Zazakipediya:Zazakiyê Fonetikio Standard

Partki u Farskiyo Miyanên İsay ra 400 serri tepiya qese biyêne. Ewıstki çağe İrankiyo Khan de, İsay ra 300 serri raver nuşiyay bi. Meqaley Standardê çekuyanê ğeriban zi esto.

• Oricinalê nê çekuyan be a nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo o ya zi u.
• Zazaki de qesey zıwan ya zi juwan, hetê koki (rıstımi) ra Ewısta (Avesta) de hizū-, Hindkiyo Khan (Sanskrit) de jihvā- जिह्वा (bıwane: cihwā) Partki de izβān, Farskiyo Miyanên de izwān, uzwān biyo. Kurdki zıman, Farski zebān زَبان, Paşto žiba, Osetki äwzág vanê. Hindewropakiyo-Proto de dnghwa- Hind-Iranki de biyo cihwā-, bade İranki de biyo z. Yani Zazaki de vengê j'y khanêro u varyantey juwan tewr oricinal mendo.

Varyantê çekuye	Çekuya standarde	Eslê çekuye	Netice
amayen, umeyen, omeyen, ameyen	ameyen	farskiyo miyanên: āmeten	Şablon:Done
amnan, amnon, amnun, omnan	amnan	ewıstki: hemē-, hāmin	Şablon:Done
amar, amor, humare	amar	ewıstki: āmār	Şablon:Done
ancıten, anten, onten, unten	anten	farskiyo miyanên: āhenciten	Şablon:Done
asan, ason, asun	asan	farskiyo miyanên: āsān	Şablon:Done
ban, bon	ban	farskiyo miyanên: bān	Şablon:Done
gani, guni	gani	partki: gewānīg	Şablon:Done
dındon, dındun, dıdan, dızan, dızon, dudon	dından	farskiyo miyanên: dendān	Şablon:Done
dun, dunu, dano, dono	dano	ewıstki: dā-	Şablon:Done
kum, kam, kom	kam	ewıstki: ke-	Şablon:Done
maneno, muneno, moneno	maneno	farskiyo miyanên: mān-	Şablon:Done
mar, mor	mar	ewıstki: meiryā	Şablon:Done
mase, mose	mase	partki: māsyāg	Şablon:Done
mast, most	mast	farskiyo miyanên: māst	Şablon:Done
meyman, meymon	meyman	farskiyo miyanên: mēhmān	Şablon:Done
miyan, miyon	miyan	farskiyo miyanên: miyān	Şablon:Done
nom, num, name	name	ewıstki: nāmen	Şablon:Done
nan, non, nun	nan	farskiyo miyanên: nān	Şablon:Done
phanc, phanj, phanz, phoj, phonc, phonj, phonz, phunc	phanc	ewıstki: pençe	Şablon:Done
unu, uno, ano	ano	farskiyo khan: āber-	Şablon:Done
varan, varon, varun	varan	farskiyo miyanên: vārān	Şablon:Done
waneno, wuneno	waneno	farskiyo miyanên: xwān-	Şablon:Done
zaf, zav, zehf, zof	zaf		Şablon:Done
zama, zuma	zama	ewıstki: zāmāter	Şablon:Done
zaneno, zoneno, zuneno	zaneno	ewıstki: zān-	Şablon:Done
zımıston, zımıstun, zımıstan	zımıstan	farskiyo miyanên: zemistān	Şablon:Done
jian, jion, juwan, juyan, jüan, zan, zıwan, zıwon, zıwun, zon, zun, zuwan, zuwon, zuwun	zıwan	farskiyo miyanên: izwān	Şablon:Done

• Oricinalê nê çekuyan be b nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo v ya zi w.

Varyantê çekuye	Çekuya standarde	Eslê çekuye	Netice
baba, bava	baba	farskiyo miyanên: pāpek	Şablon:Done
babo, bavo, bawo	babo	farskiyo miyanên: pāpek	Şablon:Done
be, bı, ebe, ebı, eve, ve	be	ewıstki: peiti	Şablon:Done
albaz, alboz, alvaz, alvoz, aval, haval, heval, embaz	embaz	farskiyo miyanên: hem + bāz-	Şablon:Done
jumini, jubini, juvini, yewbini, zubini	yewbini	partki: êw + bıd	Şablon:Done
thaba, theba, thawa, thoye, thoa
be, ve, bı, ıb, bo, vo, bo, bu, bono, buno, beno	weş be, weş bo, weş beno	ewıstki: bev-	Şablon:Done

• Oricinalê nê çekuyan be c nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo j ya zi z.

Varyantê çekuye	Çekuya standarde	Eslê çekuye	Netice
aca, aja, awca, awza, ayca, uca, uja	uca		Şablon:Done
dec, dej, dez	dec	farskiyo miyanên: deç-	Şablon:Done
ercan, ercun, erjan, erzan	ercan	ewıstki: erēc-, farskiyo miyanên: erzān	Şablon:Done
lac, laj, laz	lac		Şablon:Done
lacek, lajek, lazek	lacek		Şablon:Done
locıne, lojıne, lozıne	locıne		Şablon:Done
mocnayen, mojnayen	mocnayen		Şablon:Done
poceno, pozeno, pewjeno, pewceno	pewceno, pewtene	ewıstki: peç-	Şablon:Done
roc, roj, roz, ruaj, ruec	roc	ewıstki: reōç-	Şablon:Done
roce, roj, roje, roze, ruac, ruec, ruej	roce m	ewıstki: reōç-	Şablon:Done
roce, roje, roze, ruece, ruecı, ruejı	roce n	ewıstki: reōç-	Şablon:Done
tiji, tici	tici		Şablon:Done
vace, vaze, vaje, vun, vono, vano	vace, vano	ewıstki: vāç-	Şablon:Done

Varyantê çekuye	Çekuya standarde	Eslê çekuye	Netice
gırs, gırd	gırd		Şablon:Done

Varyantê çekuye	Çekuya standarde	Eslê çekuye	Netice
aste, oste, este	este	ewıstki: est-	Şablon:Done
astor, astuer, estoar, estor	estor	farskiyo miyanên: stōr, Ewıstki: steōre-	Şablon:Done
bore, bure, bıwere, bıwe, wono, weno, wunu	bıwere, weno	partki: wxer-	Şablon:Done
bono, buno, beno	beno	ewıstki: ber-	Şablon:Done
ceniye, cêniye, ciniye	ceniye	ewıstki: ceni-	Şablon:Done
çand, çond, çend	çend	ewıstki: çvent-	Şablon:Done
de(r), dı, -ıd (nımune: dersim de, dew de)	de(r)	farskiyo miyanên: der	Şablon:Done
hazar, hezar, henzar	hezar	farskiyo miyanên: hezār	Şablon:Done
hata, heta
ki, kı, ke	ke	ewıstki: ke-	Şablon:Done
bıke, bıkı, kon, kun, keno, bıkıru, bıkero	bıke, keno, bıkero	ewıstki: ker-	Şablon:Done
nezdi, nızdi, nejdi	nezdi	ewıstki: nezde-	Şablon:Done
newe, newi	newe	ewıstki: neve-	Şablon:Done
phaşti, phayşti, pheşti, phışti, phoşti	pheşti	sanskrit: pṛşta	Şablon:Done
sar, ser	ser	farskiyo miyanên: ser	Şablon:Done
usar, wısar, wusar, wesar	wesar	ewıstki: upe- + serde-	Şablon:Done
veciyaene, vıciyaene, vejiyaene	veciyaene		Şablon:Done

Varyantê çekuye	Çekuya standarde	Eslê çekuye	Netice
egmên, egmin, hegmên, hemgin	egmên	farskiyo miyanên: engpēn	Şablon:Done
eya, heya, ya, e	eya	ewıstki: yā	Şablon:Done

• Rıstemê reqem yew reseno İrankiyo Khan, Ewıstki de aêuua-, Partki u farskiyo miyanên de êw.

Varyantê çekuye	Çekuya standarde	Eslê çekuye	Netice
çares, çawres çewres	çewres	partki: çeferst	Şablon:Done
gırewten, gıroten, gırowten, gureten, guroten	gırewten	ewıstki: greb-	Şablon:Done
hewn, hon	hewn	ewıstki: hvefn-	Şablon:Done
hona, hewna	hewna	farskiyo miyanên: ahenūz	Şablon:Done
hewr, hor	hewr	ewıstki: ewr-	Şablon:Done
hawt, hewt, hot, howt	hewt	ewıstki: hepte	Şablon:Done
hol, hewl	hewl		Şablon:Done
kewten, koten, kuten, kuye, kewe kuno, keweno	kewten, kewe, keweno		Şablon:Done
tor, tewr	tewr		Şablon:Done
vare, vewrı, vore	vewre	ewıstki: vefr-	Şablon:Done
jew, jo, ju, jü, yew, yo, yü, zew, zu, zü	yew	partki: êw	Şablon:Done

• Rıstemê keynek resena hindo-irankiyo khan kanyā.

Varyantê çekuye	Çekuya standarde	Eslê çekuye	Netice
çêver, çêwer, keyber, kêver	keyber	kete- + partki: ber	Şablon:Done
çeye, çê, keye	keye	ewıstki: kete-	Şablon:Done
çêna, keyna, kêna	keyna	kenyā-	Şablon:Done
çêneke, keynekı, kênek, kêneke	keynek	ewıstki: keinikā-	Şablon:Done
teysan, teyşan, têsan, têşan	teyşan	ewıstki: terşne-	Şablon:Done
veysan, veyşan, vêsan, vêşan	veyşan		Şablon:Done

Varyantê çekuye	Çekuya standarde	Eslê çekuye	Netice
asmin, asmên	asmên	ewıstki: esmen-	Şablon:Done
bi, bê	bê	ewıstki: bāit-	Şablon:Done
nim, nême	nême	farskiyo miyanên: nēm	Şablon:Done
pöro, pêro	pêro		Şablon:Done
senin, sınên, senên	senên		Şablon:Done
vineno, vêneno	vêneno	ewıstki: veēn-	Şablon:Done

• Oricinalê nê çekuyan be g nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo c.
• Vengê ıy ūya ewıstkiye nezdiyêro.

Varyantê çekuye	Çekuya standarde	Eslê çekuye	Netice
dıcani, dıgani
can, gan		farskiyo miyanên: cān
cêno, gêno, bıgê, bıcê, bıcêro, bıgêro	gêno, bıgê, bıgêro	ewıstki: greb-	Şablon:Done
cêraen, geyraen	geyraen	farskiyo miyanên: gertīten	Şablon:Done
ci, gı, gi	gı	ewıstki: gū-	Şablon:Done

Varyantê çekuye	Çekuya standarde	Eslê çekuye	Netice
wahêr, wahar, wahir, wayir

• Oricinalê nê çekuyan be ı nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo i.

Varyantê çekuye	Çekuya standarde	Eslê çekuye	Netice
camêrd, cıwamêrd	cıwamêrd	farskiyo miyanên: cuwān + mert	Şablon:Done
cuyayen, cıwiyayen	cıwiyayen	ewıstki: cīv-	Şablon:Done
gırê, gire	gırê		Şablon:Done
kır, kir	kır		Şablon:Done

Varyantê çekuye	Çekuya standarde	Eslê çekuye	Netice

Varyantê çekuye	Çekuya standarde	Eslê çekuye	Netice
aspıcı, aspıje, aspıze, espıce, espıcı, espıci, espıje	espıje	ewıstki: spiş	Şablon:Done
eskıcı, eskıje, eskıjı, eskıze, eşkıjı	eskıje	farskiyo miyanên: keşmek	Şablon:Done
cüce, jüje	jüje	ewıstki: dujeke-, farskiyo miyanên: zūzek	Şablon:Done

• Oricinalê nê çekuyan be k nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo ç.

Varyantê çekuye	Çekuya standarde	Eslê çekuye	Netice
çêver, çêwer, keyber, kêver	keyber	ewıstki: kete- + partki: ber	Şablon:Done
çeye, çê, keye	keye	ewıstki: kete-	Şablon:Done
çêna, keyna, kêna	keyna	ewıstki: kenyā-	Şablon:Done
çêneke, keynekı, kênek, kêneke	keynek	ewıstki: keinikā-	Şablon:Done
eke-, eg-, -ke, -'g	eke-, -ke	farskiyo khan: heker-	Şablon:Done

Varyantê çekuye	Çekuya standarde	Eslê çekuye	Netice
berbaen, bervaen, bermaen	bermaen	partki: bermāden	Şablon:Done

Varyantê çekuye	Çekuya standarde	Eslê çekuye	Netice
rueten, roten	roten	farskiyo miyanên: frōxten	Şablon:Done
gun, goni	goni	ewıstki: vohuni, partki: gōxen	Şablon:Done
kue, ko	ko	farskiyo miyanên: kōf	Şablon:Done

Varyantê çekuye	Çekuya standarde	Eslê çekuye	Netice
mırçık, mılçık
morcela, mıloçıke, merjuelı, muerceli, murzolık, mıjloli	morcela	farskiyo miyanên: mōr-	Şablon:Done

• Oricinalê nê çekuyan be s nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo ş.

Varyantê çekuye	Çekuya standarde	Eslê çekuye	Netice
sanıke, estanık, esanık, şanıke	esanık	farskiyo miyanên: efsāy-, efsūn, efsūden	Şablon:Done
sêm, sim, şêm	sêm	farskiyo miyanên: esēm	Şablon:Done
sêne, şêne	sêne		Şablon:Done
siya, şiya, şa	siya	farskiyo miyanên: siyāk	Şablon:Done
sıliye, şiliye	sıliye		Şablon:Done

• Oricinalê nê çekuyan be ş nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo s.

Varyantê çekuye	Çekuya standarde	Eslê çekuye	Netice
asme, aşmi	aşmi		Şablon:Done
emso, emşo, eşmo	emşo	ewıstki: im- + xşep-	Şablon:Done
gos, goş	goş	ewıstki: geoş-	Şablon:Done
hes, heş	heş	ewıstki: erēş-	Şablon:Done
husk, huşk	huşk	ewıstki: huşk-	Şablon:Done
sami, şami	şami	farskiyo miyanên: şām	Şablon:Done
san, son, şan, şun	şan	ewıstki: xşefn-	Şablon:Done
sane, sane	şane	farskiyo miyanên: şānek	Şablon:Done
sar, şar	şar	partki: şehr	Şablon:Done
ses, şeş	şeş	ewıstki: xşveş-	Şablon:Done
sewe, şew, şewı	şew	ewıstki: xşep-	Şablon:Done
serm, şerm	şerm	ewıstki: fşerem-	Şablon:Done
sımıten, şımıten	şımıten	ewıstki: şām-	Şablon:Done
sıt, şıt	şıt	ewıstki: xşvipt-	Şablon:Done
so!, şo!, şu!, sono, şıno, şeno, şono, şêro, şıro, şuro, şoro	şo!, o şono, o şoro	farskiyo khan: şiyev-	Şablon:Done
teysan, teyşan, teyşun, têsan, têşan	teyşan	ewıstki: terşne-	Şablon:Done
vas, vaş	vaş		Şablon:Done
veysan, veyşan, veyşun, vêsan, vêşan	veyşan		Şablon:Done
wes, weş	weş	partki: wxeş	Şablon:Done

• Oricinalê nê çekuyan be şt nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo st.

Varyantê çekuye	Çekuya standarde	Eslê çekuye	Netice
gost, goşt	goşt	ewıstki: gāuş-	Şablon:Done
kısten, kışten, kisten	kışten	ewıstki: keoş-	Şablon:Done
nusten, nuşten	nuşten	farskiyo khan: nipiş-	Şablon:Done
rast, raşt	raşt	partki: rāşt	Şablon:Done
ronisten, ronişten	ronişten	ewıstki: niş-	Şablon:Done
vist, vişt	vişt		Şablon:Done
vırasten, vıraşten	vıraşten	partki: virāşten	Şablon:Done
wasten, waşten	waşten	partki: wxāşten	Şablon:Done

• Oricinalê nê çekuyan be u nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo ı.

Varyantê çekuye	Çekuya standarde	Eslê çekuye	Netice
merdım, merdum, mordem, murdem	merdum	farskiyo miyanên: mertum	Şablon:Done
musayen, mısayen, musnayen, mısnayen	musayen, musnayen	farskiyo miyanên: āmōç-	Şablon:Done
ron, run, ruwen	ruwen	farskiyo miyanên: rōken	Şablon:Done
şuwıten, şuten, şüten, şıten	şuten	farskiyo miyanên: şusten	Şablon:Done

• Hetê tarixi ra u u ü yew niyê. "u" u'yo kılmek ra, "ü/û" zi û'yo derg ra yeno. Labelê (feqat) Alfabey Zazaki de herfa ûye çıniya.

Varyantê çekuye	Çekuya standarde	Eslê çekuye	Netice
du, dü	dü	farskiyo miyanên: dūt	Şablon:Done
duri, düri	düri	ewıstki: dūre-	Şablon:Done
zur, zuri, zür	zür	farskiyo miyanên: zūr	Şablon:Done

Varyantê çekuye	Çekuya standarde	Eslê çekuye	Netice
beran, vesn, vosn, veşn	veşn	ewıstki: verşni-	Şablon:Done

• Vengê wy my rê nezdiyêro
• Vengê w by ya zi py rê, yani orcinali rê nezdiyêro

Varyantê çekuye	Çekuya standarde	Eslê çekuye	Netice
lüye, lüwe, lu	lüwe	farskiyo miyanên: rōbās, sanskrit: lopāke-	Şablon:Done
ewro, eyro	ewro	ewıstki: im- + reōç-	Şablon:Done
heni, wıni	wıni		Şablon:Done

• h oricinali rê tewr nezdiyo. Zazaki de gorê resaena tarixi gani zey Goranki de we bıbiyêne, labelê çıniyo. No veng hwa Irankiyê khane ra yeno u Hindewropakiyo-Proto de sw biyo. Goranki de hewni rê zi werm vaciyeno. Zazaki tiya hya irankiyê khane nêvurniyo, vengê xy etkiyê Farski u Kurdkiyo. Mesala hewn - İrankiyo Khan de hvefne - Kurdki de xewno. .

Varyantê çekuye	Çekuya standarde	Eslê çekuye	Netice
ho, hu, xo, xu, xuı	ho	ewıstkiyo khan: hvet	Şablon:Done

Tiya çekuyê be vengê zy tewr oricinalê.

Varyantê çekuye	Çekuya standarde	Eslê çekuye	Netice
vıraze, vırace, vıraje	vıraze	partki: virāz-	Şablon:Done
jê, zey, zê, sey	zey		Şablon:Done
ji, zi, ki	zi	ewıstki: -çit	Şablon:Done
wurze, urze, hurce	wurze		Şablon:Done

• Maney çūni Farski de senêno, yani çı niyo. Zazaki de çekuya çıkey herfa nye kerde vindi.

Varyantê çekuye	Çekuya standarde	Eslê çekuye	Netice
awreş, harguş	harguş	ewıstki: xer- + geoş-	Şablon:Done
endi, heyni, edi	endi		Şablon:Done
esmer, emser	emser	ewıstki: im- + sered-	Şablon:Done
ita, itya, tiya	tiya		Şablon:Done
nıka, ınka
va, vat (mane: söyledi)	vat	partki: vāxt-	Şablon:Done
çıke, çunke	çunke	farskiyo miyanên: çigūn + ewıstki: ke-	Şablon:Done
çino, cıniyo	çıniyo		Şablon:Done
çıqa, çıqas	çıqas		Şablon:Done
qe, qet	qet		Şablon:Done
rakerden, yakerden, akerden, rabırnayen, yabırnayen, abırnayen	akerden, abırnayen		Şablon:Done
nas kerden, şınasnayen, nas keno, şınasneno	şınasnayen, şınasneno	farskiyo khan: xşnās-	Şablon:Done
vini, vindi

• Zazakiyê Wikipediao Standard
• Zazakiyê Gramerio Standard
• Zazaki de çekuyê ğeribi
• Standardê çekuyanê ğeriban

• http://www.etymonline.com/index.php
• Paul Horn, Grundriss der persischen Etymologie
• http://www.nisanyansozluk.com
• Ludwig Paul: The position of Zazaki among the westiranian languages
• http://en.wiktionary.org/wiki
• Zülfü Selcan, Grammatik der Zaza-Sprache