Tantra

Tantra
	Celf Tantrig - Vajradhara (Deiliad y Fellten) neu yn Tibet: Dorje Chang, gwnaed yn Tibet, 19g
Enghraifft o'r canlynol	cysyniad crefyddol
Math	Vajrayana
Prif bwnc	Shaktism
Yn cynnwys	Buddhist tantric literature, Tantra in Hinduism
	Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Traddodiadau esoterig Hindŵaeth a Bwdhaeth a ddatblygodd yn India o ganol y mileniwm 1OC yw Tantra.^[1] Mae'r term, yn nhraddodiadau India, (Sansgrit, yn llythrennol: gwŷdd, gwehyddu) ac yn golygu'n fras unrhyw "destun, theori, system, dull, offeryn, techneg neu arfer" systematig.^[2]^[3] Nodwedd allweddol o'r traddodiadau hyn yw defnyddio mantras, ac felly cyfeirir atynt yn gyffredin fel Mantramārga ("Llwybr Mantra") mewn Hindŵaeth neu Mantrayāna ("Cerbyd Mantra") a Guhyamantra ("Mantra Cyfrinachol ") mewn Bwdhaeth.^[4]^[5]

Gan ddechrau yng nghanrifoedd cynnar yr oes gyffredin (Oed Crist), daeth Tantras newydd i'r golwg a oedd yn canolbwyntio ar Vishnu, Shiva neu Shakti.^[6] Ceir llinachau tantrig ym mhob prif fath o Hindŵaeth fodern, megis traddodiad Shaiva Siddhanta, sect Shakta o Sri-Vidya, y Kaula, a Kashmir Shaivism.

Mewn Bwdhaeth, mae'r traddodiadau Vajrayana yn adnabyddus am syniadau ac arferion tantrig, sy'n seiliedig ar Tantras Bwdhaidd Indiaidd.^[7]^[8] Maent yn cynnwys Bwdhaeth Indo-Tibet, Bwdhaeth Esoterig Tsieineaidd, Bwdhaeth Shingon Japan a Bwdhaeth Newar Nepal.

Mae traddodiadau Hindwaidd a Bwdhaidd Tantrig hefyd wedi dylanwadu ar draddodiadau crefyddol eraill y Dwyrain megis Jainiaeth, traddodiad Bön Tibet, Taoaeth a thraddodiad Shintō Japan.[9]

Mae rhai dulliau o addoli nad yw'n Vedig fel Puja yn cael eu hystyried yn dantrig yn eu defodau. Mae adeiladu temlau Hindŵaidd hefyd yn gyffredinol yn cydymffurfio ag eiconograffeg tantra.^[10]^[11]

Disgrifir testunau Hindŵaidd sy'n disgrifio'r pynciau hyn yn Tantras, Āgamas neu Samhitās.^[12]^[13] Mewn Bwdhaeth, mae tantra wedi dylanwadu ar gelf ac eiconograffeg Bwdhaeth Tibet a Dwyrain Asia, yn ogystal â themlau ogofâu hanesyddol India a chelf De-ddwyrain Asia.^[14]^[15]^[16]

Diffiniad

Oes hynafol a chanoloesol

Mae'r ysgolhaig o'r 5g CC Pāṇini yn ei Swtra 1.4.54-55 o ramadeg Sansgrit, yn egluro tantra yn gryptig trwy'r enghraifft o "Sva-tantra", sy'n golygu "annibynnol" neu berson sy'n eiddo iddo ei hun "brethyn, gwehydd, hyrwyddwr, karta (actor)".^[17] Mae Patanjali yn ei Mahābhāṣya yn dyfynnu ac yn derbyn diffiniad Panini, yna'n ei drafod neu'n ei grybwyll yn fwy estynedig, mewn 18 achos, gan nodi bod ei ddiffiniad trosiadol o "ystof (gwehyddu), lliain estynedig" yn berthnasol i lawer o gyd-destunau.^[18] Mae'r gair tantra, yn ôl Patanjali, yn golygu "prif".

Mae hen ysgol Hindŵaeth Mimamsa'n defnyddio'r term tantra yn helaeth, ac mae ei hysgolheigion yn cynnig diffiniadau amrywiol. Er enghraifft:

Pan ddaw rhywbeth yn fuddiol mewn sawl mater i un person, neu i lawer o bobl, gelwir hynny'n Tantra . Er enghraifft, gosod lamp yng nghanol llawer o offeiriaid. Mewn cyferbyniad, gelwir yr hyn sy'n elwa o'i ailadrodd yn Āvāpa , fel tylino'r corff ag olew.

Mae testunau canoloesol yn cyflwyno eu diffiniadau eu hunain o Tantra. Esbonia Kāmikā-tantra, er enghraifft, y term tantra fel hyn:

Oherwydd ei fod yn ymhelaethu ar faterion helaeth a dwys, yn enwedig yn ymwneud ag egwyddorion realaeth a mantras cysegredig, ac oherwydd ei fod yn darparu rhyddhad, fe'i gelwir yn tantra. ^[19]

Oes fodern

Credir yn eang mai'r ocwltydd a'r dyn busnes Pierre Bernard (1875–1955) a gyflwynodd athroniaeth ac arferion tantra i bobl America, gan greu argraff gamarweiniol o'i gysylltiad â rhyw ar yr un pryd.^[20] Fodd bynnag, mae'r defnydd o ryw o fewn tantra, sy'n eitha poblogaidd, yn cael ei ystyried yn fwy cywir fel y mudiad Neo-Tantra gorllewinol.

Mewn ysgolheictod modern, astudiwyd Tantra fel arfer esoterig a chrefydd ddefodol, y cyfeirir ati weithiau fel Tantrism. Mae yna fwlch eang rhwng yr hyn y mae Tantra yn ei olygu i'w ddilynwyr, a'r ffordd y mae Tantra wedi cael ei gynrychioli neu ei ganfod yn y gorllewin.^[21]

Ceir un diffiniad ymhlith ymarferwyr Tantra - sef unrhyw "system o arsylwi" ynglŷn â gweledigaeth dyn a'r cosmos lle mae gohebiaeth rhwng byd mewnol y person a'r realiti macrocosmig yn chwarae rhan hanfodol. Diffiniad arall, sy'n fwy cyffredin ymhlith arsylwyr a rhai nad ydyn nhw'n ymarferwyr, yw "set o ddefodau mecanistig, gan hepgor yr ochr ideolegol yn llwyr".^[22]

Tantrism

Mae'r term tantrism (efallai 'Tantraeth') yn ddyfais Ewropeaidd o'r 19g nad yw'n bresennol mewn unrhyw iaith Asiaidd;^[23] a gellir ei gymharu gyda "Sufism" (Cymraeg: Swffïaeth) o darddiad -siwdo-Ddwyreiniol. Yn ôl Padoux, mae Tantrism yn derm ac yn syniad Gorllewinol, nid categori sy'n cael ei ddefnyddio gan y "Tantrists" eu hunain.^[24] Cyflwynwyd y term gan Indolegwyr y 19g, gyda gwybodaeth gyfyngedig am India ac yr oedd Tantrism yn arfer arbennig, anghyffredin a lleiafrifol yn wahanol i draddodiadau Indiaidd y credent eu bod yn brif ffrwd.^[24]

"Oes Tantric"

Arferion

Un o brif elfennau llenyddiaeth Tantric yw defod^[25] Yn hytrach nag un system gydlynol, mae Tantra yn gasgliad o arferion a syniadau o wahanol ffynonellau. Fel y mae Samuel yn ysgrifennu, mae'r traddodiadau tantric yn "gydlifiad o amrywiaeth o wahanol ffactorau a chydrannau." Mae'r elfennau hyn yn cynnwys: mandalas, mantras, arferion iogig rhywiol mewnol, duwiau gwrywaidd a benywaidd ffyrnig, symbolaeth amlosgi, yn ogystal â chysyniadau o Athroniaeth Indiaidd.^[26]

Mae yna ystod eang o dechnegau Tantric neu arferion ysbrydol ( sadhana) fel:^[27]

Dakshina : Rhodd neu rodd i athro rhywun
Defosiwn ioga Guru a Guru (bhakti)
Diksha neu Abhiseka : Defod cychwyn a all gynnwys shaktipat
Defnyddir ioga, gan gynnwys technegau anadlu (pranayama) ac ystumiau (asanas), i gydbwyso'r egni yn y corff a'r meddwl.
Mudras, neu ystumiau llaw
Mantras: adrodd sillafau, geiriau ac ymadroddion
Canu emynau mawl ( stava )
Mandalas a Yantras, diagramau symbolaidd o rymoedd wrth eu gwaith yn y bydysawd
Delweddu duwiau ac Adnabod y duwiau hyn mewn myfyrdod (ioga dwyfoldeb)
Puja (defod addoli) a mathau eraill o bhakti
Aberth defodol, gan gynnwys aberth anifeiliaid
Defnyddio sylweddau tabŵ fel alcohol, canabis, cig ayb.
Prāyaścitta
Nyasa, gosod mantras ar y corff
Puro defodol (eilunod, corff rhywun, ac ati. )
Yatra : pererindod, gorymdeithiau
Vrata a Samaya : addunedau neu addewidion, weithiau i wneud arferion asgetig fel ymprydio
Caffael a defnyddio pwerau siddhis neu uwchnaturiol.
Ganachakra : Gwledd ddefodol lle cynigir pryd sacramentaidd.
Cerddoriaeth a Dawns Defodol.
Ioga rhywiol : cyfathrach rywiol defodol (gyda pherson gwirioneddol (ee lleian ifanc) neu dduwies ddychmygol).
Ioga breuddwydiol

Ioga, mantra, myfyrdod

Yn anad dim, mae ioga tantric yn arfer sy'n ymwneud a'r corff ac sy'n cael ei ystyried yn strwythur esoterig dwyfol. Defnyddia "ffisioleg gyfriniol" sy'n cynnwys amrywiol elfennau seicosomatig a elwir weithiau'n " gorff cynnil". Mae'r strwythur mewnol dychmygol hwn yn cynnwys chakras ("olwynion"), nadis ("sianeli"), ac egni (fel Kundalini, Chandali, gwahanol pranas a gwyntoedd hanfodol, ac ati). Mae'r corff tantric hefyd yn adlewyrchiad microcosmig o'r bydysawd, ac felly mae'n cael ei ystyried yn cynnwys duwiau a duwiesau.^[28] Yn ôl Padoux, mae "delwedd fewnol y corff iogig" yn elfen sylfaenol ar gyfer bron pob arfer defodol myfyriol a thantrig.^[29]

Elfen gyffredin arall a geir mewn ioga tantric yw'r defnydd o fyfyrdodau lle mae tantrikas yn canolbwyntio ar weledigaeth neu ddelwedd o'r duwdod (neu'r duwiau), ac mewn rhai achosion yn dychmygu eu hunain fel y duwdod a'u corff eu hunain yn gorff y duwdod.^[30] Yn Tantraloka Abhinavagupta (pennod 15), delweddir "y drindod" Trika duwiesau (Parā, Parāparā, ac Aparā) ar bennau tair darn tryfell. Dychmygir gweddill y trident wedi'i leoli ar hyd echel ganolog corff yr yogi, gyda chorff tanbaid Shiva yn cael ei ddelweddu yn y pen.^[31]

Llyfryddiaeth

Bagchi, P.C. (1989). Evolution of the Tantras, Studies on the Tantras. Kolkata: Ramakrishna Mission Institute of Culture. ISBN 978-81-85843-36-0. Second Revised Edition
Banerjee, Sures Chandra (1988). A Brief History of Tantra Literature. Kolkata: Naya Prokash.
Banerjee, Sures Chandra (2002). Companion to Tantra. Abhinav Publications. ISBN 978-1-70174-022-8.
Barrett, Ron (2008). Aghor Medicin. University of California Press. t. 12. ISBN 978-0-520-25218-9.
Beer, Robert (2003). The Handbook of Tibetan Buddhist Symbols. Serindia Publications. ISBN 978-1-932476-03-3.
Berkson, Carmel (1986). The caves at Aurangabad: early Buddhist Tantric art in India. Mapin. ISBN 9780295964621.
Bisschop, Peter C. (2020). "1. From Mantramārga Back to Atimārga: Atimārga as a Self referential Term". In Goodall at al. (gol.). Śaivism and the Tantric Traditions : Essays in Honour of Alexis G.J.S. Sanderson. Indological Studies, vol. 22. Gonda. ISBN 978-9004432666.
Brooks, Douglas Renfrew (1990). The Secret of the Three Cities: An Introduction to Hindu Sakta Tantrism. University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-07569-3.
Nodyn:Harvc
Cavendish, Richard (1980). The Great Religions. Arco Publishing.
Cort, John E. (2001). David Gordon White (gol.). Tantra in Practice. Motilal Banarsidass. ISBN 978-81-208-1778-4.
Davidson, Ronald M. (2002). Indian Esoteric Buddhism. Columbia University Press.
Davidson, Ronald M. (2004). Indian Esoteric Buddhism: A Social History of the Tantric Movement.
Deussen, Paul (1980). Sixty Upanishads of the Veda, Volume 1. Motilal Banarsidass. ISBN 978-8120814684.
Dyczkowski, Mark S. G. (1989). The Doctrine of Vibration: An Analysis of the Doctrines and Practices of Kashmir Shaivism. Motilal Banarsidass. ISBN 978-81-208-0596-5.
Dyczkowski, Mark S. G. (1988). The Canon of the Saivagama and the Kubjika: Tantras of the Western Kaula Tradition. State University of New York Press. ISBN 978-0-88706-494-4.
Einoo, Shingo, gol. (2009). Genesis and Development of Tantrism. University of Tokyo.
Felch, Susan M. (2016). The Cambridge Companion to Literature and Religion. Cambridge University Press. ISBN 978-1-316-75726-0.
Feuerstein, Georg (1998). Tantra: The Path of Ecstasy. Shambhala Publications.
Feuerstein, Georg (2001). The Yoga Tradition: Its History, Literature, Philosophy and Practice (arg. Kindle). Hohm Press. ISBN 978-1890772185.
Flood, Gavin D. (1996). An Introduction to Hinduism. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-43878-0.
Flood, Gavin (2006). The Tantric Body, The Secret Tradition of Hindu Religion. I.B. Taurus. ISBN 978-1-84511-011-6.
Fraser-Lu, Sylvia; Stadtner, Donald M. (2015). Buddhist Art of Myanmar. Yale University Press. ISBN 978-0-300-20945-7.
Ghose, Rajeshwari (1996). The Tyāgarāja Cult in Tamilnāḍu: A Study in Conflict and Accommodation. Motilal Banarsidass Publications. ISBN 81-208-1391-X.
Goudriaan, Teun (1981). Teun Goudriaan; Sanjukta Gupta (gol.). Hindu Tantric and Śākta Literature. Otto Harrassowitz Verlag. ISBN 978-3-447-02091-6.
Gray, David B. (5 April 2016). "Tantra and the Tantric Traditions of Hinduism and Buddhism". Oxford Research Encyclopedia of Religion. Oxford: Oxford University Press. doi:10.1093/acrefore/9780199340378.013.59. ISBN 9780199340378. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 8 December 2018. Cyrchwyd 30 Mai 2021.
Gray, David B.; Overbey, Ryan Richard (2016). Tantric Traditions in Transmission and Translation. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-990952-0.
Gyatso, Geshe Kelsang (2000). Essence of Vajrayana: The Highest Yoga Tantra Practice of Heruka Body Mandala. Motilal Banarsidass. tt. x, 5–7. ISBN 978-81-208-1729-6.
Harper, Katherine Anne; Brown, Robert L., gol. (2002). The Roots of Tantra. State University of New York Press. ISBN 978-0-7914-5306-3.
Harper, Katherine Anne; Brown, Robert L., gol. (2012). The Roots of Tantra. State University of New York Press. ISBN 978-0-7914-8890-4.
Hirakawa, Akira; Groner, Paul (2007). A History of Indian Buddhism: From Śākyamuni to Early Mahāyāna. tt. 125–126.
Nodyn:Harvc
Joshi, Lal Mani (1977). Studies in the Buddhistic Culture of India During the 7th and 8th Centuries A.D. Motilal Banarsidass. ISBN 978-81-208-0281-0.
Kangle, R. P. (1986). The Kautiliya Arthasastra. Motilal Banarsidass. ISBN 978-81-208-0042-7.
Keul, István (2012). Transformations and Transfer of Tantra in Asia and Beyond. Walter de Gruyter. ISBN 978-3-11-025811-0.
Kongtrul, Jamgon (2005). The Treasury of Knowledge, Book Six, Part Four Systems of Buddhist Tantra. Cyfieithwyd gan Guarisco, Elio; McLeod, Ingrid. Snow Lion Publications. t. 74.
Lorenzen, David N. (1972). The Kāpālikas and Kālāmukhas: Two Lost Śaivite Sects. University of California Press. ISBN 978-0-520-01842-6.
Nodyn:Harvc
Mallinson, James (2016). "The Amrtasiddhi: Hathayoga's tantric Buddhist source text". Śaivism and the Tantric Traditions (SOAS, University of London): 409. https://www.academia.edu/26700528.
Mallinson, James (2019). "Kalavañcana in the Konkan: How a Vajrayana Hathayoga Tradition Cheated Buddhism's Death in India". Religions 10 (4): 1–33. doi:10.3390/rel10040273. https://eprints.soas.ac.uk/30887/.
Monier-Williams, Sir Monier; Leumann, Ernst; Cappeller, Carl (2002). A Sanskrit-English Dictionary: Etymologically and Philologically Arranged with Special Reference to Cognate Indo-European Languages (arg. reprint of OUP). Motilal Banarsidass. t. 436. ISBN 978-81-208-3105-6. Unknown parameter |orig-date= ignored (help)
Olivelle, Patrick (1992). The Samnyasa Upanisads. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-507045-3.
Olivelle, Patrick (2011). Ascetics and Brahmins studies in ideologies and institutions. London New York: Anthem Press. ISBN 978-0-85728-432-7.
Orzech, Charles; Sørensen, Henrik; Payne, Richard (2011). Esoteric Buddhism and the Tantras in East Asia. Brill Academic. ISBN 978-90-04-18491-6.
Nodyn:Harvc
Padoux, André (2013). The Heart of the Yogini. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-1-2999-4016-1.
Padoux, André (2017). The Hindu Tantric World An Overview. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 978-0226424095.
Phillips, Stephen (2009). Yoga, Karma, and Rebirth: A Brief History and Philosophy. Columbia University Press. ISBN 978-0-231-14485-8.
Pontillo, Tiziana; Candotti, Maria Piera (2014). Signless Signification in Ancient India and Beyond. Anthem Press. ISBN 978-1-78308-332-9.
Rinehart, Robin (2011). Debating the Dasam Granth. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-975506-6.
Samuel, Geoffrey (2010). The Origins of Yoga and Tantra. Indic Religions to the Thirteenth Century. Cambridge University Press.
Samuel, Geoffrey; Johnston, Jay, gol. (2013). Religion and the Subtle Body in Asia and the West: Between Mind and Body. Routledge. ISBN 978-1-136-76640-4.
Sanderson, Alexis (2012–2013). "The Śaiva Literature" (PDF). Journal of Indological Studies (Kyoto). Rhif. 24 & 25. tt. 1–113. Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 2015-10-02.
Scharfe, Hartmut (1977). Grammatical Literature. Otto Harrassowitz. ISBN 978-3-447-01706-0.
Sharma, D. S. (1990). The Philosophy of Sadhana. State University of New York Press. ISBN 978-0-7914-0347-1.
Smith, Brian K. (2005). "Tantrism: Hindu Tantrism". In Jones, Lindsay (gol.). MacMillan Encyclopedia of Religion. MacMillan.
Smith, David (1996). The Dance of Siva: Religion, Art and Poetry in South India. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-48234-9.
Smith, Frederick M. (2012). The Self Possessed: Deity and Spirit Possession in South Asian Literature and Civilization. Columbia University Press. ISBN 978-0-231-51065-3.
Snellgrove, David (1987). Indo-Tibetan Buddhism: Indian Buddhists and their Tibetan successors. Orchid Press. ISBN 978-9745240131.
Stirling, Isabel (2006). Zen Pioneer: The Life & Works of Ruth Fuller Sasaki. Counterpoint. ISBN 978-1593761707.
Urban, Hugh B. (2003). Tantra: Sex, Secrecy, Politics, and Power in the Study of Religions. University of California Press. ISBN 978-0-520-23656-1.
Urban, Hugh B. Urban (2008). Tantra: Sex, Secrecy, Politics, and Power in the Study of Religion. Motilal Banarsidass. ISBN 978-81-208-2932-9. Unknown parameter |orig-date= ignored (help)
Wallis, Christopher (2012). Tantra Illuminated. Anusara Press. ISBN 978-1937104016.
Watson, Burton (trans) (1994). "Chapter Twenty-six: Dharani". Lotus Sutra. Columbia University Press. ISBN 978-0231081610. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 25 Mawrth 2003.
Wedemeyer, Christian K. (2013). Making Sense of Tantric Buddhism: History, Semiology, and Transgression in the Indian Traditions. Columbia University Press. tt. 155, 252.
Werner, Karel (1977). "Yoga and the Ṛg Veda: An Interpretation of the Keśin Hymn (RV 10, 136)". Religious Studies 13 (3): 289–302. doi:10.1017/S0034412500010076. https://archive.org/details/sim_religious-studies_1977-09_13_3/page/289.
White, David Gordon, gol. (2000). Tantra in Practice. Princeton University Press. ISBN 978-0-691-05779-8.
White, David Gordon (2005). "Tantrism: An Overview". In Jones, Lindsay (gol.). MacMillan Encyclopedia of Religion. MacMillan.
White, David Gordon (2003). Kiss of the Yogini: "Tantric Sex" in its South Asian Contexts. University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-02783-8.
White, David Gordon (2014). The "Yoga Sutra of Patanjali": A Biography. Princeton University Press. ISBN 978-1-4008-5005-1.
Williams, Paul; Tribe, Anthony (2000). Buddhist Thought. Routledge.

Cyfeiriadau

↑ Gray (2016), pp. 1–3.
↑ Barrett 2008
↑ Flood (2006), pp. 9–14.
↑ Bisschop 2020, Chapter 1.
↑ Kongtrul 2005.
↑ Flood (2006), p. 7-8.
↑ Flood (2006), pp. 9, 107.
↑ Gyatso 2000, tt. x, 5-7.
↑ Gray (2016), pp. 1–2, 17–19.
↑ Padoux (2013), p. 2. "The Hindu worship, the pūjā, for instance, is Tantric in its conception and ritual process, the principles of Hindu temple building and iconography are Tantric, and so on."
↑ Flood (2006), p. 53,73-75,79,81-3,99,132-3,177.
↑ Padoux (2013), p. 1.
↑ Lorenzen (2002), p. 25.
↑ Beer 2003, tt. xi-xiv.
↑ Berkson 1986, tt. 11-12.
↑ Fraser-Lu & Stadtner 2015.
↑ Pontillo & Candotti 2014, tt. 47–48 with footnotes
↑ Pontillo & Candotti 2014, tt. 48–61 with footnotes
↑ Wallis (2012), p. 26.
↑ Stirling 2006, t. 7.
↑ Gray (2016), pp. 1-2.
↑ Brown (2002), pp. 5-6.
↑ White (2005), p. 8984.
↑ ^24.0 ^24.1 Padoux (2002), p. 17.
↑ Feuerstein (1998), p. 124.
↑ Samuel (2010), pp. 289-290.
↑ Feuerstein (1998), p. 127-130.
↑ Padoux (2017), pp. 73-75.
↑ Padoux (2017), p. 75.
↑ Cavendish 1980.
↑ Padoux (2017), pp. 77-79.

[FOOTNOTEGray20161–3-1] Gray (2016), pp. 1–3.

[Barrett2008p12-2] Barrett 2008

[FOOTNOTEFlood20069–14-3] Flood (2006), pp. 9–14.

[FOOTNOTEBisschop2020Chapter_1-4] Bisschop 2020, Chapter 1.

[FOOTNOTEKongtrul2005-5] Kongtrul 2005.

[FOOTNOTEFlood20067-8-6] Flood (2006), p. 7-8.

[FOOTNOTEFlood20069,_107-7] Flood (2006), pp. 9, 107.

[FOOTNOTEGyatso2000x,_5-7-8] Gyatso 2000, tt. x, 5-7.

[FOOTNOTEGray20161–2,_17–19-9] Gray (2016), pp. 1–2, 17–19.

[FOOTNOTEPadoux20132-10] Padoux (2013), p. 2. "The Hindu worship, the pūjā, for instance, is Tantric in its conception and ritual process, the principles of Hindu temple building and iconography are Tantric, and so on."

[FOOTNOTEFlood200653,73-75,79,81-3,99,132-3,177-11] Flood (2006), p. 53,73-75,79,81-3,99,132-3,177.

[FOOTNOTEPadoux20131-12] Padoux (2013), p. 1.

[FOOTNOTELorenzen200225-13] Lorenzen (2002), p. 25.

[FOOTNOTEBeer2003xi-xiv-14] Beer 2003, tt. xi-xiv.

[FOOTNOTEBerkson198611-12-15] Berkson 1986, tt. 11-12.

[FOOTNOTEFraser-LuStadtner2015-16] Fraser-Lu & Stadtner 2015.

[pontillo47-17] Pontillo & Candotti 2014, tt. 47–48 with footnotes

[pontillo48-18] Pontillo & Candotti 2014, tt. 48–61 with footnotes

[FOOTNOTEWallis201226-19] Wallis (2012), p. 26.

[FOOTNOTEStirling20067-20] Stirling 2006, t. 7.

[FOOTNOTEGray20161-2-21] Gray (2016), pp. 1-2.

[FOOTNOTEBrown20025-6-22] Brown (2002), pp. 5-6.

[FOOTNOTEWhite20058984-23] White (2005), p. 8984.

[FOOTNOTEPadoux200217-24] 24.0 ^24.1 Padoux (2002), p. 17.

[FOOTNOTEFeuerstein1998124-25] Feuerstein (1998), p. 124.

[FOOTNOTESamuel2010289-290-26] Samuel (2010), pp. 289-290.

[FOOTNOTEFeuerstein1998127-130-27] Feuerstein (1998), p. 127-130.

[FOOTNOTEPadoux201773-75-28] Padoux (2017), pp. 73-75.

[FOOTNOTEPadoux201775-29] Padoux (2017), p. 75.

[FOOTNOTECavendish1980-30] Cavendish 1980.

[FOOTNOTEPadoux201777-79-31] Padoux (2017), pp. 77-79.

[1]