Σιτοχώρι Μεσσηνίας

Συντεταγμένες: 37°19′23.2″N 21°48′42.8″E / 37.323111°N 21.811889°E / 37.323111; 21.811889

Σιτοχώρι
Σιτοχώρι Σιτοχώρι
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Αποκεντρωμένη Διοίκηση Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου (Έδρα: Πάτρα) Περιφέρεια Πελοποννήσου (Έδρα: Τρίπολη)
Περιφερειακή Ενότητα	Μεσσηνίας (Έδρα: Καλαμάτα)
Δήμος	Τριφυλίας (Έδρα: Κυπαρισσία)
Δημοτική Ενότητα	Αετού
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμα	Πελοπόννησος
Νομός	Μεσσηνίας
Υψόμετρο	421[1] μ.
Πληθυσμός
Μόνιμος	17
Έτος απογραφής	2021
Πληροφορίες
Παλαιά ονομασία	Πιτσά Πιτσιά
Ταχ. κώδικας	24011[2]
Τηλ. κωδικός	27650[3]
Δήμος Τριφυλίας
δεδομένα

Το Σιτοχώρι^[4] αναφερόμενο επίσημα ως το Σιτοχώριον και παλαιότερα ως το/τα Πιτσά ή τα Πιτσιά, είναι ημιορεινός οικισμός κοντά στ�� Κοπανάκι και υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Τριφυλίας, του Νομού Μεσσηνίας.

Το Σιτοχώρι βρίσκεται περίπου 23,5 χιλιόμετρα προς τα βορειοανατολικά της Κυπαρισσίας και περίπου 15,5 χιλιόμετρα βόρεια από τον Αετό. Έχει υψόμετρο 421^[1] μέτρα και απέχει 17 περίπου χιλιόμετρα από τις ακτές του Ιονίου Πελάγους. Το Σιτοχώρι βρίσκεται βορειότερα από το Κοπανάκι, από το οποίο απέχει περίπου 5,5 χιλιόμετρα. Βρίσκεται επίσης ανάμεσα στα χωριά Ριζοχώρι προς τα νοτιοανατολικά και Κεφαλόβρυση προς τα βορειοανατολικά, από τα οποία απέχει περίπου 4 και 3 χιλιόμετρα αντίστοιχα.^[5]

Το χωριό, έχει μακρόχρονη ιστορία που ακολουθεί την ιστορία της Τριφυλίας και της ευρύτερης περιοχής του Αετού. Το Πιτσά κατοικήθηκε στα τέλη του 14ου αιώνα κυρίως από Αρβανίτες, με πιθανή καταγωγή από το χωριό Πίτσαρι της Ηπείρου.^[5] Για την μεταγενέστερη ονομασία του χωριού, ως Σιτοχώρι, η οποία ξεκίνησε από το 1927, σύμφωνα με την τοπική παράδοση, υπάρχουν η εκδοχή ότι προήλθε λόγω των πολλών σιτηρών που καλλιεργούνταν τότε στην ευρύτερη περιοχή του χωριού.^[5]

Την εποχή της Ενετοκρατίας αναφερόταν ως Πιτσά (Pizza) ή Πιτσιά ή Πιτσού (Pizzu). Ο οικισμός αναφέρεται επίσης σε διάφορες απογραφές των Βενετών Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, οι οποίες έγιναν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο.^[6] Το χωριό Πιτσά (Pizza ή Pizzu), ανήκε, το 1689, στην επαρχία της Αρκαδίας (ή Αρκαδιάς, δηλαδή την περιοχή της σημερινής Κυπαρισσίας), η οποία ήταν μια από τις 4 επαρχίες, στις οποίες χωριζόταν τότε το διαμέρισμα της Μεθώνης (επαρχία Φαναριού, επαρχία Αρκαδιάς, επαρχία Ναβαρίνου και επαρχία Μεθώνης).^[7]

Εθνική Αντίσταση

Η πρώτη ρίψη πολεμικού υλικού στην Πελοπόννησο από αεροπλάνο της Αγγλικής ΡΑΦ, έγινε τη νύχτα της 29 προς 30 Οκτωβρίου 1942 στην κορυφή ενός λοφίσκου που βρισκόταν μισή ώρα περίπου βορεινά του χωριού και στην τοποθεσία "Μαστραντώνη". Ο εξοπλισμός που έριξε το αεροπλάνο ήταν αρκετός για να συμπληρωθεί ο εξοπλισμός των ανταρτών που είχαν βγει στο βουνό και των άλλων που ήταν έτοιμοι να τους ακολουθήσουν. Όλοι σχεδόν οι κάτοικοι του χωριού με πατριωτικό ενθουσιασμό, με θάρρος και αυτοθυσία, αδιαφορώντας για τους κινδύνους, έλαβαν μέρος στη μεταφορά, την ασφάλιση και την προώθηση του οπλισμού στον προορισμό του. ( Το περιορισμένο απόσπασμα της εξιστόρησης του γεγονότος ,έγινε από το βιβλίο " Η εθνική αντίσταση στην Τριφυλία" , του Ιατρού Παναγ.Θεμ. Κανελλόπουλου, Αθήνα 1980)

Νεότερη ιστορία

Τα Πιτσιά προσαρτήθηκαν αρχικά στον παλαιό Δήμο Δωρίου το 1835.^[8][9][10] Λίγο αργότερα το 1840,^[11] αποσπώνται από αυτόν και προσαρτώνται στον παλαιό Δήμο Αυλώνος,^[12] όπου και παρέμειναν μέχρι το 1912, που καταργήθηκε ο δήμος αυτός. Το χωριό αναφέρεται, το 1853, επίσης σαν Πιτσά στον β΄ τόμο των «Ελληνικών» του Ιάκωβου Ρίζου Ραγκαβή, ως χωριό του Δήμου Αυλώνος της Επαρχίας Τριφυλίας με πληθυσμό 278 κατοίκων, με βάση την απογραφή του 1851.^[13] Έδρα του Δήμου Αυλώνος τότε, βάση της ίδιας πηγής, ήταν το χωριό Σιδηρόκαστρον. Λεγόταν επίσημα Πιτσιά, ως το 1896, όταν και αναφέρεται επίσημα ως Πιτσά μέχρι το 1907 που αναφέρεται και πάλι ως Πιτσιά. Το 1899 το χωριό μεταφέρεται από το Νομό Μεσσηνίας και υπάγεται στον Νομό Τριφυλίας,^[14] για μια περίπου δεκαετία, ως το 1909, που επανέρχεται ξανά στον Νομό Μεσσηνίας,^[15] ως οικισμός της Επαρχίας Τριφυλίας. Το 1912 τα Πιτσιά προσαρτώνται και γίνονται έδρα στην Κοινότητα Πιτσιών,^[16][17] στην οποία προσαρτάται και ο οικισμός Καμάρι-Πιτσά (το σημερινό Καμάρι), ο οποίος αποσπάστηκε από αυτήν εκ νέου το 1931. Το 1927 τα Πιτσιά και η κοινότητα μετονομάζονται σε Σιτοχώριον και Κοινότητα Σιτοχωρίου αντίστοιχα.^[18] Το χωριό παρέμεινε έδρα της ομώνυμης κοινότητας (με τις αλλαγές στην ονομασία του χωριού και της κοινότητας), από το 1912 ως το 1997, όταν τότε, στα πλαίσια των αλλαγών που επήλθαν στη τοπική αυτοδιοίκηση, μέσω του σχεδίου «Καποδίστριας», το Σιτοχώριον υπήχθη στον κατηργημένο Δήμο Αετού Μεσσηνίας,^[19][20] ως το 2010. Από το 2011, μετά τις νέες αλλαγές του σχεδίου «Καλλικράτης» το Σιτοχώριον ανήκει πλέον στον νέο Δήμο Τριφυλίας.^[4][21] Ο δήμος αυτός, συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης με την συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Αετού, Αυλώνος, Γαργαλιάνων, Κυπαρισσίας, Φιλιατρών και την κοινότητα Τριπύλας. Το Σιτοχώριον σήμερα είναι η έδρα και ο μοναδικός οικισμός της Τοπικής Κοινότητας του Σιτοχωρίου του Δήμου Τριφυλίας.^[4]

Ο οικισμός, με βάση την απογραφή του 2011, έχει 30 μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι απασχολούνται κυρίως σε διάφορες αγροτικές εργασίες.

Εκτός από τα παραδοσιακά σπίτια, υπάρχει το παλαιό κλειστό Δημοτικό Σχολείο και η εκκλησία του χωριού, ο Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου, ο οποίος υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Τριφυλίας και Ολυμπίας και εορτάζεται τον Δεκαπενταύγουστο με λαϊκό πανηγύρι.^[5]

Από το Σιτοχώρι ήταν επίσης ο Κωνσταντίνος Α. Δημόπουλος (1934–2015), επίτιμος καθηγητής της Ιατρικής Σχολής και πρώην πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών, πρώην πρόεδρος του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και πατέρας του Μελέτιου-Αθανασίου Δημόπουλου, πρώην υπουργού Υγείας και επίσης πρύτανη του Πανεπιστημίου Αθηνών.^{[37][38] [39][40][41][42][43][44]}

• Κυπαρισσία
• Αετός
• Δήμος Τριφυλίας
• Διοικητική διαίρεση Περιφερειακής Ενότητας Μεσσηνίας
• Διοικητική διαίρεση νομού Μεσσηνίας
• πρώην Δήμος Αετού Μεσσηνίας

• Οι απογραφές των Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, Corner (1689), Grimani (1700) Angelo Emo (ίσως το 1708), η αχρονολόγητη απογραφή που αναφέρεται στο χειρόγραφο Querini-Stampalia (ίσως το 1711), είναι τέσσερις από τις διάφορες βενετσιάνικες απογραφές, οι οποίες επιχειρήθηκαν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο. Μέχρι σήμερα πλήρως έχει δημοσιευθεί μόνο η απογραφή Grimani, από τον ιστορικό και ομότιμο διευθυντή ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ) Βασίλη Παναγιωτόπουλο, στο έργο του "Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου. 13ος - 18ος αιώνας", (1985).
• Βασίλης Παναγιωτόπουλος, "Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου. 13ος - 18ος αιώνας", Σειρά: Μελέτες Νεοελληνικής Ιστορίας, μετάφραση: Χριστίνα Αγριαντώνη, επιμέλεια: Αγγελική Κόκκου, έκδοση: Εμπορική Τράπεζα Ελλάδος - Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα 1985, 2η έκδοση: 1987.
• Κωνσταντίνος Ντόκος, "BREVE DESCRITTONE DEL REGNO DI MOREA. Αφηγηματική ιστορική πηγή ή επίσημο βενετικό έγγραφο της Β' Βενετοκρατίας στην Πελοπόννησο;", "ΕΩΑ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΑ", Vol 1, DOI: http://dx.doi.org/10.12681/eoaesperia.24 Αθήνα 1993.
• Σπυρίδων Λάμπρος, «Απογραφή Νομού Μεθώνης επί Βενετών», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τόμος 2ος, Εκ του Τυπογραφείου Αδελφών Περρή, Εν Αθήναις 1883, σελ. 686-710. Από την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

• Δήμος Τριφυλίας, από την ιστοσελίδα: www.dimostrifylias.gr του Δήμου Τριφυλίας.
• Σιτοχώρι (Πιτσά), 06/07/2010, από την ιστοσελίδα: "Άνω Δώριο (Σουλιμά) Μεσσηνίας", με πληροφορίες από τον Λεωνίδα Γ. Θεοχάρη και τα βιβλία: «Σιτοχωρίτικα» της Παναγιώτας Ξενούλη - Λολώνη, «Οδοιπορικά Τριφυλίας» του Στάθη Παρασκευόπουλου και «Αρχεία περί συστάσεως και εξελίξεως των δήμων και κοινοτήτων 1836-1939 και διοικητικής διαιρέσεως του κράτους».