Σάκε Τσόμπα

Η Σάκε ή Μαρίε Τσόμπα (αλβ: Shaqe Marie Çoba, 1875 - 1954)^[1][2] ήταν Αλβανίδα διανοούμενη και φεμινίστρια που δραστηριοποιήθηκε στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα.

Γεννήθηκε το 1875 στη Σκόδρα του ομώνυμου σαντζακίου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (στη σύγχρονη εποχή αποτελεί την τέταρτη πολυπληθέστερη πόλη της Αλβανίας) και ήταν ένα από τα τρία παιδιά (δύο κορίτσια και ένα αγόρι) του Ζεφ Σιρόκα. Η οικογένειά της συμπεριλαμβανόταν σε μια από τις επιφανέστερες της πόλης^[1] και ως εκ τούτου έλαβε σημαντική μόρφωση. Διδάχτηκε τα πρώτα γράμματα στη γενέτειρά της και έπειτα φοίτησε σε σχολή καλογραιών που έδρευε στο Ζάγκρεμπ της Αυστροουγγαρίας όπου - μεταξύ άλλων - έμαθε γερμανικά, ιταλικά και σερβοκροατικά^[1]. Λίγο αργότερα, η Σιρόκα παντρεύτηκε τον Ντοκ Τσόμπα - γόνο σημαντικής οικογένειας της Σκόδρας^[3] - χρησιμοποιώντας έκτοτε το επίθετο του συζύγου της. Τα επόμενα χρόνια, χάρη και στην ενθάρρυνση του οικογενειακού περιβάλλοντος του συζύγου της, η Τσόμπα συμμετείχε ενεργά στις διεργασίες του αλβανικού εθνικού κινήματος της εποχής της^[1].

Τον Αύγουστο του 1920 η Τσόμπα πρωτοστάτησε στην ίδρυση του γυναικείου συλλόγου Gruaja Shqiptare (ελλ.: Η Αλβανίδα γυναίκα). Ο σύλλογος απευθυνόταν στις γυναίκες των ανωτέρων κοινωνικών στρωμάτων της Σκόδρας και δημιουργήθηκε με αφορμή την ανάγκη ενίσχυσης των εγχώριων ενόπλων δυνάμεων στις συγκρούσεις τους με τον γιουγκοσλαβικό στρατό. Για τον σκοπό αυτό, τα μέλη του συλλόγου συγκέντρωναν χρήματα, ρουχισμό και λοιπά αγαθά τα οποία στη συνέχεια μοιράζονταν στους στρατιώτες, στις οικογένειες πεσόντων, συνόδευαν τους τραυματίες στα νοσοκομεία κ.ά^[1][4].

Μετά το τέλος των εχθροπραξιών, η Τσόμπα και ο σύλλογος επικεντρώθηκαν στην προσπάθεια χειραφέτησης των γυναικών της Αλβανίας. Για τον σκοπό αυτό έθιξαν μια σειρά ζητημάτων όπως η θέση της γυναίκας στην οικογένεια και την κοινωνία, η ανάγκη βελτίωσης του μορφωτικού της επιπέδου, η ύπαρξη οπισθοδρομικών εθίμων και αντιλήψεων (όπως ο κατ' οίκον εγκλεισμός των κοριτσιών μόλις αυτά έφταναν στην εφηβεία) κ.ά. Προς αυτήν την κατεύθυνση, η Τσόμπα ξεκίνησε το 1921 την έκδοση περιοδικού εθνικής εμβέλειας, το οποίο όμως έκλεισε μετά από περίπου έναν χρόνο εξαιτίας οικονομικών προβλημάτων^[4][5]. Τον Νοέμβριο του 1937, έπειτα από ενέργειές της, πραγματοποιήθηκε σε συνέλευση που έλαβε χώρα στα Τίρανα, ο συντονισμός όλων των αλβανικών γυναικείων συλλόγων^[3].

Η Τσόμπα απεβίωσε το 1954. Το 2002, με αφορμή τη συμπλήρωση ενενήντα ετών από την ανακήρυξη της αλβανικής ανεξαρτησίας, τιμήθηκε μετά θάνατον από τον πρόεδρο της Αλβανίας, Αλφρέντ Μοϊσίου, με το παράσημο Ναΐμ Φράσερι για τη συμβολή της στη χειραφέτηση των γυναικών και τους εθνικούς αγώνες της Αλβανίας^[5].

Το 1904, ενώ μετέβαινε στη Βενετία για περαιτέρω σπουδές, γνώρισε τον συντοπίτη της Ντοκ Τσόμπα (1865 - 1945) με τον οποίο παντρεύτηκαν λίγο καιρό αργότερα. Το ζευγάρι έζησε μαζί μέχρι τον θάνατο του Τσόμπα και απέκτησε έναν γιο^[1].

• Συλλογικό (2011). Aftermaths of War. Women's Movements and Female Activists, 1918-1923. Leiden: BRILL.
• Συλλογικό (2006). Biographical Dictionary of Women's Movements and Feminisms in Central, Eastern, and South Eastern Europe. 19th and 20th Centuries. Budapest/ New York: Central European University Press.