Ανατολική-Κεντρική Ευρώπη

Ανατολική-Κεντρική Ευρώπη είναι η περιοχή μεταξύ της γερμανόφωνης, δυτικής σλαβόφωνης και ουγγρόφωνης Ευρώπης και τις ανατολικών σλαβικών εδαφών της Ρωσίας, της Λευκορωσίας και της Ουκρανίας.^[1][2] Αυτά τα εδάφη περιγράφονται ως τοποθετημένα «ανάμεσα σε δύο»: «ανάμεσα σε δύο κόσμους, ανάμεσα σε δύο στάδια, ανάμεσα σε δύο μέλλοντα».^[3] Με τη γεωπολιτική έννοια, η Ανατολική-Κεντρική Ευρώπη μπορεί να θεωρηθεί παράλληλα με τη Δυτική και την Ανατολική Ευρώπη, ως μία από τις «Τρεις Ευρώπες».^[4]

Η έννοια διαφέρει από αυτή της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης στο ότι βασίζεται σε κριτήρια^[5] σύμφωνα με τα οποία τα κράτη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης ανήκουν σε δύο διαφορετικούς πολιτιστικούς^[6][7][8] και οικονομικούς κύκλους.

Ο Όσκαρ Χαλέτσκι, ο οποίος διέκρινε τέσσερις περιοχές στην Ευρώπη (Δυτική, Δυτική Κεντρική, Ανατολική Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη), όρισε την Ανατολική-Κεντρική Ευρώπη ως μια περιοχή από τη Φινλανδία έως την Ελλάδα,^[9] «το ανατολικό τμήμα της Κεντρικής Ευρώπης, μεταξύ Σουηδίας και Γερμανίας, και η Ιταλία από τη μια και η Τουρκία και η Ρωσία από την άλλη».^[10] Σύμφωνα με τον Χαλέτσκι:

Κατά τη διάρκεια της ευρωπαϊκής ιστορίας, μια μεγάλη ποικιλία λαών σε αυτήν την περιοχή δημιούργησαν τα δικά τους ανεξάρτητα κράτη, μερικές φορές αρκετά μεγάλα και ισχυρά. Σε σχέση με τη Δυτική Ευρώπη ανέπτυξαν τους ξεχωριστούς τους εθνικούς πολιτισμούς και συνέβαλαν στη γενική πρόοδο του ευρωπαϊκού πολιτισμού.^[10]

Πολ Ρόμπερτ Μαγκότσι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Πολ Ρόμπερτ Μαγκότσι περιέγραψε αυτήν την περιοχή στο έργο του Ιστορικός Άτλας της Ανατολικής Κεντρικής Ευρώπης. Η ιδέα του διέκρι��ε τ��ν Κεντρική Ευρώπη σε 3 κύριες ζώνες:

• Βόρεια ζώνη, που βρίσκεται μεταξύ της Βαλτικής Θάλασσας (στα βόρεια) και της ευθυγράμμισης Όρη Όρε - Σουδητικά Όρη - βόρεια Καρπάθια - ποταμός Προύθος (στα νότια) και Δνείπερος στα ανατολικά. Οι χώρες που βρίσκονται από τον συγγραφέα σε αυτή τη ζώνη είναι: Λευκορωσία, πρώην Ανατολική Γερμανία, Λιθουανία, Μολδαβία, Πολωνία και Ουκρανία (δυτικά του ποταμού Δνείπερου) - αυτή η περιοχή συμπίπτει κατά προσέγγιση με την πρώην Πολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία (μείον το ανατολικό τμήμα της Μολδαβίας, που ονομάστηκε αργότερα Βεσσαραβία).
• Ζώνη των Άλπεων-Καρπαθίων, που βρίσκεται στα νότια της βόρειας ζώνης, συνορεύει στα νότια από τους ποταμούς Κούπα - Σάβος - Δούναβης. Αυτή η περιοχή περιλαμβάνει την Πεδιάδα της Παννονίας και συμπίπτει κατά προσέγγιση με την πρώην Αυτοκρατορία των Αψβούργων πριν από τα μέσα του δέκατου ένατου αιώνα και τα Παραδουνάβια Πριγκιπάτα (Βλαχία και Ηγεμονία της Μολδαβίας). Οι χώρες που βρίσκονται από τον συγγραφέα σε αυτή τη ζώνη είναι η Αυστρία, η Κροατία (βόρεια των ποταμών Κούπα-Σάβο), η Τσεχία, η Ουγγαρία, η βορειοανατολική Ιταλία, η Ρουμανία, η Σερβία (βόρεια του Σάβα και του Δούναβη), η Σλοβακία και η Σλοβενία.
• Βαλκανική ζώνη, βρίσκεται στα νότια της ζώνης των Άλπεων-Καρπαθίων και ταιριάζει με τη Βαλκανική Χερσόνησο. Οι χώρες που βρίσκονται από τον συγγραφέα σε αυτή τη ζώνη είναι: Αλβανία, Βοσνία και Ερζεγοβίνη, Βουλγαρία, Ελλάδα, Μαυροβούνιο, Βόρεια Μακεδονία, Κεντρική Σερβία και Ευρωπαϊκή Τουρκία.

Ηνωμένα Έθνη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Ομάδα Εμπειρογνωμόνων των Ηνωμένων Εθνών για τις γεωγραφικές ονομασίες συστάθηκε για να εξετάσει τα τεχνικά προβλήματα της εγχώριας τυποποίησης των γεωγραφικών ονομάτων. Η Ομάδα αποτελείται από εμπειρογνώμονες από διάφορα γλωσσικά/γεωγραφικά τμήματα που έχουν συσταθεί στις διασκέψεις του ΟΗΕ για την Τυποποίηση των Γεωγραφικών Ονομάτων.

• Διεύθυνση Βαλτικής:^[11] Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία και Ρωσική Ομοσπονδία.
• Διεύθυνση Ανατολικής-Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης:^[11] Αλβανία, Βοσνία και Ερζεγοβίνη, Βουλγαρία, Κροατία, Κύπρος, Τσεχία, Γεωργία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Μαυροβούνιο, Βόρεια Μακεδονία, Πολωνία, Ρουμανία, Σερβία, Σλοβακία, Σλοβενία, Ευρωπαϊκό Τουρκία και Ουκρανία.
• Τμήμα Ανατολικής Ευρώπης, Βόρειας και Κεντρικής Ασίας:^[11] Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν, Λευκορωσία, Βουλγαρία, Γεωργία, Κιργιζία, Ρωσική Ομοσπονδία, Τατζικιστάν, Ουκρανία και Ουζμπεκιστάν.
• Ρωμανοελληνικό Τμήμα:^[11] Ανδόρα, Βέλγιο, Κύπρος, Γαλλία, Ελλάδα, Αγία Έδρα, Ιταλία, Λουξεμβούργο, Μολδαβία, Μονακό, Πορτογαλία, Ρουμανία, Ισπανία, Ελβετία και Ευρωπαϊκή Τουρκία.

Ακαδημαϊκά ιδρύματα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

• Διεθνής Ομοσπονδία Ινστιτούτων Ανατολικής-Κεντρικής Ευρώπης έχει στη δομή της τέσσερα ινστιτούτα (Λούμπλιν, Πράγα, Μπρατισλάβα και Βίλνιους) και περιλαμβάνει πάνω από εκατό μέλη από τις Λευκορωσία, Κροατία, Τσεχία, Ουγγαρία, Λιθουανία, Πολωνία, Σλοβακία, Σλοβενία και Ουκρανία.  Τα ινστιτούτα ιδρύθηκαν διαδοχικά μετά το 1990, με γραμματεία στο Λούμπλιν, για να τονώσουν τη συζήτηση για το θέμα του κεντροευρωπαϊκού χώρου μεταξύ Ανατολής και Δύσης.^[13] Αυτή η εμπειρία συνεργασίας – από την αρχή ανοιχτή για εκπροσώπους άλλων κρατών της Ανατολικής Κεντρικής Ευρώπης καθώς και Ρώσων, Γερμανών και Εβραίων – επέτρεψε τη δημιουργία της Μικτής Επιτροπής της UNESCO και της Διεθνούς Επιτροπής Ιστορικών Επιστημών. Ο πρώτος πρόεδρος της επιτροπής ήταν ο Γέζι Κουοτσόφσκι, επί μακρόν μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου της UNESCO και πρόεδρος του Ινστιτούτου Ανατολικής-Κεντρικής Ευρώπης στο Λούμπλιν.^[14] Οι 10 συνεδριάσεις της επιτροπής (στο Παρίσι, στο Λούμπλιν, στο Όσλο και στο Σίδνεϊ) ήταν αφιερωμένες στην Ανατολική-Κεντρική Ευρώπη.^[15] Η Ομοσπονδία διατηρεί επίσημες σχέσεις με την UNESCO.^[16][17]
• Κέντρο Ανατολικής Κεντρικής Ευρώπης στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια,^[18] ιδρύθηκε «για την προώθηση της μελέτης των χωρών που βρίσκονται μεταξύ Γερμανίας και Ρωσίας και μεταξύ της Βαλτικής και του Αιγαίου Πελάγους». Το πρόγραμμά του καλύπτει τις Αλβανία, Αυστρία, Λευκορωσία, Βοσνία και Ερζεγοβίνη, Βουλγαρία, Κροατία, Τσεχία, Εσθονία, Ουγγαρία, Λετονία, Λιθουανία, Μολδαβία, Μαυροβούνιο, Βόρεια Μακεδονία, Πολωνία, Ρουμανία, Σερβία, Σλοβακία, Σλοβενία και Ουκρανία.
• ΚΜΜΕ (Κέντρο Μελέτης της Μέσης Ευρώπης),^[19] ορίζει τη Μέση Ευρώπη ως μια περιοχή που βρίσκεται μεταξύ Γερμανίας και Ρωσίας, από την περιοχή της Βαλτικής έως τα Βαλκάνια. Το κέντρο διεξάγει την έρευνά του σε 18 ευρωπαϊκούς πολιτισμούς: Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, Βουλγαρίας, Κροατίας, Τσεχίας, Εσθονίας, Φινλανδίας, Ουγγαρίας, Λετονίας, Λιθουανίας, Μαυροβούνιου, Βόρειας Μακεδονίας, Πολωνίας, Ρουμανίας, Σερβίας, Σλοβακίας, Σλοβενίας, Σορβικό και Ουκρανίας.
• Σπουδές της Ουτρέχτης στον Μεσαιωνικό Γραμματισμό στο Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης έχουν ορίσει την Ανατολική Κεντρική Ευρώπη ως «την περιοχή εντός των ιστορικών ορίων των ύστερων μεσαιωνικών βασιλείων της Βοημίας, της Ουγγαρίας και της Πολωνικής-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας».^[12]

Άλλοι συντελεστές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

• Ο Μισέλ Φουσέρ^[20] όρισε τη Μέση Ευρώπη ως «έναν ενδιάμεσο γεωπολιτικό χώρο μεταξύ της Δύσης και της Ρωσίας, ένας χώρος ιστορικών μεταβάσεων μεταξύ αυτών των δύο οργανωτικών πόλων, πολιτικοί και εδαφικοί κληρονόμοι που επιβλήθηκαν από την Ανατολή, δηλ. Κρέμλινο. Στις μέρες μας εξορθολογιστική διαδικασία που επιβάλλει η Δύση». Σύμφωνα με αυτόν τον συγγραφέα, οι ακόλουθες υποπεριοχές σχηματίζουν τη Μέση Ευρώπη:
  • στο Βορρά- Κεντρική Ευρώπη stricto sensu (Κροατία, Τσεχία, Ουγγαρία, Πολωνία, Σλοβακία και Σλοβενία)
  • στο Νότο – Αλβανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Βουλγαρία, Ρουμανία, Σερβία, η περιοχή «ξεχειλίζει προς την Ουκρανία και τη Λευκορωσία» (παρά την προφανή γεωγραφική απόσταση και από τις δύο)
  • Η Ελλάδα αναφέρεται ότι δεν είναι μέρος της Μέσης Ευρώπης αλλά παίζει σημαντικό ρόλο εκεί
• Ντάνιελ Καλίν – Στην Τελική Έκθεση ΝΑΤΟ και ΕΕ στα Βαλκάνια – Σύγκριση που εκπονήθηκε από τον Ρουμάνο συνεργάτη του ΝΑΤΟ Ντάνιελ Καλίν,^[21] διακρίνονται τρεις υποπεριοχές της Μέσης Ευρώπης:
  • Βόρεια Μέση Ευρώπη (Εσθονία, Λετονία και Λιθουανία - Χώρες της Βαλτικής)
  • Κεντρική Ευρώπη stricto sensu (Τσεχία, Ουγγαρία, Πολωνία και Σλοβακία)
  • Νοτιοανατολική Ευρώπη (Αλβανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Βουλγαρία, Κροατία, Σερβία, Μαυροβούνιο, Βόρεια Μακεδονία, Ρουμανία, Σλοβενία, συν τα ηπειρωτικά τμήματα της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Τουρκίας)

Η Νοτιοανατολική Ευρώπη διακρίνεται από τα Βαλκάνια, που ορίζεται ως η περιοχή που αποτελείται από τις περισσότερες χώρες της Σοσιαλιστικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας – Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Κροατία, Μαυροβούνιο, Βόρεια Μακεδονία, Σερβία, Σλοβενία, καθώς και Αλβανία, Βουλγαρία, Ρουμανία και Ελλάδα.

Στενός ορισμός

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Ανατολική-Κεντρική Ευρώπη ορίζεται μερικές φορές ως το ανατολικό τμήμα της Κεντρικής Ευρώπης^[22][23] και περιορίζεται στα κράτη μέλη της Ομάδας Βίσεγκραντ – Τσεχία, Ουγγαρία, Πολωνία και Σλοβακία. Αυτός ο ορισμός είναι κοντά στη γερμανική έννοια του de:Ostmitteleuropa.

Δείτε επίσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

• Κεντρική Ευρώπη
• Mitteleuropa
• Παλαιά Ευρώπη και Νέα Ευρώπη
• Όμιλος Βίσεγκραντ
• Δυτική Ευρώπη

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

1. ↑ Palmer, Alan (1970)The Lands between: A History of East-Central Europe Since the Congress of Vienna, New York: Macmillan
2. ↑ J. Kłoczowski (ed.), Central Europe Between East and West, Λούμπλιν 2005, (ISBN 83-85854-86-X)
3. ↑ «François Jarraud». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2021. 
4. ↑ F. Braudel, Preface to Szucs J., Les trois Europes, Παρίσι 1990
5. ↑ I. Loucas, The New Geopolitics of Europe & The Black Sea Region, Naval Academy, UK National Defence Minister’s Staff, σελ. 8 ^{[νεκρός σύνδεσμος]}
6. ↑ Huntington, Samuel P., The Clash of Civilizations and the Remaking of World Order, New York, Simon & Schuster, 1996 (ISBN 0-684-84441-9)
7. ↑ Milan Kundera, The tragedy of Central Europe, New York Review of Books, 26 April 1984, pp.33–8
8. ↑ Okey, Robin (1 January 1992). «Central Europe / Eastern Europe: Behind the Definitions». Past & Present 137 (137): 102–133. doi:10.1093/past/137.1.102. 
9. ↑ O. Halecki, The limits and divisions on European history, Sheed&Ward, Νέα Υόρκη 1950, σελ. 120
10. ↑ ^{10,0 10,1} Halecki, Oskar (1952). Borderlands of Western Civilization: A History of East Central Europe. Πανεπιστήμιο του Φόρνταμ. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2021. 
11. ↑ ^{11,0 11,1 11,2 11,3} «United Nations Group of Experts on Geographical Names». Linguistic/Geographical Divisions. UNGEGN. Ανακτήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου 2014. 
12. ↑ ^{12,0 12,1} Adamska, Anna (2016). «13. Intersections. Medieval East Central Europe from the perspective of literacy and communication». Medieval East Central Europe in a Comparative Perspective: From Frontier Zones to Lands in Focus. Abingdon: Routledge. σελ. 226. ISBN 9781317212256. Ανακτήθηκε στις 26 Αυγούστου 2021. 
13. ↑ J. Kłoczowski (ed.), Central Europe Between East and West, Λούμπλιν 2005, σελ. 9, (ISBN 83-85854-86-X)
14. ↑ J. Kłoczowski (ed.), L'héritage historique de la Res Publica de Plusierus Nations, Λούμπλιν 2004, (ISBN 83-85854-82-7)
15. ↑ J. Kłoczowski (ed.), Central Europe Between East and West, Λούμπλιν 2005, σελ. 110–120, (ISBN 83-85854-86-X)
16. ↑ «Archived copy». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Απριλίου 2007. Ανακτήθηκε στις 19 Οκτωβρίου 2008. 
17. ↑ http://unesdoc.unesco.org/images/0011/001170/117035E.pdf
18. ↑ «East Central European Center». Institute on East Central Europe at Columbia University. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2016. 
19. ↑ «ceem.fr – Le blog buzz de Ceem». 
20. ↑ M. Foucher (dir.), Fragments d'Europe – Atlas de l'Europe mediane et orientale, Paris, 1993, p. 60
21. ↑ D. Calin, Final Report, NATO and the EU in the Balkans – a Comparison, Bucharest, 2003, p. 12, available at: http://www.nato.int/acad/fellow/01-03/calin.pdf
22. ↑ J. Kim, Poland, Czech Republic, Slovakia, and Hungary: Recent Developments, CRS 1996, Federation of American Scientists on-line version Αρχειοθετήθηκε 2015-06-14 στο Wayback Machine.
23. ↑ J.Winiecki, East-Central Europe: A Regional Survey. The Czech Republic, Hungary, Poland and Slovakia in 1993, Europe-Asia Studies, Vol. 46, No. 5 (1994), σελ. 709–734

Περαιτέρω ανάγνωση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

• Γ. Κουοτσόφσκι, Η Ανατολική Κεντρική Ευρώπη στην ιστοριογραφία των χωρών της περιοχής, Ινστιτούτο Ανατολικής Κεντρικής Ευρώπης, Λούμπλιν, 1995
• Γ. Κουοτσόφσκι (επιμ.), Central Europe Between East and West, Λούμπλιν 2005, (ISBN 83-85854-86-X)
• Η θέση της Ανατολής – Κεντρικής Ευρώπης στην Ευρώπη. Between East and West, Λούμπλιν 2004, (ISBN 83-85854-81-9)
• O. Χαλέτσκι, Borderlands of Western Civilization: A History of East Central Europe, Fordham University (1952, 1980) (διαθέσιμο on-line) Αρχειοθετήθηκε 2016-03-03 στο Wayback Machine.
• I. Loucas, The New Geopolitics of Europe & The Black Sea Region, Naval Academy, UK National Defense's Staff, σελ. 8
• O. Χαλέτσκι, The limits and divisions on European history, Sheed&Ward, Νέα Υόρκη 1950
• Y.Shimov, Middle Europe: On the way home, Eurozine 2002/10/11^[1]
• Myant, Martin; Drahokoupil, Jan (2010), Transition Economies: Political Economy in Russia, Eastern Europe, and Central Asia, Wiley-Blackwell, ISBN 978-0-470-59619-7 978-0-470-59619-7
• Ν. Πόπα, Frontiere, regiuni transfrontalieresşi dezvoltare regionala in Europa Mediana, [Σύνορα, Διασυνοριακές Περιφέρειες και Περιφερειακή Ανάπτυξη στη Μέση Ευρώπη] Εκδ. Universitatii de Vest, Τιμισοάρα, 2006
• G. Zrinscak, L' Europe médiane : des pays Baltes aux Balkans (Dossier n. 8005), La Documentation française 1999^[2]
• P. Verluise, Géopolitique de l'Europe. L'Union européenne élargie at-elle les moyens de la puissance ?, Collection Référence géopolitique, Παρίσι, ed. Ellipses, 2005^[3]

1. ↑ «Middle Europe: On the way home – Yaroslav Shimov». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Σεπτεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2021. 
2. ↑ «Archived copy». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Φεβρουαρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 6 Απριλίου 2008. 
3. ↑ «Geopolitique de l'Europe. L'Union europeenne elargie a-t-elle les moyens de la puissance ? par Pierre Verluise».