Nòma

Al Nòma (da 'l grèc νομή ch'a vōl dir ulsra), cgnusû anc cuma Stumatîd gangrenóśa o Càncar dla bóca, 'l è 'n mâł tarménd ch'a pōl culpìr la ghigna di cristiàṅ, dasfurmànd-la, faghénd-la marsìr e vrénd-la in fiṅ a i òs e a i dènt.

A s trata dn'infesiòṅ di tesû mulsèṅ dal grugn, cgnusùda anc a i tèmp 'd Ippocrate, ch'la taca da 'l mucóśi dla bóca. Soquànti vòlti, ma minga da spés, la pōl vgnir fóra anc in dal parti basi o in di òć.

La culpìs fòrt dimóndi i putèṅ da dū a siē an ch'i patìsan la fam, e dònca i gh'aṅ pôchi vitamìni A e B, i gh'aṅ na bóca malnéta minga pulìda da spés o c'n al diféśi imunitàri basi e s'a n s tōś briśa in présia di antibiòtig cuma la penicilìna par véna e a n s taca minga a magnàr cum a s dév la mòrt la riva in d'l 80% di caś a 'l incìrca o anc da piò.

In Európa a gh'è stâ di caś ad Nòma in di camp ad cuncentramènt naśista 'd Auschwitz e ad Bergen-Belsen. Adès cal mâł chè a s cata da piò in di paéś pòvar, specialmènt in Àfrica.

I micrurganìśum respunsàbii dal Nòma i èṅ la Prevotella intermedia e 'l Fusobacterium necrophorum ch'i finìs'n in bóca, a s pénsa acsè, bvénd dl'àqua muśnènta misćiàda cun di pét dal bèsti.

L'Urganiśasiòṅ Mundiàla dla Salùt la créd ch'i malâ dla stumatîd gangrenóśa in dal mónd i sìan sincsènt-mila e che tut i aṅ i s śòntan sènt-quarantamìla caś nóṿ.

A 'l inìsi, prima ch'a taca a marsìr la bóca, a s patìs di àtar distùrub cuma 'l caghét, al murbìl o anc la malària e l'infesiòṅ ulsróśa dla śinśìa marsa.

• (IT) La schéda di mâi di dènt e dla bóca in dal sit MSD

• Wikiquote contiene citazioni di o su Nòma
• Wikimedia Commons contiene file multimediali su Nòma