Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Georgia

Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Georgia

Lliwiau cartref Lliwiau oddi cartref
Cwpan y Byd
Ymddangosiadau	4

Gweinyddir tîm undeb rygbi cenedlaethol Georgia (Georgeg: საქართველოს მორაგბეთა ეროვნული ნაკრები; llysenw, Lelos, neu Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Seorsia) gan yr Undeb Rygbi Georgia. Mae oddeutu 17,000 o chwaraewyr rygbi cofrestriedig yn y wlad.^[1]

Ar hyn o bryd mae Georgia yn cael ei hystyried yn genedl undeb rygbi ail haen. Mae'r Lelos yn cymryd rhan ym Mhencampwriaeth Rygbi Ewrop ("Rugby Europe Championship"). Mae hon yn gystadleuaeth flynyddol i dimau ail lefel Ewrop. Mae Georgia wedi ennill y twrnamaint yn 2001, 2008, 2009, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015, 2016 a 2018. Mae mwyafrif o'r garfan genedlaethol yn chwarae rygbu yn Ffrainc, yn yr 14 adran uchaf ac isaf. Mae hwn yn arfer a boblogeiddiwyd gan gyn-hyfforddwr y tîm cenedlaethol, Claude Saurel, sy'n Ffrancwr.

Rygbi yw un o'r chwaraeon mwyaf poblogaidd yn Georgia. Cymhwysodd y tîm cenedlaethol ar gyfer Cwpan Rygbi'r Byd bedair gwaith, yn gyntaf yn 2003 - gan chwarae yn erbyn Lloegr a De Affrica. Cofnododd y Lelos eu buddugoliaeth gyntaf erioed yng Nghwpan y Byd yng nghystadleuaeth 2007, lle guron nhw Namibia 30–0. Er 2013, mae Georgia wedi cynnal Cwpan Rygbi'r Byd Tbilisi.

Mae Jiorjia fel ynys o rygbi ynghanol môr o ddiffyg diddordeb mawr ymysg y gwledydd cyfagos. Mae rhai wedi ceisio esbonio pan fod rygbi wedi cydio yn y wlad. Efallai y bydd poblogrwydd y gêm yn cael ei egluro gan ei debygrwydd i'r gêm Jiorjaidd draddodiadol o'r enw "Lelo" neu "Lelo Burti" (lelo = "maes"; burti = "pêl"). Chwaraewyd y gêm hon yn Georgia o'r hen amser ac mae'n dal i gael ei chwarae ar adegau mewn ardaloedd gwledig. Dewiswyd cae ("Lelo") rhwng dau gilfach afon a oedd yn cynrychioli cae chwarae. Byddai dau dîm, fel arfer yn cynnwys poblogaeth wrywaidd y pentrefi cyfagos, yn wynebu ei gilydd. Ni osodwyd nifer y chwaraewyr o bob ochr, ond roeddent yn cynnwys unrhyw ddynion galluog y gallai pob pentref eu galw. Gosodwyd pêl fawr, drwm yng nghanol y cae a nod y gêm oedd ei chario dros gilfach afon yr ochr gyferbyniol. Hawdd gweld sut byddai'r sgiliau a'r brwdfrydedd dros y gêm draddodiadol yma'n trosglwyddo at diddordeb mewn chwarae rygbi.^[2][3]

Cafwyd sawl ymgais aflwyddiannus i gyflwyno rygbi'r undeb i Georgia, y cynharaf y gwyddys amdano ym 1928, gydag ymdrechion dilynol hefyd ym 1940 ac ym 1948. Cyflwynwyd rygbi i Georgia gan Jacques Haspekian, Armeniaid o Marseilles yn Ffrainc a ddysgodd y gêm i myfyrwyr ddiwedd y 1950au hyd at ganol y 1960au, er iddo ddychwelyd yn Ffrainc wedi hynny. Mae'n dal yn fyw ac yn byw yn Marseilles, cafodd ei gyfweld ar radio Ffrainc ar achlysur Georgia yn chwarae Ffrainc yng Nghwpan Rygbi'r Byd 2007. Cynhaliwyd y sesiwn ymarfer rygbi gyntaf un ar 15 Hydref 1959 yn y cae ras yn y brifddinas, Tbilisi, lle mynychodd 20 o bobl y cyfarfod. Y clwb Jiorjaidd gyntaf a ffurfiwyd oedd y GPI (Sefydliad Polytechnical Georgia), a elwir bellach yn "Qochebi".

Ymddangosodd y timau cyntaf ym 1959. Sefydlwyd Undeb Rygbi Georgia ym 1964, ond tan ddiwedd yr 1980au roedd yn rhan o ffederasiwn rygbi'r Undeb Sofietaidd. Dechreuodd y cysylltiad undeb rygbi rhwng Ffrainc a Georgia wrth i gysylltiadau gael eu sefydlu gan Blaid Gomiwnyddol Ffrainc ar y pryd a llawer o sefydliadau asgell chwith eraill. I ddechrau, nid oedd gan Georgia ei thîm ei hun a byddai ei chwaraewyr gorau yn chwarae i dîm yr Undeb Sofietaidd.

Yn ystod y cyfnod Sofietaidd roedd Georgia yn cael ei chynrychioli'n dda yn nhîm yr Undeb Sofietaidd, lle byddai 6 neu 7 chwaraewr yn aml yn y tîm. Cyn i'r Undeb Sofietaidd ddymchwel, tîm rygbi clwb Dinamo Tblisi (sydd hefyd yn cynnwys y tîm pêl-droed enwog) oedd pencampwyr yr Undeb Sofietaidd.^[4] Roedd hanner clybiau rygbi'r Undeb Sofietaidd yn bodoli yn Jiorjia.^[5]

Ym 1988 cynhyrchodd Georgia eu hochr genedlaethol gyntaf i bob ochr. Ym mis Medi 1989, daeth Georgia ynghyd â gwledydd eraill FIRA i gynnal taith gan Simbabwe. Roedd gêm gyntaf Simbabwe ar y daith yn erbyn Georgia yn ninas Kutaisi, i’r gorllewin o Tbilisi, a enillodd Georgia 16–3. Y flwyddyn ganlynol aeth Georgia i Simbabwe lle gwnaethon nhw chwarae dau brawf, gan golli'r cyntaf yn Bulawayo ac ennill yr ail 26–10 yn Harare.

Derbyniwyd Jeojia yn aelodau llawn o'r IRFB (bellach "World Rugby") yn 1993 a hynny fel 52ain aelod o'r corff ryngwladol.

Ar ôl datgan ei hannibyniaeth ar yr Undeb Sofietaidd, ar 9 Ebrill 1991, nes ei chysylltiad â'r Bwrdd Rygbi Rhyngwladol ym 1992, cyfyngodd Georgia ei hun i wynebu cyfres fuddugol o gemau yn erbyn yr Wcráin ac yn olaf hefyd cyfarfod â'r Latfia. Yn ddiweddarach aeth y tîm cenedlaethol Jeorjaidd i mewn i gynghrair rygbi Ewrop yn rheolaidd trwy gymryd rhan yng Nghwpan FIRA (cwpan "Europe Championship" bellach).

Methodd Georgia gymwyso i Gwpan Rygbi'r Byd yn 1999 am iddynt golli 70-0 yn erbyn Iwerddon a 27-23 yn erbyn Rwmania. Ym mis Tachwedd 1998 Georgia i chwarae dwy gêm ail-wynebu yn erbyn Tonga i gael mynediad i Gwpan Rygbi'r Byd ond ar ôl colli 37-6 yn y Tonga ac ennill dim ond 28-27 yn y gêm adref, methon nhw fynd drwyddo.

Digwyddodd naid ansoddol i rygbi Jeorjaidd diolch i gyfraniad yr hyfforddwr Ffrengig, Claude Saurel, a gyrhaeddodd Georgia i ddechrau ym 1997, gan ddelio â rygbi saith bob ochr ac yn haf 1999 daeth yn ddewisydd y tîm cenedlaethol pymtheg pob ochr. Diolch i Saurel enillodd Georgia y trydydd safle yng nghystadleuaeth Cwpan y Cenhedloedd Ewropeaidd ar ei newydd wedd. Daeth y fuddugoliaeth gyntaf yn y tymor nesaf gyda phum buddugoliaeth o bum gêm yn cael eu chwarae.

Cymhwysodd Georgia ar gyfer Cwpan Rygbi'r Byd 2003 - y tro cyntaf iddynt wneud. Ond gorffennodd y tîm ar waelod y grŵp wedi iddynt golli i Lloegr, De Affrica, Samoa a Tonga.

Ar 4 Mehefin 2006, cynhaliodd tîm cenedlaethol Georgia gêm yn erbyn y Barbariaid yn Tbilisi, gan golli 28-19.^[6] Ond ym mis Tachwedd yr un flwyddyn enillodd Georgia y cymhwyster ar gyfer Cwpan Rygbi'r Byd 2007 wedi iddynt guro Portiwgal. Yn y rhifyn hwn o Gwpan y Byd, cofrestrodd Georgia ei buddugoliaeth hanesyddol gyntaf trwy drechu Namibia 30-0; Gorffennodd Georgia yn bedwerydd yn eu grŵp oedd yn cynnwys yr Ariannin, Iwerddon (roedd buddugoliaeth olaf 14-10 y Gwyddelod yn anoddach na’r disgwyl) a Ffrainc.

Cadarnhaodd y tîm cenedlaethol Sioraidd ei gynnydd yn y sîn rygbi Ewropeaidd gyda'r ddwy fuddugoliaeth yn olynol ym Mhencampwriaeth y Cenhedloedd Ewropeaidd ar gyfer 2008 a 2009. Wedi'i chyflwyno yng Nghwpan y Byd 2011 gyda buddugoliaeth newydd ym Mhencampwriaeth y Cenhedloedd Ewropeaidd gyda Gamp Lawn, enillodd Georgia ei hail fuddugoliaeth trwy drechu Rwmania 25-9. Enillodd y fuddugoliaeth hon y pedwerydd safle i'r grŵp eto yn y grŵp, yn y gemau oedd yn weddill cawsant eu trechu yn erbyn yr Alban, Lloegr a'r Ariannin.

Enillodd 4 Pencampwriaeth Ewropeaidd i Genhedloedd yn olynol rhwng 2011 a 2014 gan sefydlu Georgia yn bendant ymhlith y prif dimau cenedlaethol ail lefel Ewropeaidd. Ar ben hynny, yn 2013, ymffrostiodd y tîm cenedlaethol fuddugoliaeth 19-15 dros Ganada yn ychwanegol at ei fuddugoliaeth gyntaf yn erbyn Samoa a drechwyd o drwch blewyn, 16-15.

Yng Nghwpan Rygbi'r Byd 2015 cafwyd y perfformiad gorau hyd hynny gan y "Lelos" wrth iddynt sicrhau dwy fuddugoliaeth; yn erbyn Tonga, trechu 17-10, ac yn erbyn Namibia am 17-16^[7] gan ddod â'u grŵp yn y trydydd safle gan ennill mynediad awtomatig hefyd i Gwpan Rygbi'r Byd 2019.

• 1987: heb wahoddiad (ddim yn dîm cenedlaethol, dal yn rhan o'r Undeb Sofietaidd
• 1991: heb gymwyso (dal ddim yn dîm cenedlaethol llawn, swyddogol, gydnabyddedig)
• 1995: heb gymwyso (ond wedi ei derbyn fel tîm cenedlaethol cydnabyddedig)
• 1999: heb gymwyso
• 2003: Grŵp C - olaf
• 2007: Grŵp D - 4ydd
• 2011: Grŵp B - 4ydd
• 2015: Grŵp C - 3ydd

Cystadleuaeth rhwng timau lefel 2 yn Ewrop gan gynnwys Georgia a thimau megis Portiwgal, Rwsia a Rwmania. Gelwir yn "Rugby Europe Championship" (cynt "European Championship of Nations")^[8]

• 2000-2002: 2il
• 2002-2004: 3ydd
• 2004-2006: 2il
• 2006-2008: Hyrwyddwr
• 2008-2010: Pencampwr
• 2010-2012: Pencampwr
• 2012-2014: Pencampwr
• 2014-2016: Pencampwr
• 2016-2017: Pencampwr
• 2017-2018: Pencampwr

Safleoedd Rygbi'r Byd (Dynion) gw • sg • go
30 safle uchaf ar 10 Chwefror 2020[9]
Safle	Newid*	Tîm	Pwyntiau
1		De Affrica	094.19
2		Seland Newydd	092.11
3		Lloegr	087.80
4		Iwerddon	085.36
5		Cymru	084.28
6		Ffrainc	082.37
7		Awstralia	081.90
8		Japan	079.28
9		Yr Alban	078.58
10		Yr Ariannin	078.31
11		Ffiji	076.21
12		Georgia	072.70
13		Yr Eidal	072.04
14		Tonga	071.44
15		Samoa	070.72
16		Sbaen	068.28
17		Unol Daleithiau America	068.10
18		Wrwgwái	067.41
19		Rwmania	065.11
20		Portiwgal	062.40
21		Hong Cong	061.23
22		Canada	061.12
23		Namibia	061.01
24		Yr Iseldiroedd	060.08
25		Rwsia	059.90
26		Brasil	058.89
27		Gwlad Belg	057.57
28		Yr Almaen	054.64
29		Chile	053.83
30		De Corea	053.11
*Newid o'r wythnos flaenorol
Safleoedd blaenorol Georgia
Ffynhonnell: World Rugby - Diweddarwyd y graff i 7 Ionawr 2019[9]

Mae Georgia wedi ennill 139 o'i 222 gemau cystadleuol, sf canran ennill o 62.61%. Ers sefydlu Table "World Rugby Rankings" gan World Rugby ym mis Medi 2003 mae Georgia wedi bod tu allan i'r 10 uchaf y rhan fwyaf o'r amser.

Gweler isod dabl o gemau cystadleuol tîm cenedlaethol Georgia hyd at 10 Mawrth 2019.^[10]

Gwrthwynebydd	Chwarae	Ennill	Colli	Cyfartal	% Ennill	Pwyntiau o blaid	Pwyntiau y erbyn	Gwahaniaeth
Yr Ariannin	5	0	5	0	0.00%	66	186	−120
Argentina Jaguars	3	2	1	0	66.67%	54	61	−7
Y Barbariaid	1	0	1	0	0.00%	19	28	−9
Gwlad Belg	5	5	0	0	100.00%	176	25	+151
Bwlgaria	1	1	0	0	100.00%	70	8	+62
Canada	7	4	3	0	57.14%	145	141	+4
Chile	2	1	1	0	50.00%	53	36	+17
Croatia	1	1	0	0	100.00%	29	15	+14
Y Weriniaeth Tsiec	8	8	0	0	100.00%	310	58	+252
Denmarc	1	1	0	0	100.00%	19	8	+11
Lloegr	2	0	2	0	0.00%	16	125	−109
Ffiji	3	1	2	0	33.33%	48	64	−16
Ffrainc	1	0	1	0	0.00%	7	64	−57
Barbarians français	1	1	0	0	100.00%	16	15	+1
French Universities	1	1	0	0	100.00%	24	20	+4
Yr Almaen	8	8	0	0	100.00%	418	35	+383
Iwerddon	4	0	4	0	0.00%	31	196	−165
Nodyn:RuA	1	0	1	0	0.00%	5	40	−35
Emerging Ireland	2	0	2	0	0.00%	27	65	−38
yr Eidal	2	0	2	0	0.00%	59	39	−20
Nodyn:RuA	5	2	3	0	40.00%	71	83	−12
Nodyn:RuA	2	1	1	0	50.00%	44	36	+8
Japan	6	1	5	0	16.67%	96	150	−54
Casachstan	1	1	0	0	100.00%	17	5	+12
Latfia	1	1	0	0	100.00%	28	3	+25
Lwcsembwrg	1	0	0	1	0.00%	10	10	+0
Moldofa	1	1	0	0	100.00%	47	5	+42
Moroco	1	1	0	0	100.00%	20	10	+10
Namibia	5	4	1	0	80.00%	112	73	+39
Yr Iseldiroedd	4	3	1	0	75.00%	164	64	+100
Seland Newydd	1	0	1	0	0.00%	10	43	−33
Gwlad Pwyl	2	0	2	0	0.00%	29	52	−23
Portiwgal	20	14	4	2	70.00%	469	268	+201
Rwmania	23	13	9	1	56.52%	435	381	+54
Rwsia	23	21	1	1	90.91%	579	260	+319
Samoa	5	3	1	1	60.00%	91	115	−24
yr Alban	2	0	2	0	0.00%	22	58	−36
Nodyn:RuA	2	1	1	0	50.00%	25	90	−65
De Affrica	1	0	1	0	0.00%	19	46	−27
South Africa A	1	0	1	0	0.00%	17	31	−14
Southern Kings	1	0	1	0	0.00%	17	31	−14
South Africa President's XV	1	0	1	0	0.00%	16	21	−5
Emerging Springboks	2	0	2	0	0.00%	10	35	−25
Sbaen	20	16	3	1	80%	614	290	+324
Nodyn:Country data SWI	1	1	0	0	100.00%	22	21	+1
Tonga	7	5	2	0	71.43%	119	141	−22
Wcrain	9	9	0	0	100.00%	281	63	+218
Unol Daleithiau America	6	3	3	0	50.00%	117	146	−29
Wrwgwái	5	3	2	0	60.00%	85	72	+13
Cymru	1	0	1	0	0.00%	6	13	−7
Simbabwe	3	2	1	0	66.67%	58	35	+23
Total	223	140	76	7	62.61%	5229	3951	+1278

• Gwefan Swyddogol
• Tudalen Facebook
• Twitter @GeorgianRugby
• 'Diplomacy the key for Georgia' (gwefan BBC News)

Eginyn erthygl sydd uchod am rygbi'r undeb. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.