Θυσία ζώων

Η θυσία ζώων είναι η τελετουργική θανάτωση και προσφορά ενός ζώου, συνήθως ως μέρος ενός θρησκευτικού τελετουργικού ή για να καθησυχάσει ή να διατηρήσει την εύνοια μιας θεότητας. Οι θυσίες ζώων ήταν κοινές σε όλη την Ευρώπη και την Αρχαία Εγγύς Ανατολή μέχρι την εξάπλωση του Χριστιανισμού στην Ύστερη Αρχαιότητα, και συνεχίζονται σε κάποιους πολιτισμούς ή θρησκείες σήμερα. Η ανθρωποθυσία, όπου υπήρχε, ήταν πάντα πολύ πιο σπάνια.

Όλα ή μόνο μέρος ενός ζώου θυσίας μπορούν να προσφερθούν. Μερικοί πολιτισμοί, όπως οι αρχαίοι Έλληνες, έτρωγαν τα περισσότερα από τα βρώσιμα μέρη της θυσίας σε μια γιορτή, και έκαιγαν τα υπόλοιπα ως προσφορά. Άλλοι έκαιγαν ολόκληρο το ζώο θυσίας, που ονομάζεται ολοκαύτωμα. Συνήθως το καλύτερο ζώο ή το καλύτερο μέρος του ζώου είναι αυτό που παρουσιάζεται για προσφορά.

Η θυσία ζώων πρέπει γενικά να διακρίνεται από τις θρησκευτικά καθορισμένες μεθόδους τελετουργικής σφαγής ζώων για κανονική κατανάλωση ως τροφή.

Κατά τη Νεολιθική Επανάσταση, οι πρώτοι άνθρωποι άρχισαν να κινούνται από κουλτούρες κυνηγού-συλλέκτη προς τη γεωργία, οδηγώντας στη διάδοση της εξημέρωσης των ζώων. Σε μια θεωρία που παρουσιάστηκε στο Homo Necans, ο μυθολόγος Βάλτερ Μπούρκερτ προτείνει ότι η τελετουργική θυσία ζώων μπορεί να έχει αναπτυχθεί ως συνέχεια των αρχαίων τελετών κυνηγιού, καθώς τα οικόσιτα ζώα αντικατέστησαν το άγριο κυνήγι στην προμήθεια τροφίμων.^[1]

Η Αρχαία Αίγυπτος ήταν στην πρώτη γραμμή της εξημέρωσης και μερικά από τα αρχαιότερα αρχαιολογικά στοιχεία δείχνουν ότι η θυσία ζώων προέρχεται από την Αίγυπτο. Οι παλαιότεροι χώροι ταφής της Αιγύπτου που περιέχουν υπολείμματα ζώων προέρχονται από τον πολιτισμό Μπαντάρι της Άνω Αιγύπτου, ο οποίος άνθισε μεταξύ 4400 και 4000 π.Χ..^[2] Πρόβατα και κατσίκια βρέθηκαν θαμμένα στους δικούς τους τάφους σε ένα σημείο, ενώ σε μια άλλη περιοχή βρέθηκαν γαζέλες στα πόδια αρκετών ανθρώπινων ταφών. Σε ένα νεκροταφείο που αποκαλύφθηκε στην Ιεράκων πόλις και χρονολογείται στο 3000 π.Χ., βρέθηκαν λείψανα μιας πολύ ευρύτερης ποικιλίας ζώων, συμπεριλαμβανομένων μη οικόσιτων ειδών, όπως μπαμπουίνων και ιπποποτάμων, τα οποία μπορεί να θυσιάστηκαν προς τιμήν των ισχυρών πρώην πολιτών ή θαμμένα κοντά τους πρώην ιδιοκτήτες τους.^[3] Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, η μεταγενέστερη θυσίες ζώων των δυναστειών της Αιγύπτου περιορίστηκαν σε οικόσιτα ζώα - πρόβατα, βοοειδή, χοίροι και χήνες - με τελετουργίες και κανόνες για την περιγραφή κάθε είδους θυσίας.

Μέχρι το τέλος της Εποχής του Χαλκού το 3000 π.Χ., η θυσία ζώων είχε γίνει κοινή πρακτική σε πολλούς πολιτισμούς και φάνηκε να περιορίζεται γενικά στα οικόσιτα ζώα. Στη Γεθ, αρχαιολογικά στοιχεία δείχνουν ότι οι Χαναναίοι εισήγαγαν πρόβατα και αίγες θυσίας από την Αίγυπτο αντί να επιλέξουν από τα δικά τους ζώα.^[4] Στο Μόντε ντ'Ακόντι της Σαρδηνίας, ένα από τα πρώτα γνωστά ιερά κέντρα στην Ευρώπη, στοιχεία για τη θυσία των προβάτων, των βοοειδών και των χοίρων έχουν αποκαλυφθεί από τις ανασκαφές και φαίνεται ότι η τελετουργική θυσία μπορεί να ήταν κοινή σε όλη την Ιταλία περίπου 3000 Π.Χ. και μετά.^[5] Στον μινωικό οικισμό της Φαιστού στην αρχαία Κρήτη, οι ανασκαφές αποκάλυψαν λεκάνες για τη θυσία των ζώων που χρονολογούνται από την περίοδο 2000 έως 1700 π.Χ.. Ωστόσο, βρέθηκαν λείψανα νεαρής αίγας στο Σπήλαιο της Δεεσίγια, ένα σπήλαιο στην Ισπανία, που σχετίζονται με ταφικό τελετουργικό από τη Μέση Νεολιθική περίοδο, που χρονολογείται μεταξύ 4800 και 4000 π.Χ..^[6]

Η θυσία ζώων ήταν γενική μεταξύ των αρχαίων πολιτισμών της Εγγύς Ανατολής, της Αρχαίας Μεσοποταμίας, της Αιγύπτου και της Περσίας, καθώς και των Εβραίων (που αναφέρονται παρακάτω). Σε αντίθεση με τους Έλληνες, που είχαν βρει μια δικαιολογία για τη διατήρηση των καλύτερων βρώσιμων τμημάτων της θυσίας για τρώνε οι παρευρισκόμενοι, σε αυτούς τους πολιτισμούς ολόκληρο το ζώο τοποθετούταν συνήθως στη φωτιά από τον βωμό και καιγόταν, ή μερικές φορές θαβόταν.^[7]

Η λατρεία στην αρχαία ελληνική θρησκεία αποτελούταν συνήθως από θυσία οικόσιτων ζώων στο βωμό με ύμνο και προσευχή. Ο βωμός βρισκόταν έξω από οποιοδήποτε κτίριο ναού και μπορεί να μην συνδεόταν καθόλου με ένα ναό. Το ζώο, το οποίο θα πρέπει να είναι το τέλειο του είδους του, είναι διακοσμημένο με γιρλάντες και παρόμοια, και οδηγείται σε πομπή στο βωμό, με ένα κορίτσι με καλάθι στο κεφάλι της που περιέχει το κρυφό μαχαίρι που οδηγεί τη πομπή. Μετά από διάφορες τελετές, το ζώο σφάζεται πάνω από το βωμό και καθώς πέφτει όλες οι παρευρισκόμενες γυναίκες «πρέπει να φωνάζουν με ψηλούς ήχους». Το αίμα συλλέγεται και χύνεται πάνω στον βωμό. Σφάζεται επί τόπου και διάφορα εσωτερικά όργανα, οστά και άλλα βρώσιμα μέρη καίγονται ως μέρος της προσφοράς στη θεότητας, ενώ το κρέας αφαιρείται για να προετοιμαστεί για να φάνε οι συμμετέχοντες. Οι κορυφαίες φιγούρες το δοκιμάζουν επί τόπου. Ο ναός κρατούσε συνήθως το δέρμα, για να πουληθεί σε βυρσοδεψεία. Ότι οι άνθρωποι εκμεταλλεύτηκαν περισσότερο τη θυσία από το ότι η θεότητα δεν είχε ξεφύγει από τους Έλληνες και είναι συχνά το θέμα του χιούμορ στην ελληνική κωμωδία.^[8]

Τα ζώα που χρησιμοποιούνταν ήταν, κατά σειρά προτίμησης, ταύρος ή βόδι, αγελάδα, πρόβατα (τα πιο συνηθισμένα), κατσίκες, χοίροι (με χοιρίδιο το φθηνότερο θηλαστικό) και πουλερικά (αλλά σπάνια άλλα πουλιά ή ψάρια).^[9] Τα άλογα και οι γάιδαροι φαίνονται σε μερικά αγγεία με γεωμετρικό ύφος (900-750 π.Χ.), αλλά πολύ σπάνια αναφέρονται στη βιβλιογραφία. Ήταν σχετικά καθυστερημένες εισαγωγές στην Ελλάδα, και έχει προταθεί ότι οι ελληνικές προτιμήσεις σε αυτό το θέμα πηγαίνουν πολύ πίσω. Οι Έλληνες ήθελαν να πιστεύουν ότι το ζώο ήταν ευχαριστημένο που θυσιαζόταν και ερμήνευσαν διάφορες συμπεριφορές ως κάτι τέτοιο. Η μαντεία με την εξέταση τμημάτων του θυσιασμένου ζώου ήταν πολύ λιγότερο σημαντική από ότι στη ρωμαϊκή ή ετρουσκικής θρησκεία ή τη θρησκεία της Εγγύς Ανατολής, αλλά ασκήθηκε, ειδικά με το συκώτι, και ως μέρος της λατρείας του Απόλλωνα. Γενικά, οι Έλληνες είχαν περισσότερη πίστη στην μελέτη της συμπεριφορά των πουλιών.^[10] Για μια μικρότερη και απλούστερη προσφορά, ένας κόκκος θυμιάματος θα μπορούσε να πεταχτεί στην ιερή φωτιά^[11] και έξω από τις πόλεις οι αγρότες έκαναν απλά θυσιαστικά δώρα φυτικών προϊόντων καθώς συλλέγονταν τα «πρώτα φρούτα».^[12] Αν και η μεγάλη μορφή της θυσίας που ονομάζεται εκατόμβη (που σημαίνει 100 ταύροι) μπορεί στην πράξη να περιλαμβάνει μόνο δώδεκα περίπου, σε μεγάλα φεστιβάλ, ο αριθμός των βοοειδών που θυσιάστηκαν θα μπορούσε να φτάσει τις εκατοντάδες και ο αριθμός των ζώων για γεύματα σε χιλιάδες. Οι τεράστιες ελληνιστικές δομές του βωμού του Ιερώνα και του βωμού της Περγάμου χτίστηκαν για τέτοιες περιπτώσεις.

Τα αποδεικτικά στοιχεία για την ύπαρξη αυτών των πρακτικών είναι σαφές σε κάποια αρχαία ελληνική λογοτεχνία, ιδιαίτερα στα Ομηρικά Έπη. Σε όλα τα ποιήματα, η χρήση του τελετουργικού είναι εμφανής σε συμπόσια όπου σερβίρεται κρέας, σε περιόδους κινδύνου ή πριν από κάποια σημαντική προσπάθεια να αποκτηθεί η εύνοια των θεών. Για παράδειγμα, στην Οδύσσεια του Ομήρου, ο Εύμαιος θυσιάζει ένα γουρούνι με προσευχή για τον μη αναγνωρίσιμο αφέντη του Οδυσσέα. Ωστόσο, στην Ιλιάδα του Ομήρου, που αντικατοπτρίζει εν μέρει τον πολύ πρώιμο ελληνικό πολιτισμό, δεν ξεκινά κάθε δεξίωση των πριγκίπων με μια θυσία.^[13]

Αυτές οι πρακτικές θυσίας, που περιγράφονται σε αυτές τις προ-ομηρικές εποχές, μοιράζονται ομοιότητες με τις μορφές τελετών θυσίας του 8ου αιώνα. Επιπλέον, σε όλο το ποίημα, γίνονται ειδικά συμπόσια κάθε φορά που οι θεοί έδειχναν την παρουσία τους με κάποιο σημάδι ή επιτυχία στον πόλεμο. Πριν ξεκινήσουν για την Τροία, προσφέρεται αυτός ο τύπος θυσίας ζώων. Ο Οδυσσέας προσφέρει μάταια στο Δία ένα κριάρι. Οι περιπτώσεις θυσίας στα επικά ποιήματα του Ομήρου μπορεί να ρίξουν φως στην άποψη των θεών ως μελών της κοινωνίας, παρά ως εξωτερικών οντοτήτων, υποδεικνύοντας κοινωνικούς δεσμούς. Οι τελετές θυσίας έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της σχέσης μεταξύ των ανθρώπων και του θείου.^[14]

Έχει προταθεί ότι οι χθονικές θεότητες, που διακρίνονται από τις ολύμπιες θεότητες με προσφορά σε αυτές θυσίας ολοκαυτώματος, όπου η προσφορά είναι καίγεται ολοκληρωτικά, μπορεί να είναι απομεινάρια της γηγενής Προελληνικής θρησκείας και ότι πολλές από τις ολύμπιες θεότητες μπορεί να προέρχονται από τους Πρωτοέλληνες που κατέλαβαν το νότιο τμήμα της Βαλκανικής χερσονήσου στα τέλη της τρίτης χιλιετίας π.Χ..^[15]

Στην ελληνιστική περίοδο, μετά το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου το 323 π.Χ., αρκετά νέα φιλοσοφικά κινήματα άρχισαν να αμφισβητούν την ηθική της θυσίας των ζώων.^[16]

Σύμφωνα με την μοναδική αναφορά του Έλληνα συγγραφέα Ηρόδοτου (περίπου 484 - 425 π.Χ.), οι Σκύθες θυσίαζαν διάφορα είδη ζώων, αν και η πιο διάσημη προσφορά θεωρήθηκε το άλογο. Ο χοίρος, από την άλλη πλευρά, δεν προσφέρθηκε ποτέ σε θυσία, και προφανώς οι Σκύθες δεν ήθελαν να κρατήσουν χοίρους στα εδάφη τους.^[17]

Η πιο ισχυρή προσφορά στην αρχαία ρωμαϊκή θρησκεία ήταν η θυσία ζώων, συνήθως εξημερωμένων ζώων όπως βοοειδή, πρόβατα και χοίροι. Το καθένα ήταν το καλύτερο δείγμα του είδους του, καθαρισμένο και στολισμένο για θυσία. Τα κέρατα των βοδιών μπορεί να ήταν επιχρυσωμένα. Η θυσία επιδίωκε την εναρμόνιση του γήινου και θείου, έτσι το θύμα πρέπει να φαίνεται πρόθυμο να προσφέρει τη δική του ζωή για λογαριασμό της κοινότητας. Πρέπει να παραμένει ήρεμο και να σκοτώνεται γρήγορα και καθαρά.^[18]

Η θυσία προς τις θεότητες των ουρανών (di superi, «θεοί από πάνω») πραγματοποιούνταν στο φως της ημέρας και υπό το δημόσιο βλέμμα. Οι θεότητες των ανώτερων ουρανών απαιτούσαν λευκά, στείρα θύματα του φύλου τους: ο Γιούνο μια λευκή δαμαλίδα (πιθανώς μια λευκή αγελάδα) και ο Γιούπιτερ ένα λευκό, ευνουχισμένο βόδι (bos mas) για την ετήσια ορκωμοσία των υπάτων. Στους Di superi με ισχυρές συνδέσεις με τη γη, όπως ο Άρης, ο Γιάνους, ο Ποσειδώνας και διάφορα γκένιους - συμπεριλαμβανομένου του αυτοκράτορα - προσφέρονταν γόνιμα θύματα. Μετά τη θυσία, πραγματοποιούταν συμπόσιο. Στις κρατικές λατρείες, οι εικόνες των τιμημένων θεών υπερηφανεύονταν για τους καναπέδες δεξιώσεων και μέσω της πυρκαγιάς θυσίας κατανάλωναν το σωστό μέρος τους (exta, τα εντόσθια). Οι αξιωματούχοι και οι ιερείς της Ρώμης κάθονταν κατά σειρά προτεραιότητας και έτρωγαν το κρέας. Οι κοινοί πολίτες ίσως χρειαζόταν να παρέχουν δικά τους.^[19]

Πολύ λίγα είναι γνωστά είτε για τον Κελτικό παγανισμό είτε για το προηγούμενο γερμανικό ισοδύναμο του για να είμαστε σίγουροι για τις πρακτικές τους, εκτός από τους ισχυρισμούς των ρωμαϊκών πηγών ότι συμπεριλαμβανόταν η ανθρωποθυσία - όπου δεν ασχολήθηκαν να αναφέρουν σχετικά με τη λιγότερο εντυπωσιακή θυσία ζώων. Στο όχι πολύ ύστερο νορβηγικό παγανισμό, η θυσία μπλοτ και το γλέντι είναι καλύτερα καταγεγραμμένα. Όπως και οι Έλληνες, οι Νορβηγοί φαίνεται να έτρωγαν το μεγαλύτερο μέρος της θυσίας. Μερικές φορές θυσιάζονταν επίσης οι ανθρώπινοι κρατούμενοι.

Στον Ιουδαϊσμό, το qorban είναι μια από τις διάφορες θυσίες που περιγράφονται στην Τορά. Οι πιο συνηθισμένες χρήσεις είναι η θυσία ζώων (zevah זֶבַח), zevah shelamim (η προσφορά ειρήνης) και olah (το «ολοκαύτωμα» ή η προσφορά πυράς). Ένα qorban ήταν μια θυσία ζώων, όπως ένας ταύρος, ένα πρόβατο, μια κατσίκα ή ένα περιστέρι που υποβαλλόταν σε σεχιτά (εβραϊκή τελετουργική σφαγή). Οι θυσίες θα μπορούσαν επίσης να περιλαμβάνουν σιτάρι, γεύμα, κρασί ή θυμίαμα.^[20][21]

Η εβραϊκή Βίβλος λέει ότι ο Γιαχβέ διέταξε τους Ισραηλίτες να προσφέρουν προσφορές και θυσίες σε διάφορους βωμούς. Οι θυσίες έπρεπε να προσφερθούν μόνο από τα χέρια των ιερέων. Πριν από την οικοδόμηση του Ναού της Ιερουσαλήμ, όταν οι Ισραηλίτες ήταν στην έρημο, οι θυσίες προσφέρονταν μόνο στη Σκηνή του Μαρτυρίου. Μετά την κατασκευή του Ναού του Σολομώντα, οι θυσίες επιτρέπονταν μόνο εκεί. Μετά την καταστροφή του ναού, οι θυσίες συνεχίστηκαν όταν χτίστηκε ο Δεύτερος Ναός έως ότου καταστράφηκε επίσης το 70 μ.Χ.. Μετά την καταστροφή του Δεύτερου Ναού απαγορεύτηκαν οι θυσίες επειδή δεν υπήρχε πλέον ναός, ο μόνος χώρος που επιτρέποντα οι θυσίες από το Χαλάχα. Η προσφορά θυσιών αποκαταστάθηκε σύντομα κατά τη διάρκεια των ιουδαιορωμαϊκών πολέμων του δεύτερου αιώνα μ.Χ. και συνεχίστηκε σε ορισμένες κοινότητες μετά από αυτούς.^[22][20][23]

Οι Σαμαρείτες, μια ομάδα που σχετίζεται ιστορικά με τους Εβραίους, ασκούν τη θυσία ζώων σύμφωνα με το Νόμο του Μωυσή.

Αναφορές στη θυσία ζώων εμφανίζονται στην Καινή Διαθήκη, όπως όταν οι γονείς του Ιησού Χριστού θυσιάζουν δύο περιστέρια (Luke 2:24) και ο Απόστολος Παύλος εκτελεί ναζιριτικό όρκο ακόμα και μετά το θάνατο του Χριστού (Acts 21:23-26).

Ο Χριστός αναφέρεται από τους αποστόλους του ως «Αμνός του Θεού», εκείνον στον οποίο στόχευαν όλες οι θυσίες (Εβραίοι 10). Σύμφωνα με τη θεωρία ποινικής υποκατάστασης της σωτηρίας, η σταύρωση του Χριστού είναι συγκρίσιμη με τη θυσία των ζώων σε μεγάλη κλίμακα, καθώς ο θάνατός του χρησιμεύει ως υποκατάστατη τιμωρία για όλες τις αμαρτίες της ανθρωπότητας.

Αν και ποτέ δεν ήταν μέρος του δόγματος ή της θεολογίας οποιασδήποτε χριστιανικής ομάδας (και συχνά προσελκύει κριτική), ορισμένες αγροτικές χριστιανικές κοινότητες συνέχισαν να θυσιάζουν ζώα (τα οποία στη συνέχεια καταναλώνονται σε μια γιορτή) ως μέρος της λατρείας, ειδικά το Πάσχα. Το ζώο μπορεί να μεταφερθεί στην εκκλησία πριν το βγάλουν ξανά και το σκοτώσουν. Μερικά χωριά στην Ελλάδα θυσιάζουν ζώα στους Ορθόδοξους αγίους σε μια πρακτική γνωστή ως Κουρμπάνι. Η θυσία ενός αρνιού, ή λιγότερο συχνά ενός κόκκορα, είναι μια συνήθης πρακτική στην Αρμενική Αποστολική Εκκλησία^[7] και στην Εκκλησία Τεβανέντο της Αιθιοπίας και της Ερυθραίας. Αυτή η παράδοση, που ονομάζεται ματάγκ, πιστεύεται ότι προέρχεται από προχριστιανικές ειδωλολατρικές τελετές. Επιπρόσθετα, ορισμένοι Μάγια που ακολουθούν μια μορφή Λαϊκού Καθολικισμού στο Μεξικό σήμερα, θυσιάζουν τα ζώα σε συνδυασμό με τις εκκλησιαστικές πρακτικές, ένα τελετουργικό που έγινε σε προηγούμενες θρησκείες πριν από την άφιξη των Ισπανών.^[24]

Οι Μουσουλμάνοι που ασχολούνται με το Χατζ (προσκύνημα) είναι υποχρεωμένοι να θυσιάσουν ένα αρνί ή μια αίγα ή να ενωθούν με στη θυσία μιας αγελάδας ή μιας καμήλας κατά τον εορτασμό του Ιντ αλ-αντχά,^[25][26] ένας αραβικός όρος που σημαίνει «Γιορτή της Θυσίας», επίσης γνωστή ως al-Id al-Kabir (Μεγάλη Γιορτή) ή Qurban Bayrami (Γιορτή Θυσίας) σε τουρκικούς πολιτισμούς που επηρεάστηκαν αυτούς, Bakar Id (Γιορτή Κατσίκας) στην Ινδική υποήπειρο και Reraya Qurben στην Ινδονησία.^[27] Άλλοι Μουσουλμάνοι που δεν βρίσκονται στο Χατζ στη Μέκκα συμμετέχουν επίσης σε αυτήν τη θυσία όπου κι αν βρίσκονται, τη 10η ημέρα του 12ου σεληνιακού μήνα στο ισλαμικό ημερολόγιο. Θεωρείται ως συμβολική αναπαράσταση της θυσίας του Αβραάμ ενός κριού στη θέση του γιου του. Το κρέας από αυτήν την περίσταση χωρίζεται σε τρία μέρη, το ένα μέρος φυλάσσεται από την οικογένεια που θυσιάζει το ζώο για φαγητό, το άλλο δωρίζεται σε φίλους και οικογένεια και το τρίτο για τους φτωχούς Μουσουλμάνους. Το θυσιασμένο ζώο είναι ένα πρόβατο, αίγα, αγελάδα ή καμήλα. Τη γιορτή ακολουθεί μια κοινή προσευχή σε ένα τζαμί ή ένα ύπαιθρο. ^[28]

Το Ιντ αλ-αντχά είναι ένα σημαντικό ετήσιο φεστιβάλ θυσίας ζώων στο Ισλάμ. Μόνο στην Ινδονησία, για παράδειγμα, περίπου 800.000 ζώα θυσιάστηκαν το 2014 από τους Μουσουλμάνους της στο φεστιβάλ, αλλά ο αριθμός μπορεί να είναι λίγο χαμηλότερος ή υψηλότερος ανάλογα με τις οικονομικές συνθήκες.^[29] Σύμφωνα με τον Λέσλι Χέιζελτον, στην Τουρκία θυσιάζονται περίπου 2.500.000 πρόβατα, αγελάδες και κατσίκια κάθε χρόνο για να παρακολουθήσουν το ισλαμικό φεστιβάλ της θυσίας ζώων, με ένα μέρος του ζώου που θυσιάστηκε να δίνεται στους άπορους που δεν θυσίασαν ένα ζώο.^[30] Σύμφωνα με το The Independent, σχεδόν 10.000.000 ζώα θυσιάζονται στο Πακιστάν κάθε χρόνο για το Ιντ.^[31][32] Χώρες όπως η Σαουδική Αραβία μεταφέρουν σχεδόν ένα εκατομμύριο ζώα κάθε χρόνο για θυσία στη Μίνα (κοντά στη Μέκκα). Τα ζώα που θυσιάζονται στο Ιντ αλ-αντχά, δηλώνει η Κλαρκ Μπρουκ, περιλαμβάνουν τα τέσσερα είδη που θεωρούνται νόμιμα για τη θυσία του Χατζ: πρόβατα, κατσίκες, καμήλες και βοοειδή, και επιπλέον, ζώα που μοιάζουν με αγελάδα, όπως οι βούβαλοι, εξημερωμένα μπάντενγκ και γιακ. Πολλά εισάγονται από τη Βόρεια Αφρική και περιοχές της Ασίας.^[33]

Άλλες περιπτώσεις όπου οι Μουσουλμάνοι εκτελούν θυσίες ζώων περιλαμβάνουν το «aqiqa»,όπου όταν ένα παιδί είναι επτά ημερών, ξυρίζεται και του δίνεται ένα όνομα. Πιστεύεται ότι η θυσία ζώων δεσμεύει το παιδί με το Ισλάμ και προσφέρει προστασία στο παιδί από το κακό.^[34]

Η θανάτωση ζώων από τη νταμπίχα είναι τελετουργική σφαγή παρά θυσία. 

Η ενότητα αυτή είναι κενή, ανεπαρκώς ανεπτυγμένη ή ανολοκλήρωτη. Η βοήθειά σας είναι καλοδεχούμενη!

Ο Βουδισμός απαγορεύει κάθε μορφή θανάτωσης, τελετών, θυσιών και λατρείας και ο Ταοϊσμός γενικά απαγορεύει τη θανάτωση ζώων. Ορισμένες προσφορές ζώων, όπως πτηνά, γουρούνια, κατσίκες, ψάρια ή άλλα ζώα, γίνονται αποδεκτές σε ορισμένες σέχτες του Ταοϊσμού και πεποιθήσεις στην κινεζική λαϊκή θρησκεία.^[35]

Στο Καοσιούνγκ της Ταϊβάν, απαγορεύονται οι θυσίες ζώων σε ταοϊστικούς ναούς.^[36]

Στην Ιαπωνία, το ιομάντε ήταν μια παραδοσιακή θυσία αρκούδας που ασκούσε ο λαός Αϊνού.^[37]

Η ενότητα αυτή είναι κενή, ανεπαρκώς ανεπτυγμένη ή ανολοκλήρωτη. Η βοήθειά σας είναι καλοδεχούμενη!

• Φιλοζωία
• Ζωολατρία
• Ανθρωποζωολογία
• Λαϊκή θρησκεία
• Ανθρωποθυσία
• Θρησκευτική κακοποίηση
• Αυτομαστίγωμα
• Αυτοβσανισμός
• Προσφορά σφαγής

• Χίλαρι Ροντρίγκες (2003). Ritual Worship of the Great Goddess: The Liturgy of the Durga Puja with Interpretations. SUNY Press. ISBN 978-0-7914-8844-7. 
• Τζουν ΜακΝτάνιελ (2004). Offering Flowers, Feeding Skulls: Popular Goddess Worship in West Bengal. Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. ISBN 978-0-19-534713-5. 
• Μπάρικ, Σαρμίστχα (2009), "Bali Yatra of Sonepur" στο Orissa Review, τομ. LXVI, No.2, Σεπτέμβριος, σελ. 160–162.
• Μπούρκερτ, Βάλτερ (1972), Homo Necans σελ. 6–22
• Μπούρκερτ, Βάλτερ (1985), Ελληνική θρησκεία: Αρχαϊκή και Κλασσική, HΠανεπιστήμιο του Χάρβαρντ,(ISBN 0674362810)
• Γκίχους, Ίνγκβιλντ Σέλιντ. Ζώα, θεοί και άνθρωποι: Αλλαγή ιδεών σε ζώα στην ελληνική, ρωμαϊκή και παλαιοχριστιανική ιδέα. Λονδίνο; Νέα Υόρκη: Routeledge, 2006. * Pasayat, C. (2003), Glimpses of Tribal an Folkculture, Νέο Δελχί: Anmol Publications Pvt. Ltd., σελ. 67–84.
• Ίνσολ, Τ. 2010. Η θυσία των ζώων Talensi και οι αρχαιολογικές της επιπτώσεις. Παγκόσμια Αρχαιολογία 42: 231-244
• Γκάρνσι, Πέτερ. Τρόφιμα και Κοινωνία στην Κλασική Αρχαιότητα. Κέιμπριτζ: Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, 1999.
• Πασαγιάτ, Κ. (2009), "Kandhen Budhi" στο Orissa Review, τομ. LXVI, No.2, Σεπτέμβριος, σελ. 20–24.
• Πετροπούλου, M.-Z. (2008), Θυσία ζώων στην Αρχαία Ελληνική Θρησκεία, Ιουδαϊσμός και Χριστιανισμός, 100 π.Χ. έως 200 μ.Χ. (ISBN 978-0-19-921854-7) .
• Ρόσιβαχ, Βίνσεντ Τζ. Το Σύστημα Δημόσιας Θυσίας στην Αθήνα του 4ου αιώνα. Ατλάντα, GA: Scholars Press, 1994.