Llydandroed llwyd
| Llydandroed llwyd Phalaropus fulicarius
| |
|---|---|
| Statws cadwraeth | |
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Animalia |
| Ffylwm: | Chordata |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Charadriiformes |
| Teulu: | Scolopacidae |
| Genws: | Phalaropus[*] |
| Rhywogaeth: | Phalaropus fulicarius |
| Enw deuenwol | |
| Phalaropus fulicarius | |
| |
| Dosbarthiad y rhywogaeth | |
Aderyn a rhywogaeth o adar yw Llydandroed llwyd (sy'n enw gwrywaidd; enw lluosog: adar llydandroed llwydion) a adnabyddir hefyd gyda'i enw gwyddonol Phalaropus fulicarius; yr enw Saesneg arno yw Grey phalarope. Mae'n perthyn i deulu'r Pibyddion (Lladin: Scolopacidae) sydd yn urdd y Charadriiformes.[1] Dyma aderyn sydd i'w gael yng ngwledydd Prydain ac mae i'w ganfod yng Nghymru.
Talfyrir yr enw Lladin yn aml yn P. fulicarius, sef enw'r rhywogaeth.[2]
Ar restr yr Undeb Rhyngwladol dros Gadwraeth Natur (UICN), caiff y rhywogaeth hon ei rhoi yn y dosbarth 'Lleiaf o Bryder' o ran niferoedd, bygythiad a chadwraeth.[3]
Teulu
[golygu | golygu cod]Mae'r llydandroed llwyd yn perthyn i deulu'r Pibyddion (Lladin: Scolopacidae). Dyma rai o aelodau eraill y teulu:
Rhestr Wicidata:
| rhywogaeth | enw tacson | delwedd |
|---|---|---|
| Gïach Affrica | Gallinago nigripennis | .jpg) |
| Gïach Is-Antarctig | Coenocorypha aucklandica |  |
| Gïach Japan | Gallinago hardwickii |  |
| Gïach Madagasgar | Gallinago macrodactyla |  |
| Gïach Swinhoe | Gallinago megala |  |
| Gïach brongoch | Limnodromus griseus | .jpg) |
| Gïach cynffonfain | Gallinago stenura |  |
| Gïach gylfinhir | Limnodromus scolopaceus |  |
| Gïach mynydd y Gogledd | Gallinago stricklandii | .jpg) |
| Gïach unig | Gallinago solitaria |  |
| Pibydd Twamotw | Prosobonia cancellata |  |
Y Llydandroed Llwyd yng Nghymru
[golygu | golygu cod]Dyma hen ysgrif papur newydd air am air o 1899 am y llydandroed... a hynny yn annisgwyl efallai, yn y Gymraeg:
- Y PHALAROPE.
- Drwg genyf ddarfod i mi yn fy ysgrif frysiog ar nodweddion y Phalarope esgeuluso rhoddi yr enw Cymraeg wrth yr hwn yr adnabyddir yr aderyn uchod, sef yw hyny, Pibydd Llwyd Llydandroed. Da genyf ddeall trwy lythyr Mr RLM Pritchard yn y Cymro cyn y diweddaf fod yr aderyn prydferth uchod yn fwy cyffredin yn Mhrydain nag y bu. Diamhau genyf fod y fath honiad yn sylfaenedig ar awdurdod gadarn, neu ni fuasai ef yn gwrthddweyd geiriau ei gyfaill. Yr oll a ddywedaf mewn amddiffyniad yw nad wyf ond yn unig rhyw bwt bychan o ednogaethwr ymarferol, yn hoffi cwmni adar er yn blentyn, ac yn fy alltudiaeth yn derbyn llawer iawn o fwynhad wrth sylwi ar eu dull dyddorol o fyw ond pan ddigwydd i un dyeithr ymddangos yn eu plith, rhaid fydd i mi droi i ymgynghori a'r awdurdodau, ac felly y bu y tro hwn yn achos yr aderyn a elwir gan y naturiaethwr bydenwog, y Parch F. 0. Morris, B.A., yn Bibydd, &c.
- Rhaid i mi addef nad oeddwn yn hoffi ei enw Cymraeg, Mr Gol., gan nad beth yw ei ystyr wreiddiol. Mewn perthynas i'w gyffredinolrwydd yn y parthau hyn, gellir dweyd, ar awdurdod Mr Henry Ecroyd Suiith, ddarfod i ddau ohonynt gael eu saethu yn Crosby yn 1863, ac un yn fwy diweddar yn ardal Bidston, ond y cyntaf a welais erioed yn fyw ydyw yr un sydd yn cael ei arddangos y dyddiau hyn yn ffenestr Mr W. Cox, 36, Manchester Street, Lerpwl.[4]
Gweler hefyd
[golygu | golygu cod]- Rhestr Goch yr IUCN
- Rhestr o greaduriaid morol gwledydd Prydain
- Rhestr Goch yr IUCN, rhestr o greaduriaid wedi'u dosbarthu i 9 categori yn ôl niferoedd, prinder, cadwraeth ayb.
- Llwybr yr Arfordir
- Cadwraeth
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ [https://web.archive.org/web/20040610130433/http://www.cymdeithasedwardllwyd.org.uk/ Archifwyd 2004-06-10 yn y Peiriant Wayback Gwefan Cymdeithas Edward Llwyd]; adalwyd 30 Medi 2016.
- ↑ Gwefan Avibase; adalwyd 3 Hydref 2016.
- ↑ Gwefan www.marinespecies.org adalwyd 4 Mai 2014
- ↑ YNYSWR Y Cymro (Lerpwl a'r Wyddgrug),16 Chwefror 1899
Safonwyd yr enw Llydandroed llwyd gan un o brosiectau 
. Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.