Έρως
| Έρως | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Ἔρως (Αρχαία Ελληνικά) |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Ψυχή (μυθολογία)[1] |
| Τέκνα | Ηδονή Ηδονή |
| Γονείς | Πόρος, Άρης, Ζέφυρος, Αιθέρας, Χάος και Έρεβος και Πενία, Αφροδίτη[2][3], Ίρις, Έρις και Νυξ[4] |
| Αδέλφια | Αντέρως[2] Ίμερος[2] Πόθος Νυξ Γαία (μυθολογία) Έρεβος |
 Σχετικά πολυμέσα | |
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Στην ελληνική μυθολογία ο Έρως ήταν ο φτερωτός θεός της αγάπης. Συχνά σχετίζεται με τη θεά Αφροδίτη. Σύμφωνα με τον μύθο, όταν χτυπούσε με τα βέλη του δύο ανθρώπους, αυτοί ερωτεύονταν παράφορα.Ο Έρως χαρακτηρίζεται ανίκητος στην τραγωδία Αντιγόνη. Απεικονίζεται, συνήθως, με θήκη γεμάτη βέλη στον ώμο.
Προέλευση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σύμφωνα με την ορφική διδασκαλία, ο Έρος (με όμικρον, Ησίοδος Θεογονία εδ. 120) προήλθε από το «κοσμικό αυγό» που άφησε η Νύχτα στους κόλπους του Ερέβους. Την κοσμογονική προέλευσή του υποστηρίζει τκαι ο Ησίοδος στη Θεογονία, όπου αναφέρεται πως ο Έρος προήλθε από το Χάος μαζί με τη Γαία, στοιχεία επίσης χωρίς γεννήτορες.
Στη μεθομηρική μυθολογία παρουσιάζονται και άλλοι γεννήτορες του Έρωτα, ενώ συχνά σχετίζεται με τη θεά Αφροδίτη. Σύμφωνα με τη Σαπφώ είναι γιος της Αφροδίτης και του Ουρανού, ενώ σύμφωνα με τον Σιμωνίδη τον Κείο είναι γιος της Αφροδίτης και του Άρη.[5] Αναφέρεται και ως υπηρέτης και συνοδός της Αφροδίτης. Ο Αλκαίος ο Μυτιληναίος αναφέρει ότι ο Έρωτας ήταν γιος της Ίριδας και του Ζέφυρου.
Από τους τραγικούς, ιδιαίτερη σημασία στον θεό Έρωτα αποδίδει ο Ευριπίδης. Ο Ευριπίδης διαχωρίζει τη δύναμη του Έρωτα σε δύο μορφές: Σε αυτή που μπορεί να οδηγήσει στην Αρετή και σε εκείνη που οδηγεί στην Αθλιότητα.
Με παρόμοιο τρόπο, στο Συμπόσιο του Πλάτωνα εντοπίζουμε τον «καλό» Έρωτα (γιο της Αφροδίτης Ουρανίας) και τον «κακό» Έρωτα (γιο της Αφροδίτης Πανδήμου).
Επίσης εκεί, σύμφωνα με τον λόγο της Διοτίμας, ο Έρως είναι γιος του Πόρου και της Πενίας. Την ημέρα της γέννησης της Αφροδίτης, οι θεοί παρέθεσαν γεύμα στο οποίο βρισκόταν και ο Πόρος ο γιος της Μήτιδος. Όταν τελείωσαν με το φαγητό, η Πενία ήρθε για να επαιτήσει και καθώς είδε τον Πόρο να κοιμάται στους κήπους του Δία (μεθυσμένο από το πολύ νέκταρ), πλάγιασε δίπλα του και απέκτησε τον Έρωτα. Έτσι, ο Έρως έγινε ακόλουθος της Αφροδίτης, επειδή δηλαδή γεννήθηκε την ημέρα των γενεθλίων της και συγχρόνως επειδή από τη φύση του είναι ερωτευμένος με το κάλλος και η Αφροδίτη είναι καλλίστη.[6]
Ο Έρως στην τέχνη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι αρχαιολόγοι των ημερών μας δεν αναγνωρίζουν την ύπαρξη εξακριβωμένων αναπαραστάσεων του θεού που να χρονολογούνται πριν από τον 6ο αιώνα π.Χ.. Δύο από τις πρώτες παραστάσεις του θεού Έρωτα βρίσκονται στο Μουσείο της Ακρόπολης, στην Αθήνα. Η πρώτη (χρονολογημένη στα 580 π.Χ.) είναι σε ένα όστρακο από μελανόμορφο σκύφο, όπου η θεά Αφροδίτη φαίνεται να κρατά στο χέρι της ένα αγόρι. Η δεύτερη (χρονολογημένη στα 570 π.Χ.) είναι σε ένα μελανόμορφο πλακίδιο, όπου πάλι η Αφροδίτη κρατά με ανάλογο τρόπο δύο αγόρια, τον Έρωτα και τον Ίμερο.
Οι πρώτες «αυτόνομες» εμφανίσεις του θεού Έρωτα στην τέχνη πραγματοποιούνται τον 5ο αιώνα π.Χ.. Ο Έρωτας εμφανίζεται ανεξάρτητος από άλλες θεότητες, σε διάφορες απεικονίσεις: άλλοτε πετάει, άλλοτε κοιμάται, άλλοτε ιππεύει ένα δελφίνι, άλλοτε κρατάει ένα λουλούδι. Αντικατοπτρίζοντας το μύθο που τον θέλει συνοδό και υπηρέτη της Αφροδίτης, σε πολλές π��ραστάσεις της περιόδου εκείνης ο Έρωτας εικονίζεται να βοηθά τη μητέρα του ή άλλες γυναίκες: να μεταφέρει για αυτές ρούχα ή πετσέτες, να τις βοηθάει στο χτένισμα και την περιποίησή τους, να λύνει ή να δένει τα λουριά των σανδαλιών τους.
Ήδη από τον 4ο αιώνα π.Χ., ο Έρωτας συμπεριλαμβάνεται και στον βακχικό κύκλο, εμφανίζεται δηλαδή σε απεικονίσεις ως πιστός ακόλουθος του θεού Διονύσου. Η παράδοση αυτή συνεχίζεται σε όλη τη διάρκεια της Ελληνιστικής Περιόδου.
Ξεχωριστό κομμάτι στις διάφορες απεικονίσεις του Έρωτα που έχουν ανακαλυφθεί κατέχουν τα έργα που βρέθηκαν στην Πομπηία της Ιταλίας. Ανάμεσα στα έργα που ξεχωρίζουν είναι αυτά της «πώλησης Ερώτων», της τιμωρίας του Έρωτα και του Έρωτα ως μεταφορέα των όπλων του θεού Άρη. Ιδιαίτερου κάλλους θεωρούνται και τα γλυπτά της εποχής που αναπαριστούν τον θεό.
Στα ύστερα ελληνιστικά και ρωμαϊκά χρόνια, ο Έρωτας συχνά ταυτίζεται με το Πένθος ή τον Θάνατο. Εμφανίζεται να κρατάει δάδα, συνήθως στραμμένη προς το έδαφος. Πρόκειται για μία απεικόνιση που βρίσκει τις ρίζες της στη σχέση του θεού με τον βακχικό κύκλο. Την ίδια περίοδο ξεκινούν την εμφάνισή τους αναπαραστάσεις του Έρωτα, στις οποίες φαίνονται αποδεικτικά στοιχεία της νίκης του στη διαμάχη με τον Ηρακλή: ένα στεφάνι ή το ρόπαλο του ημίθεου.
Στη ρωμαϊκή τέχνη, η εικόνα του Έρωτα χρησιμοποιείται στην αρχιτεκτονική διακόσμηση, τις περισσότερες φορές με τη μορφή μικρού παιδιού.
Για τους αρχαίους Έλληνες, ο Έρως ήταν ο θεός που ευθυνόταν για τον πόθο, την αγάπη και τη σεξουαλική δραστηριότητα, ενώ λατρευόταν και ως θεός της γονιμότητας. Μάλιστα, συχνά τον αναφέρουν ως «ελευθέριο», όπως και το Διόνυσο.
Υποστάσεις του Έρωτα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στην αρχαιοελληνική μυθολογία υπάρχουν δύο βασικές υποστάσεις του Έρωτα: η παλιότερη θεότητα είναι αυτή που ενσαρκώνει όχι μόνο τη δύναμη της ερωτικής αγάπης αλλά και τη δημιουργική δύναμη της αεικίνητης φύσης, αποτελούσε το πρωτότοκο Φως που ευθύνεται για την ύπαρξη και την τάξη όλων των πραγμάτων στον Σύμπαν.
Σύμφωνα με τη Θεογονία του Ησίοδου, αυτή η μορφή του Έρωτα γεννήθηκε πριν από τους θεούς του Ολύμπου, όταν το Χάος γέννησε τη Γαία και τον Τάρταρο. Σύμφωνα με τους Όρνιθες του Αριστοφάνη, «άνθισε» από ένα αυγό, καρπό της ένωσης της Νύχτας και του Σκότους.
Στα Ελευσίνια Μυστήρια, ο Έρως λατρευόταν ως Πρωτόγονος, αυτός δηλαδή που γεννήθηκε πρώτος.
Από την άλλη πλευρά, αργότερα στα χρόνια της αρχαιότητας, ο Έρωτας προέκυψε ως γιος της Αφροδίτης (με πατέρα είτε τον Άρη, είτε τον Ήφαιστο).
Σύμφωνα με άλλες πηγές, γεννήθηκε μαζί με την Αφροδίτη, ενώ άλλοι τον θεωρούν γιο της Ίριδας και του Ζέφυρου.
Αυτή η μορφή του Έρωτα ανήκε στη συνοδεία της Αφροδίτης, δάμαζε την πρωταρχική δύναμη της αγάπης και την κατεύθυνε κατά τη θέλησή του προς τους θνητούς, ένας ρόλος που αρμόζει στον καρπό της ένωσης της «Αγάπης» (Αφροδίτη) είτε με τον «Πόλεμο» (Άρης) είτε με τη «Φωτιά» (Ήφαιστος).
Υπάρχουν μύθοι που τον θέλουν πανέμορφο στην όψη, αλλά και συχνή πηγή μπελάδων για τους θεούς και τους θνητούς. Άλλοι μύθοι παρουσιάζουν έναν Έρωτα με γνώση της τεράστιας δύναμής του, να αρνείται τις παρακλήσεις της μητέρας του και άλλων θεών να επέμβει στις ζωές των θνητών.
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Ο αστεροειδής 433 Έρως (433 Eros), που ανακαλύφθηκε το 1898 και δέχθηκε την επίσκεψη του διαστημοπλοίου NEAR-Shoemaker το 2000-2001, πήρε το όνομά του από τον φτερωτό αυτό θεό.
Έρως & Ψυχή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο συζυγικός μύθος του αγγελιοφόρου της αγάπης με την Ψυχή, μια κόρη του βασιλιά της Σικελίας, την οποία καταδίωκε η μητέρα του, Αφροδίτη.
Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Connolly, David, «Τὰ φτερὰ τοῦ ἔρωτα Ἢ ὁ ἔρως ὡς παρόρμηση γιὰ μάθηση», στό: Εἰσηγήσεις σεμιναρίου Πλατωνικῆς Φιλοσοφίας, Ἔρωτας, Παιδεία καὶ Φιλοσοφία, Ἀθήνα, 1989, σσ. 67-82
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Απουλήιος: «Metamorphoseon» (λατινική γλώσσα)
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Ησίοδος: «Θεογονία» (Αιολική διάλεκτος, Αττική διάλεκτος)
- ↑ 3,0 3,1 «Эрос, в мифологии» (Ρωσικά)
- ↑ 4,0 4,1 Ακουσίλαος.
- ↑ «Άρης». mythotopia.eu. Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2023.
- ↑ Συκουτρής, Ιωάννης (2005). Πλάτωνος Συμπόσιον (κείμενον, μετάφρασις και ερμηνεία). Αθήνα: Οδυσσέας Χατζόπουλος. σελ. 203b. ISBN 978-960-38 2-667-5.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
 |
Αυτό το λήμμα σχετικά με τη μυθολογία χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το. |