Αλέξανδρος Σμορέλ

Αλέξανδρος Σμορέλ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Alexander Schmorell (Γερμανικά)
Γέννηση	16  Σεπτεμβρίου 1917[1][2] Ορενμπούργκ[3]
Θάνατος	13  Ιουλίου 1943[1][2] Μόναχο[4]
Αιτία θανάτου	αποκεφαλισμός
Τόπος ταφής	Friedhof am Perlacher Forst (48°5′50″ s. š., 11°35′56″ v. d.)
Χώρα πολιτογράφησης	Δημοκρατία της Βαϊμάρης Ναζιστική Γερμανία
Θρησκεία	Ορθόδοξη Εκκλησία
Eορτασμός αγίου	13 Ιουλίου
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Γερμανικά Ρωσικά
Σπουδές	Πανεπιστήμιο του Μονάχου
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	αντιστασιακός[5] ιατρός
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Αλέξανδρος Σμορέλ (Alexander Schmorell, 16 Σεπτεμβρίου 1917-13 Ιουλίου 1943), ήταν ορθόδοξος φοιτητής, μέλος της αντιστασιακής οργάνωσης «Λευκό Ρόδο», ο οποίος εκτελέστηκε από το ναζιστικό καθεστώς της Γερμανίας. Ανακηρύχθηκε Άγιος από τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία το 2012 για αυτό αποκαλείται και ως Άγιος Αλέξανδρος εν Μονάχω.

Ο Αλέξανδρος Σμορέλ γεννήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 1917 στο Αρινμπούρκ της Ρωσίας. Πατέρας του ήταν ο Γερμανός γιατρός Hugo Schmorell και μητέρα του η Ρωσίδα Natalia Vvedenskaja κόρη ενός ορθόδοξου ιερέα η οποία τον βάπτισε ως νήπιο ορθόδοξο. Σε ηλικία 2 ετών, κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, η μητέρα του Αλέξανδρου πέθανε από τύφο. Ο πατέρας του παντρεύτηκε το 1920 τη Γερμανίδα Elisabeth Hoffman, η οποία ήταν καθολική, ενώ την ανατροφή του Αλέξανδρου την ανέθεσε στη Ρωσίδα ορθόδοξη γκουβερνάντα Feodosija Lapschina. Το 1921, μετά την επικράτηση του σοβιετικού καθεστώτος, η οικογένεια μετανάστευσε στο Μόναχο. Εκεί ο Αλέξανδρος πήγε σχολείο, αλλά μεγάλωσε σε ένα δίγλωσσο περιβάλλον, καθώς η οικογένειά του επέλεξε να ακολουθεί τόσο τις γερμανικές παραδόσεις και τη γλώσσα, όσο και τη ρωσική γλώσσα και τις παραδόσεις. Αν και τα δύο αδέλφια του που γεννήθηκαν στη Γερμανία ακολουθούσαν το ρωμαιοκαθολικό δόγμα, ο πατέρας του φρόντισε, μέσω της Ρωσίδας γκουβερνάντας να μεγαλώσει ακολουθώντας την ορθόδοξη παράδοση και ο ίδιος συμμετείχε στην Ορθόδοξη Ρωσική Εκκλησία του Μονάχου και έδειχνε ενδιαφέρον για την ορθόδοξη πνευματική παράδοση. Αυτό το γεγονός θεωρείται ότι επηρέασε την κατοπινή αντιπολεμική και αντιναζιστική στάση του.^[6][7] Η οικογένεια και οι πολύ στενοί φίλοι του τον αποκαλούσαν με το χαϊδευτικό "Schurik".^[8]

Στο Λύκειο γνώρισε τον Κρίστοφ Προμπστ, με τον οποίο θα συμμετείχαν αργότερα στην αντιστασιακή οργάνωση «Λευκό Ρόδο». Όταν το 1936 αποφοίτησε κλήθηκε σε υποχρεωτική εργασία, ενώ το 1937 κλήθηκε να στρατευθεί και πήρε μέρος στην προσάρτηση της Αυστρίας και στην εισβολή στην Τσεχοσλοβακία. Το 1939 με προτροπή του πατέρα του γράφτηκε στην Ιατρική Σχολή του Αμβούργου όπου γνώρισε την Τράουτε Λάφρεντζ, η οποία θα συμμετείχε στην οργάνωση «Λευκό Ρόδο». Το καλοκαίρι του 1940 υπηρέτησε στην Υγειονομική Υπηρεσία της Βέρμαχτ στο μέτωπο της Γαλλίας και στο Ανατολικό Μέτωπο και οι βαρβαρότητες του πολέμου πρέπει να τον έπεισαν να αναλάβει δράση.

Τον Σεπτέμβριο του 1940 επέστρεψε στο Μόναχο για να συνεχίσει τις σπουδές Ιατρικής. Εκεί γνώρισε το επόμενο διάστημα τα αδέλφια Χανς και Σόφι Σόλ και τον Βίλι Γκραφ οι οποίοι κινούμενοι από ανθρωπιστικά και χριστιανικά κίνητρα αποτέλεσαν τον πρώτο πυρήνα της αντιστασιακής αντιναζιστικής οργάνωσης «Λευκό Ρόδο», η οποία προσπάθησε μέσω κυρίως της κυκλοφορίας φυλλαδίων να ξυπνήσει την κοινή γνώμη για τα εγκλήματα των ναζί. Το όνομα της οργάνωσης θεωρείται ότι το εμπνεύστηκε ο Αλέξανδρος Σμορέλ από το απόσπασμα του έργου του Ντοστογιέφσκι «Αδελφοί Καραμαζώφ», όπου ο Χριστός επιστρέφει στη γη για να αναστήσει ένα κοριτσάκι το οποίο ανοίγει τα μάτια του και βγαίνει από το φέρετρο κρατώντας ένα μπουκέτο λευκά τριαντάφυλλα.^[9]

Ο Αλέξανδρος Σμορέλ με τον Χανς Σολ πήραν την πρωτοβουλία και το διάστημα μεταξύ Ιουνίου και μέσα Ιουλίου 1942 έγραψαν τα τέσσερα πρώτα φυλλάδια με αντιπολεμικό και αντιναζιστικό περιεχόμενο τα οποία τύπωσαν και διένειμαν μέσω ταχυδρομείου σε κύκλους διανοούμενων και πανεπιστημιακών κυρίως στην περιοχή του Μονάχου. Από τα τέλη Ιουλίου μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου του 1942 ο Αλέξανδρος μαζί με τον Χα��ς Σολ και τον Βίλι Γκραφ αναγκάζονται να υπηρετήσουν στο υγειονομικό σώμα στο Ανατολικό μέτωπο και εκεί έρχονται αντιμέτωποι με τις μαζικές εκτελέσεις και τα εγκλήματα που διέπραττε ο γερμανικός στρατός στην πατρίδα του.^[10]

Μετά την επιστροφή του στο Μόναχο θέλησε μαζί με τα άλλα μέλη της ομάδας του να εντείνουν τη δράση κατά του καθεστώτος και προσπάθησαν να έρθουν σε επαφή και με άλλους αντιστασιακούς στη Γερμανία, μεταξύ των οποίων και με τον καθηγητή Κουρτ Χούμπερ. Τότε έγραψαν και κυκλοφόρησαν το πέμπτο φυλλάδιο το οποίο στάλθηκε και ταχυδρομικώς στο Πανεπιστήμιο αλλά και σε διάφορες πόλεις της Γερμανίας και του εξωτερικού. Τον Ιανουάριο του 1943 ξέσπασαν αυθόρμητες φοιτητικές διαμαρτυρίες κατά του πολέμου στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου, ενώ ο Αλέξανδρος Σμορέλ μαζί με τον Χανς Σολ και τον Βίλι Γκραφ τις νύχτες έγραφαν σε τοίχους του πανεπιστημίου και της πόλης συνθήματα κατά του Χίτλερ και των ναζί.^[8]

Όμως στις 18 Φεβρουαρίου του 1943, καθώς τα αδέλφια Χανς και Σόφι Σολ έριχναν κρυφά αντίτυπα του έκτου φυλλαδίου στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου έγιναν αντιληπτοί από έναν φύλακα που τους κατέδωσε στην Γκεστάπο και συνελήφθησαν, όπως και ο Κρίστοφ Προμπστ. Οι τρεις νέοι οδηγήθηκαν λίγες μέρες αργότερα, στις 22 Φεβρουαρίου 1943 στο δικαστήριο το οποίο τους καταδίκασε για εσχάτη προδοσία σε καιρό πολέμου και εκτελέστηκαν την ίδια μέρα σε λαιμητόμο με αποκεφαλισμό.

Ο Αλέξανδρος Σμορέλ δεν κατάφερε να διαφύγει και συνελήφθη στις 24 Φεβρουαρίου. Στις 19 Απριλίου 1943 οδηγήθηκε στο δικαστήριο μαζί με τον Βίλι Γκραφ και τον καθηγητή Κουρτ Χούμπερ με την ίδια κατηγορία της εσχάτης προδοσίας σε καιρό πολέμου. Ο Σμορέλ ενώπιον του δικαστηρίου υπερασπίστηκε με σθένος τις ιδέες του και τις χριστιανικές αρχές του και καταδικάστηκε μαζί με τους άλλους δύο σε εκτέλεση δια αποκεφαλισμού. Στις 13 Ιουλίου 1943 η ποινή εκτελέστηκε και ο Αλέξανδρος Σμορέλ, σε ηλικία 25 ετών, οδηγήθηκε μαζί με τους συντρόφους του στη λαιμητόμο.^[7][8][9]

Οι επιστολές που έστειλε από τη φυλακή προς τους γονείς του είναι δηλωτικές των πεποιθήσεων και των πνευματικών του αρχών.

Στις 18 Μαΐου 1943 τους έγραφε:

«...Πρόσφατα διάβασα κάτι σ’ ένα πολύ καλό και με πολλά νοήματα βιβλίο, που ταιριάζει σε όλους εσάς· “Όσο μεγαλύτερη είναι η τραγωδία της ζωής, τόσο πιο δυνατή πρέπει να είναι η πίστη μας, όσο πιο καταδικασμένοι μοιάζουμε, με τόση μεγαλύτερη εμπιστοσύνη πρέπει να αφήνουμε τις ψυχές μας στα χέρια του Θεού Πατέρα”. Έγραφε ο αββάς Θεόδωρος από το Βυζάντιο [Θεόδωρος ο Στουδίτης]· “Για το λόγο αυτό ευχαρίστησα τον Θεό για τις δοκιμασίες μου, και άφησα τον εαυτό μου εντελώς στις ανεξερεύνητες βουλές της Πρόνοιάς Του...”»^[8][9]

Λίγο πριν οδηγηθεί στη λαιμητόμο έστειλε την τελευταία επιστολή του στους οικείους του:

"Μόναχο, 13 Ιουλίου 1943.

Αγαπητοί μου πατέρα και μητέρα,

Τώρα δεν θα γίνει τίποτε άλλο από αυτό, και με το θέλημα του Θεού, σήμερα η επίγειος ζωή μου θα κλείσει για να πάω σε μίαν άλλη, η οποία δεν θα έχει τέλος και στην οποία όλοι μας θα ξανασυντηθούμε. Ας είναι αυτή η μελλοντική συνάντηση η παρηγορία και η ελπίδα σας. Δυστυχώς, αυτό το χτύπημα θα είναι πολύ βαρύτερο για σας παρά για μένα, διότι φεύγω με τη βεβαιότητα, ότι με βαθιά πεποίθηση υπηρέτησα την αλήθεια. Όλα αυτά με αφήνουν με ήρεμη συνείδηση, παρ’ όλο που η ώρα του θανάτου μου πλησιάζει. Σκεφθείτε τα εκατομμύρια των νέων που έχασαν τη ζωή τους έξω στα πεδία (των μαχών). Η μοίρα τους είναι εξ ίσου και δική μου. Δώστε χαιρετισμούς σε όλους τους αγαπημένους φίλους από την καρδιά μου. Ιδιαιτέρως, όμως, στους Νατάσα, Έριχ, Νυάνυα, θεία Τόνι, Μαρία, Αλιονούσκα, και Αντρέι. Σε λίγες ώρες θα βρίσκομαι σε μία καλύτερη ζωή, μαζί με τη μητέρα μου, και δεν πρόκειται να σας ξεχάσω. Θα ζητήσω από τον Θεό να σας παράσχει παρηγορία και ειρήνη. Και θα σας περιμένω! Ένα πράγμα,προ πάντων, επιτρέψτε μου να αφήσω στις καρδιές σας: Ποτέ μην λησμονείτε τον Θεό!!!

Ο δικός σας Schurik.

Μαζί με μένα φεύγει και ο καθηγητής Huber, ο οποίος επίσης σας στέλνει τους πιο εγκάρδιους του χαιρετισμούς!" ^[9][11]

Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία της Διασποράς το 2007 ανακήρυξε σε νεομάρτυρα τον Αλέξανδρο Σμορέλ και προχώρησε στην αγιοκατάταξή του αναγνωρίζοντας ότι μαρτύρησε λόγω της πίστης του στις χριστιανικές αρχές. Το 2012 αναγνωρίστηκε ως Άγιος και από την επίσημη Ορθόδοξη Εκκλησία της Ρωσίας, μετά την επανένωσή της με την Εκκλησία της Διασποράς.^[9] Η μνήμη του τιμάται στις 13 Ιουλίου, επέτειο της θανάτωσής του, ενώ εικονίζεται ως Άγιος να φορά λευκή ιατρική μπλούζα και να κρατά ένα σταυρό και ένα λευκό ρόδο.

• Λευκό Ρόδο
• Σόφι Σολ

• Κεφαλόπουλος, Αρχ. Κύριλλος (2015). Ο άγιος Αλέξανδρος Σμορέλ, ένας μάρτυρας της Ορθοδοξίας στα χρόνια του Ναζισμού και της βαρβαρότητας. Αθήνα: Εφημερίδα Χριστιανική. 
• Ζερβός, Γ. (19 Ιουλίου 2012). «Μνήμη Αγίου Αλέξανδρου Σμορέλ». εφημ. Χριστιανική. 
• Busch, Alexa, Erinnerungen an Alexander Schmorell, Buchfeld Verlag, Au 2017, ISBN 978-3-98133-803-4.
• Perekrestov, Elena, Alexander Schmorell. Saint of the German Resistance, Holy Trinity Publications, New York 2017, ISBN 978-0-88465-421-6
• Perekrestov, Elena, Αλεξάντερ Σμόρελ, Η γερμανική αντίσταση και το κίνημα του «Λευκού Ρόδου», εισαγ. Ανδρέας Αργυρόπουλος, εκδόσεις Πορφύρα, Αθήνα 2020, ISBN 978-618-5197-50-6

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Αλέξανδρος Σμορέλ

• "Άσπρο Τριαντάφυλλο": 75η Ετήσια Ημέρα Μνήμης