Όρος Θαβώρ

Όρος Θαβώρ
Ύψος	530 μέτρα
Οροσειρά	Lower Galilee
Ήπειρος	Ασία
Χώρες	Ισραήλ
wikidata (π • σ • ε )

Το όρος Θαβώρ (Εβραϊκή γλώσσα הר תבור , σύγχρονη προφορά Har Tavor, τιβεριανή προφορά Har Tāḇôr) είναι χαμηλό βουνό της Κάτω Γαλιλαίας, στο Ισραήλ. Βρίσκεται στο ανατολικό μέρος της κοιλάδας Γιεζρεέλ, 18 χιλιόμετρα δυτικά από τη Λίμνη της Τιβεριάδας. Το υψόμετρο της κορυφής του είναι 575 μέτρα.

Στην Παλαιά Διαθήκη (Ιησούς του Ναυή, Κριταί), το όρος Θαβώρ αναφέρεται ως ο τόπος της ομώνυμης μάχης μεταξύ του στρατού των Ισραηλιτών υπό τον Βαράκ και του στρατού του Ιαβίν, βασιλιά των Χαναναίων, υπό την αρχηγία του Σισάρα.

Στη χριστιανική παράδοση το όρος Θαβώρ είναι γνωστό ως ο τόπος της Μεταμορφώσεως του Χριστού, μια παράδοση που υπήρχε ήδη από τον 3ο αιώνα μ.Χ. (Ωριγένης) ή και παλαιότερα.

Η εβραϊκή ονομασία tabor έχει συνδεθεί από μακρού με τη λέξη για τον αφαλό (ṭabbur), αλλά το γεγονός αποτελεί μάλλον μια λαϊκή ετυμολόγηση.^[1]

Η ονομασία Ιταβύριον (Itabyrium) από τον Ιώσηπο είναι μία συντακτική εικασία με βάση παραλλαγές ευρισκόμενες σε χειρόγραφα, και ίσως δεν έχει ιστορικές ρίζες.^[2]

Από την παράδοση της Μεταμορφώσεως του Χριστού προέρχεται ο θεολογικός όρος «Φῶς του Θαβώρ», η ονομασία της αιρέσεως των Θαβωριτών της Βοημίας, καθώς και η ονομασία αρκετών οικισμών και ιδρυμάτων, στην ελληνική συχνά με το επίθετο θαβώριος.

Στην αραβική γλώσσα το Θαβώρ ονομάζεται جبل طابور (Jabal aṭ-Ṭābūr).

Το όρος Θαβώρ έχει σχήμα σχεδόν ημισφαιρικό και βρίσκεται απομονωμένο σε πεδινή περιοχή μ�� υψόμετρο 450 μέτρα μικρότερο εκείνου της κορυφής του (575 μέτρα). Στη βάση του υπάρχει η κωμόπολη Κφαρ Ταβόρ^[3] και τρία αραβικά χωριά, ενώ στην κορυφή του είναι κτισμένα δύο χριστιανικά μοναστήρια, το ένα ελληνορθόδοξo (στην βορειοανατολική πλευρά) και το άλλο ρωμαιοκαθολικό (στη νοτιονατολική πλευρά). Ο ρωμαιοκαθολικός ναός στην κορυφή διακρίνεται εύκολα από μακριά. Η κορυφή είναι προσβάσιμη με δρόμο από το αραβικό χωριό Σίμπλι. Οι γεωγραφικές συντεταγμένες της είναι πλάτος 32°41′14″ Β και μήκος 35°23′25″ Α.

Το όρος δεν είναι ηφαιστειογενές και, παρά την εγγύτητά του στα όρη της Ναζαρέτ, αποτελεί μια ξεχωριστή γεωλογική μορφή.

Κατά τη ρωμαϊκή περίοδο από τη βάση του βουνού περνούσε μια σημαντική οδός, η Via Maris, στην πραγματικότητα μια αρχαιότατη εμπορική οδός από την Εποχή του Ορείχαλκου, κατευθυνόμενη από την κοιλάδα Γιεζρεέλ προς τα βόρεια, μέχρι τη Δαμασκό. Η θέση του όρους τού προσέδωσε στρατηγική σημασία και αρκετές μάχες διεξάχθηκαν στην περιοχή του σε διάφορες ιστορικές περιόδους.

Το όρος Θαβώρ αναφέρεται για πρώτη φορά στην Παλαιά Διαθήκη, στο 19ο κεφάλαιο του βιβλίου Ιησούς του Ναυή (στίχος 34), ως το σύνορο μεταξύ τριών φυλών: Ζαβουλών, Ισσάχαρ και Νεφθαλί. Η σημασία του Θαβώρ προερχόταν από τη στρατηγική θέση του στη διασταύρωση της οδού βορρά-νότου (Via Maris) με την οδό ανατολής-δύσεως της κοιλάδας Γιεζρεέλ.

Κατά το Βιβλίο των Κριτών, η Ασώρ ήταν η έδρα του Ιαβίν, βασιλιά των Χαναναίων, του οποίου ο στρατιωτικός διοικητής Σισάρα οδήγησε στρατό Χαναναίων κατά των Ισραηλιτών. Η Δεββώρα, η Εβραία προφήτιδα, κάλεσε τον Βαράκ της Φυλής του Νεφθαλί και του διεβίβασε την εντολή του Θεού: «...ἀπελεύσῃ εἰς ὄρος Θαβὼρ καὶ λήψῃ μετὰ σεαυτοῦ δέκα χιλιάδας ἀνδρῶν ἐκ τῶν υἱῶν Νεφθαλὶ καὶ ἐκ τῶν υἱῶν Ζαβουλών» (Κριτ. δ΄ 6). Στη συνέχεια, κατεβαίνοντας ορμητικά από το βουνό, οι Ισραηλίτες επιτέθηκαν και κατενίκησαν τον Σισάρα και τους Χαναναίους.

Κατά την περίοδο του Δεύτερου Ναού (περ. 516 π.Χ. - 70 μ.Χ.) το Θαβώρ ήταν μια από τις βουνοκορφές στις οποίες συνηθιζόταν να ανάβονται φωτιές για να πληροφορούν τα βόρεια χωριά για τις εβραϊκές εορτές και για την έναρξη του νέου μήνα.

Το 55 π.Χ., κατά τη διάρκεια μιας εξεγέρσεως εναντίον του Ρωμαίου ανθύπατου της Συρίας Αύλου Γαβίνιου, ο Αλέξανδρος της Ιουδαίας και ο στρατός του των 30.000 Εβραίων νικήθηκαν σε μάχη στο όρος Θαβώρ. Περί τους δέκα χιλιάδες Εβραίους πολεμιστές σκοτώθηκαν στη μάχη και ο Αλέξανδρος υποχρεώθηκε να καταφύγει στη Συρία.^[4]

Το 66 μ.Χ., κατά τον Α΄ Ιουδαϊκό Πόλεμο, οι Ιουδαίοι της Γαλιλαίας οχυρώθηκαν στο Θαβώρ υπό την αρχηγία του Ιώσηπου (του μετέπειτα ιστορικού) και απέκρουσαν την αρχική ρωμαϊκή επίθεση. Το Ιταβύριον, όπως αποκαλεί το βουνό ο Ιώσηπος, ήταν μία από τις 19 θέσεις που οχύρωσαν οι επαναστάτες στη Γαλιλαία υπό τις διαταγές του. Σύμφωνα με το έργο του Ιωσήπου Περί τού Ιουδαϊκού πολέμου, ο Βεσπασιανός έστειλε απόσπασμα 600 ιππέων, υπό τις διαταγές του Πλακίδου, για να αντιμετωπίσει τους επαναστάτες. Ο Πλάκιδος κατάλαβε πως δεν θα μπορούσε να φθάσει στην κορυφή του Θαβώρ με τις δυνάμεις του και κάλεσε τους Εβραίους σε διαπραγματεύσεις. Μία ομάδα των επαναστατών κατέβηκε πράγματι από το βουνό, αλλά του επιτέθηκαν. Οι ρωμαϊκές δυνάμεις αρχικώς υπεχώρησαν, αλλά φθάνοντας σε πεδινό έδαφος γύρισαν προς τα πίσω σε αντεπίθεση και σκότωσαν πολλούς Εβραίους, φράζοντας ταυτοχρόνως τη δίοδο προς την κορυφή του Θαβώρ για τους κατελθόντες. Πολλοί Εβραίοι μαχητές εγκατέλειψαν έτσι το βουνό και επέστρεψαν στην Ιερουσαλήμ. Οι υπόλοιποι που παρέμειναν στην κορυφή παραδόθηκαν μετά την εξάντληση των αποθεμάτων νερού.^[5]

Οι συγγραφείς της Καινής Διαθήκης (1ος αι. μ.Χ.) διηγούνται ότι ο Ιησούς Χριστός πήρε τους μαθητές του Πέτρο, Ιάκωβο και Ιωάννη σε ένα απομονωμένο ψηλό βουνό και μεταμορφώθηκε μπροστά τους εκεί. Τα κείμενά τους ωστόσο δεν προσδιορίζουν το όνομα του βουνού. Η πρώτη χρονικά αναφορά του όρους της Μεταμορφώσεως ως το Θαβώρ είναι αυτή του Ωριγένη τον 3ο αιώνα, η οποία αναπαράχθηκε από τους Κύριλλο Α΄ των Ιεροσολύμων και Ιερώνυμο τον 4ο αιώνα.^[6]

Εξαιτίας της παραπάνω σημασίας του όρους Θαβώρ στη χριστιανική θρησκεία και παράδοση, αυτό έγινε τόπος προσκυνήματος από τον 4ο αιώνα και μετά. Σύμφωνα με τις περιγραφές προσκυνητών, κατά τον 6ο αιώνα είχαν ήδη ανεγερθεί τρεις χριστιανικοί ναοί στην κορυφή του βουνού.

Τον 8ο αιώνα υπήρχαν 4 χριστιανικοί ναοί και μία μονή πάνω στο Θαβώρ. Κατά τη μουσουλμανική κατάκτηση της Ανατολής, το 947, διεξάχθηκε μια μάχη στο όρος ανάμεσα σε διαφορετικές μουσουλμανικές φατρίες για τον έλεγχο της γης του Ισραήλ από το Χαλιφάτο των Αββασιδών.

Κατά την περίοδο των Σταυροφοριών το Θαβώρ άλλαξε πολλές φορές κυρίαρχο μεταξύ Μουσουλμάνων και Χριστιανών. Το 1099 οι Σταυροφόροι οχύρωσαν την περιοχή της μονής στην κορυφή του, ώστε να προστατεύονται οι προσκυνητές από τις μουσουλμανικές επιθέσεις. Το 1101 Βενεδικτίνοι μοναχοί ξανάχτισαν μια κατεστραμμένη βασιλική και ανέγειραν ένα αββαείο με οχύρωση.^[7] Το 1212 το Θαβώρ καταλήφθηκε από τον Αγιουβίδη σουλτάνο Αλ-Αντίλ Α΄, ο οποίος έκτισε μεγάλο φρούριο στην κορυφή του. Το φρούριο αυτό άνθεξε στην πολιορκία των δυνάμεων της Ε΄ Σταυροφορίας το 1217, αλλά το 1229 καταλήφθηκε από τους Σταυροφόρους. Το 1263 ο αρχηγός των Μαμελούκων Μπαϊμπάρς κατέλαβε το φρούριο και κατέστρεψε τα κτίσματα στο βουνό.

Το 1799, κατά τη συριακή εκστρατεία του Ναπολέοντα, στην κοιλάδα μεταξύ του Θαβώρ και του λόφου Άμωρα, έλαβε χώρα η Μάχη του Όρους Θαβώρ. Σε αυτή, μια γαλλική δύναμη περίπου 3.000 στρατιωτών υπό τη διοίκηση του Ναπολέοντα και του στρατηγού Ζαν-Μπατίστ Κλεμπέρ νίκησε μια δύναμη περίπου 35.000 στρατιωτών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα εγκαταστάθηκε στο όρος Θαβώρ η ισχυρή φυλή Βεδουίνων Αλ Σαμπεχί.

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Mount Tabor στο Wikimedia Commons