukhi script)
𑌯𑌮 (Grantha script)
ꦪꦩ (Javanese script)
𑂨𑂧 (Kaithi script)
ಯಮ (Kannada script)
យម (Khmer script)
ຍມ (Lao script)
യമ (Malayalam script)
ᠶᠠᠮᠠ (Manchu script)
𑘧𑘦 (Modi script)
ᠶ᠋ᠠᠮᠠ᠋ (Mongolian script)
𑧇𑧆 (Nandinagari script)
𑐫𑐩 (Newa script)
ଯମ (Odia script)
ꢫꢪ (Saurashtra script)
𑆪𑆩 (Sharada script)
𑖧𑖦 (Siddham script)
යම (Sinhalese script)
𑩻𑩴 (Soyombo script)
𑚣𑚢 (Takri script)
யம (Tamil script)
యమ (Telugu script)
ยม (Thai script)
ཡ་མ (Tibetan script)
𑒨𑒧 (Tirhuta script)
𑨪𑨢 (Zanabazar Square script)

Etymology 1

From Proto-Indo-Aryan *yámas, from Proto-Indo-Iranian *yámas, from Proto-Indo-European *yém-o-s, from *yem- (“to hold, restrain”). Cognate with Albanian gjem.

Pronunciation

(Vedic) IPA^(key): /jɐ́.mɐ/
(Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈjɐ.mɐ/

Noun

यम • (yáma) stem, m (root यम्)

rein
driver, charioteer
suppression, restraint; self-restraint (in Yoga)
any great moral rule or duty
observance, rule

Declension

Masculine a-stem declension of यम
	singular	dual	plural
nominative	यमः (yámaḥ)	यमौ (yámau) यमा¹ (yámā¹)	यमाः (yámāḥ) यमासः¹ (yámāsaḥ¹)
vocative	यम (yáma)	यमौ (yámau) यमा¹ (yámā¹)	यमाः (yámāḥ) यमासः¹ (yámāsaḥ¹)
accusative	यमम् (yámam)	यमौ (yámau) यमा¹ (yámā¹)	यमान् (yámān)
instrumental	यमेन (yámena)	यमाभ्याम् (yámābhyām)	यमैः (yámaiḥ) यमेभिः¹ (yámebhiḥ¹)
dative	यमाय (yámāya)	यमाभ्याम् (yámābhyām)	यमेभ्यः (yámebhyaḥ)
ablative	यमात् (yámāt)	यमाभ्याम् (yámābhyām)	यमेभ्यः (yámebhyaḥ)
genitive	यमस्य (yámasya)	यमयोः (yámayoḥ)	यमानाम् (yámānām)
locative	यमे (yáme)	यमयोः (yámayoḥ)	यमेषु (yámeṣu)

¹Vedic

Etymology 2

From Proto-Indo-Aryan *yamás, from Proto-Indo-Iranian *yamás, from Proto-Indo-European *yemHós (“connected, paired”), from *yemH- (“twin”). Cognate with Latin Remus.

Pronunciation

(Vedic) IPA^(key): /jɐ.mɐ́/
(Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈjɐ.mɐ/

Adjective

यम • (yamá) stem

twin-born, forming a pair

Declension

Masculine a-stem declension of यम
	singular	dual	plural
nominative	यमः (yamáḥ)	यमौ (yamaú) यमा¹ (yamā́¹)	यमाः (yamā́ḥ) यमासः¹ (yamā́saḥ¹)
vocative	यम (yáma)	यमौ (yámau) यमा¹ (yámā¹)	यमाः (yámāḥ) यमासः¹ (yámāsaḥ¹)
accusative	यमम् (yamám)	यमौ (yamaú) यमा¹ (yamā́¹)	यमान् (yamā́n)
instrumental	यमेन (yaména)	यमाभ्याम् (yamā́bhyām)	यमैः (yamaíḥ) यमेभिः¹ (yamébhiḥ¹)
dative	यमाय (yamā́ya)	यमाभ्याम् (yamā́bhyām)	यमेभ्यः (yamébhyaḥ)
ablative	यमात् (yamā́t)	यमाभ्याम् (yamā́bhyām)	यमेभ्यः (yamébhyaḥ)
genitive	यमस्य (yamásya)	यमयोः (yamáyoḥ)	यमानाम् (yamā́nām)
locative	यमे (yamé)	यमयोः (yamáyoḥ)	यमेषु (yaméṣu)

¹Vedic

Feminine ā-stem declension of यमा
	singular	dual	plural
nominative	यमा (yamā́)	यमे (yamé)	यमाः (yamā́ḥ)
vocative	यमे (yáme)	यमे (yáme)	यमाः (yámāḥ)
accusative	यमाम् (yamā́m)	यमे (yamé)	यमाः (yamā́ḥ)
instrumental	यमया (yamáyā) यमा¹ (yamā́¹)	यमाभ्याम् (yamā́bhyām)	यमाभिः (yamā́bhiḥ)
dative	यमायै (yamā́yai)	यमाभ्याम् (yamā́bhyām)	यमाभ्यः (yamā́bhyaḥ)
ablative	यमायाः (yamā́yāḥ) यमायै² (yamā́yai²)	यमाभ्याम् (yamā́bhyām)	यमाभ्यः (yamā́bhyaḥ)
genitive	यमायाः (yamā́yāḥ) यमायै² (yamā́yai²)	यमयोः (yamáyoḥ)	यमानाम् (yamā́nām)
locative	यमायाम् (yamā́yām)	यमयोः (yamáyoḥ)	यमासु (yamā́su)

¹Vedic
²Brāhmaṇas

Feminine ī-stem declension of यमी
	singular	dual	plural
nominative	यमी (yamī́)	यम्यौ (yamyaù) यमी¹ (yamī́¹)	यम्यः (yamyàḥ) यमीः¹ (yamī́ḥ¹)
vocative	यमि (yámi)	यम्यौ (yámyau) यमी¹ (yámī¹)	यम्यः (yámyaḥ) यमीः¹ (yámīḥ¹)
accusative	यमीम् (yamī́m)	यम्यौ (yamyaù) यमी¹ (yamī́¹)	यमीः (yamī́ḥ)
instrumental	यम्या (yamyā́)	यमीभ्याम् (yamī́bhyām)	यमीभिः (yamī́bhiḥ)
dative	यम्यै (yamyaí)	यमीभ्याम् (yamī́bhyām)	यमीभ्यः (yamī́bhyaḥ)
ablative	यम्याः (yamyā́ḥ) यम्यै² (yamyaí²)	यमीभ्याम् (yamī́bhyām)	यमीभ्यः (yamī́bhyaḥ)
genitive	यम्याः (yamyā́ḥ) यम्यै² (yamyaí²)	यम्योः (yamyóḥ)	यमीनाम् (yamī́nām)
locative	यम्याम् (yamyā́m)	यम्योः (yamyóḥ)	यमीषु (yamī́ṣu)

¹Vedic
²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of यम
	singular	dual	plural
nominative	यमम् (yamám)	यमे (yamé)	यमानि (yamā́ni) यमा¹ (yamā́¹)
vocative	यम (yáma)	यमे (yáme)	यमानि (yámāni) यमा¹ (yámā¹)
accusative	यमम् (yamám)	यमे (yamé)	यमानि (yamā́ni) यमा¹ (yamā́¹)
instrumental	यमेन (yaména)	यमाभ्याम् (yamā́bhyām)	यमैः (yamaíḥ) यमेभिः¹ (yamébhiḥ¹)
dative	यमाय (yamā́ya)	यमाभ्याम् (yamā́bhyām)	यमेभ्यः (yamébhyaḥ)
ablative	यमात् (yamā́t)	यमाभ्याम् (yamā́bhyām)	यमेभ्यः (yamébhyaḥ)
genitive	यमस्य (yamásya)	यमयोः (yamáyoḥ)	यमानाम् (yamā́nām)
locative	यमे (yamé)	यमयोः (yamáyoḥ)	यमेषु (yaméṣu)

¹Vedic

Noun

यम • (yamá) stem, m

a twin, one of a pair or couple
a pair or a couple
(symbolic) the number 'two'

Declension

Masculine a-stem declension of यम
	singular	dual	plural
nominative	यमः (yamáḥ)	यमौ (yamaú) यमा¹ (yamā́¹)	यमाः (yamā́ḥ) यमासः¹ (yamā́saḥ¹)
vocative	यम (yáma)	यमौ (yámau) यमा¹ (yámā¹)	यमाः (yámāḥ) यमासः¹ (yámāsaḥ¹)
accusative	यमम् (yamám)	यमौ (yamaú) यमा¹ (yamā́¹)	यमान् (yamā́n)
instrumental	यमेन (yaména)	यमाभ्याम् (yamā́bhyām)	यमैः (yamaíḥ) यमेभिः¹ (yamébhiḥ¹)
dative	यमाय (yamā́ya)	यमाभ्याम् (yamā́bhyām)	यमेभ्यः (yamébhyaḥ)
ablative	यमात् (yamā́t)	यमाभ्याम् (yamā́bhyām)	यमेभ्यः (yamébhyaḥ)
genitive	यमस्य (yamásya)	यमयोः (yamáyoḥ)	यमानाम् (yamā́nām)
locative	यमे (yamé)	यमयोः (yamáyoḥ)	यमेषु (yaméṣu)

¹Vedic

Descendants

Dardic:
- Khowar: جمےژ (ǰamiž)
Helu Prakrit:
- Sinhalese: යමා (yamā)
Magadhi Prakrit:
- Bihari:
  - Bhojpuri: जेंवां (jēnvā̃)
Maharastri Prakrit:
- Marathi: जवा (javā)
Pali: yama

Noun

यम • (yamá) stem, n

(grammar) a twin-letter
pitch of the voice

Declension

Neuter a-stem declension of यम
	singular	dual	plural
nominative	यमम् (yamám)	यमे (yamé)	यमानि (yamā́ni) यमा¹ (yamā́¹)
vocative	यम (yáma)	यमे (yáme)	यमानि (yámāni) यमा¹ (yámā¹)
accusative	यमम् (yamám)	यमे (yamé)	यमानि (yamā́ni) यमा¹ (yamā́¹)
instrumental	यमेन (yaména)	यमाभ्याम् (yamā́bhyām)	यमैः (yamaíḥ) यमेभिः¹ (yamébhiḥ¹)
dative	यमाय (yamā́ya)	यमाभ्याम् (yamā́bhyām)	यमेभ्यः (yamébhyaḥ)
ablative	यमात् (yamā́t)	यमाभ्याम् (yamā́bhyām)	यमेभ्यः (yamébhyaḥ)
genitive	यमस्य (yamásya)	यमयोः (yamáyoḥ)	यमानाम् (yamā́nām)
locative	यमे (yamé)	यमयोः (yamáyoḥ)	यमेषु (yaméṣu)

¹Vedic

Etymology 3

From Proto-Indo-Aryan *Yamás, from Proto-Indo-Iranian *Yamás.

Pronunciation

(Vedic) IPA^(key): /jɐ.mɐ́/
(Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈjɐ.mɐ/

Proper noun

यम • (yamá) stem, m

Yama, the god of death, afterlife and justice, the twin brother of Yamuna and believed to have been the first mortal to die
- c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 10.14.1:
  प॒रे॒यि॒वांसं॑ प्र॒वतो॑ म॒हीरनु॑ ब॒हुभ्यः॒ पन्था॑मनुपस्पशा॒नम् ।
  वै॒व॒स्व॒तं सं॒गम॑नं॒ जना॑नां य॒मं राजा॑नं ह॒विषा॑ दुवस्य ॥
  pareyivā́ṃsaṃ praváto mahī́ránu bahúbhyaḥ pánthāmanupaspaśānám.
  vaivasvatáṃ saṃgámanaṃ jánānāṃ yamáṃ rā́jānaṃ havíṣā duvasya.
  Honour the King (of the Pitṛs) with your oblations, Yama, Vivasvan's Son, who gathers men together, who travelled to the lofty heights above us, who searches out and shows the path to many.

Declension

Masculine a-stem declension of यम
	singular	dual	plural
nominative	यमः (yamáḥ)	यमौ (yamaú) यमा¹ (yamā́¹)	यमाः (yamā́ḥ) यमासः¹ (yamā́saḥ¹)
vocative	यम (yáma)	यमौ (yámau) यमा¹ (yámā¹)	यमाः (yámāḥ) यमासः¹ (yámāsaḥ¹)
accusative	यमम् (yamám)	यमौ (yamaú) यमा¹ (yamā́¹)	यमान् (yamā́n)
instrumental	यमेन (yaména)	यमाभ्याम् (yamā́bhyām)	यमैः (yamaíḥ) यमेभिः¹ (yamébhiḥ¹)
dative	यमाय (yamā́ya)	यमाभ्याम् (yamā́bhyām)	यमेभ्यः (yamébhyaḥ)
ablative	यमात् (yamā́t)	यमाभ्याम् (yamā́bhyām)	यमेभ्यः (yamébhyaḥ)
genitive	यमस्य (yamásya)	यमयोः (yamáyoḥ)	यमानाम् (yamā́nām)
locative	यमे (yamé)	यमयोः (yamáyoḥ)	यमेषु (yaméṣu)

¹Vedic

Descendants

→ Balinese: ᬬᬫ (yama)
→ Bengali: যম (jom)
→ Manipuri: ꯌꯃ (yama)
→ Middle Chinese: 閻魔 (MC yem ma)
- Mandarin: 閻魔／阎魔 (Yánmó)
- → Japanese: 閻魔 (えんま, enma)
- → Korean: 염마 (yeomma), 閻魔
- → Vietnamese: Diêm Ma
→ Japanese: 夜摩 (Yama)
→ Old Marathi: 𑘧𑘦 (yama)
- Marathi: यम (yam)
Pali: yama
- → Burmese: ယာမာ (yama)
- → Old Khmer: [script needed] (yama)
  - Khmer: យម (yum)
- → Thai: ยม (yom)
Prakrit: 𑀚𑀫 (jama)
→ Tamil: யமன் (yamaṉ)

References

Monier Williams (1899) “यम”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 846, column 1.
Arthur Anthony Macdonell (1893) “यम”, in A practical Sanskrit dictionary with transliteration, accentuation, and etymological analysis throughout, London: Oxford University Press
Mayrhofer, Manfred (1996) Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan]‎^[1] (in German), volume 2, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, pages 399-401

Solar System in Hindi · सौरमंडल (saurmaṇḍal) (layout · text)
Star	सूर्य (sūrya)
IAU planets and notable dwarf planets	बुध (budh)	शुक्र (śukra)	पृथ्वी (pŕthvī)	मंगल (maṅgal)		बृहस्पति (bŕhaspati)	शनि (śani)	अरुण (aruṇ)	वरुण (varuṇ)	यम (yam)
Notable moons	—	—	चंद्रमा (candramā)		—