Planhigion y Canoldir

Mae hinsawdd arbennig ym masn y Môr Canoldir. Mae yna lawer o feicrohinsoddau hefyd. Yn ogystal, mae yna llawer o wahanol fathau o bridd. Y canlyniad yw, bod llawer o'r planhigion yn endemig, hynny yw; dim ond i'w darganfod mewn un man.

Ym masn y Canoldir mae yna blanhigion sy;-

ddim ond yn tyfu yn naturiol yn y Canoldir.
neu, yn frodorion o'r Canoldir ond yn tyfu'n dda mewn lleoedd eraill hefyd.
neu, wedi eu cyflwyno i'r Canoldir o leoedd eraill.

Y planhigion

Fe fydd y planhigion canlynol yn tyfu'n wyllt yn y prysgwydd (maquis), yn y chaparral ac wedi eu diwyllio yn y gerddi hefyd.

Gellir tyfu llawer o'r planhigion hyn yng Nghymru mewn tŷ gwydr. Fe fydd rhai yn tyfu'n iawn yn yr awyr agored mewn lle heulog, ond rhaid amddiffyn y rhan fwyaf ohonyn nhw yn erbyn y rhew.

Acacia dealbata : Acesia / Mimosa
Acacia retinoides / Acacia floribunda : Mimosa pedwar tymor
Acanthus mollis : Troed yr arth
Agave americana : Agave
Agave ferox
Alianthus
Prunus dulcis : Almon
Aloe
Anthyllis barba jovis : Barf Iau
Arbutus unedo : Mefuswydden
Arisarium vulgare
Arundo donax : Cawrgorsen

Asparagus acutifolius : Merllys / Llysiau'r dyfrglwyf
Bougainvillea
Cactus
Calluna vulgaris : Grug mêl / Grug ysgub
Calycotome spinosa
Campsis radicans / Bignonia radicans
Carpobrotus edulis Ffigys Hottentot / Ffigys y môr
Carpobrotus acinaciformis : Bysedd mam-yng-nghyfraith
Castanea sativa : Castanwydden
Celtis australis
Centranthus ruber : Lili Ysbaen / Centranthus coch
Ceratonia siliqua
Cersis siliquastrum : Coeden Jiwdas
Chamaerops humilis : Corbalmwydden
Cistus : Rhosyn-y-graig
- Cistus aldibus :- gotwmog
- Cistus monspeliensis :- Montpellier
- Cistus salviaefolius :- a deilen saets

Citrus aurantium : Oren
Citrus limonia : Lemon / Lemwn
Citrus medica / limonium : Sitron
Coriaria myrtifolia Coeden y barcwr
Cotinus coggygria
Crithmum maritimum: Ffenigl y môr
Cycas revoluta
Cupressus sempervirens : Cypreswydden
Daphne gnidium
Dahlia arborea (cynaniad DÂL-ia, peidiwch â drysu hwn gyda Dalea, cynaniad DEL-ia)
Datura stramonium : Afal ddreiniog
Diospyros kaki : Caci
Ecballium elaterium : Cucumer asyn
Erica arborea : Grugwydden
Eriobotrya japonica
Eucalyptus globulus
Euphorbia dendroides
Foeniculum vulgare : Ffenigl
Ficus carica : Ffigysbren
Glaucium flavum Pabi melyn gorniog
Helichrysum stoechas : Blodyn tragwyddol
Hibiscus rosa-sinensis : Rhosyn Tsieina
Inula viscosa
Ipomea purpurea
Jasminium mesnyi / Jasminium primulinum
Juniperus communis
Juniperus oxycedrus
Lantana camara
Laurus nobilis : Llawryfen
Lavandula stoechas / Lafant
Lobularia maritima / Alyssum maritimum

Magnolia grandiflora : Magnolia
Medicago arborea
Myrtus communis : Myrtwydd
Nerium oleander : Rhoswydden
Olea europaea : Olewydden
Opuntia
Oxalis floribunda / Oxalis articulata
Oxalis pes-caprae / Oxalis cenua
Paliurus spina christi : Draenen Crist
Passiflora coerulea
Phillyrea augustifolia
Phoenix canariensis
Phoenix dactylifera : Palmwydden ddatys
Palmwydd ddatys (ar ynys Djerba)
Phormium tenax : Llin Seland Newydd
Phytolacca americana
Pinus halepensis : Pinwydden Halab / Pinwydden Aleppo
Pinus pinea : Pinwydden ymbarél
Pinus pineaster : Pinwydden y môr
Pistacia lentiscus
Pistacia terebinthus
Pittosporum tobira
Plumbago capensis : Plwmbago
Punica granatum : Pomgranad / Grawnafal
Pyracantha : Draenen dân
Quercus ilex : Prinwydden / Derwen fythwyrdd
Prinwydden (yn Sbaen)
Quercus suber : Derwen gorcyn
Ricinus communis Planhigyn oel castor
Robinia pseudoacacia Acesia ffug
Rosmarinus officinalis : Rhos Mair / Rhosmari
Ruscus aculeatus : Banadl pigog / Celyn Mair
Santolina chamaecyparissus : Cypres y ddaear / Cotwm lafant
Satureia montana : Sawr y gaeaf
Senecio bicolor / Cineraria
Schinus molle : Ffug blanhigyn bupur
Smilax aspera : Miaren werdd / Sarsaparilla Ewrop
Spartium junceum
Strelitzia reginae : Aderyn yr ynysoedd
Teucrium fruticans
Thymelaea hirsuta

Thymus vulgaris : Teim
Trachycarpus fortunei / Chamaerops excelsa
Viburnum tinus
Zizyphus jujuba / Zizyphus vulgaris : Datys tsieina