Кăпчаксем — Википеди

Кăпчаксем, — Вăтам ĕмĕрсенчи тĕрĕк халăхĕ. Вĕсем пурăнакан вырăна Аслă Çĕçенхир, Дешт-и-Кыпчак е «Половецкая степь» тенĕ.

Кунçул

[тӳрлет | кодне тӳрлет]

VIII ĕмĕрте Казахстанпа Кăнтĕр Çĕпĕр (Иртышăн малтанхи юхăмĕнче) çеçенхирĕнче йĕркеленнĕ. XI ĕмĕрте Хĕвелтухăç Европăри çеçенхире куçса килнĕ. Дунай таранхи çĕрсене йышăннă. Руçпе час-часах çăпăçнă. Пĕрремĕш хут вырăссен чикки патне 1055 çулта çитнĕ. 1068 çулта пĕрремеш хут Руç çине тапăнса кĕнĕ. Альта патĕнчи çапăçура Ярославичсен çарне çапса аркатса вырĕс кнеç��ĕхĕсене артатма тытăннă. Кун хыççăн вырăс кнеçлĕхĕсем çине час-часах тапăнма пуçланă. XII ĕмĕрте Владимир Мономах вĕсене Атăлпа Дон тепĕр енне, Кавказ еннелле хăваласа янă. 1190-мĕш çулсенчен пуçласа Руçпе килĕшӳллĕ пурăнма пуçланă.

Калка патĕнчи çапăçура вĕсене тата вырăссене монголсем çапса аркатнă.

Каярах Ылттăн Уртана кĕнĕ. Тĕрлĕ халăхсем шутне кĕрсе пĕтнĕ: казахсем, крым тутарĕсем, çĕпĕр тутарĕсем, нухайсем, пушкăртсем, карачайсем, балкарсем, кумыксем, тутарсем.

Паллă кăпчаксем

[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Итлар
Мурад Аджи — кумык çыравçи, историк. «Полынь половецкого поля» кĕнеке авторĕ.

п • с • т Тĕрĕк-монгол кăкĕнчи этноссем тата йăхсем
Дагестан чĕлхиллисем	Кайтаксем*

Индо-иран чĕлхиллисем	Моголсем • Хазарейсем • Чараймаксем (Джемшидсем • Фирузкухсем • Таймани • Теймури • Аймак-хазара)

Тахçанхисем	Аварсем (Секейсем) • Алты чуб (Чубань • Чуюе • Чумсем • Чумугунь • Шато • Ашидэ • Басмылсем • Баяндыр (Берендейсем) • Баятсем • Шурă хунсем* • Гаоцзюй • Гуенсем • Хунсем • Дашти-кăпчак узбекĕсем • Динлинсем • Дулу • Иран хунĕсем* (Алхонсем* • Кидаритсем* • Хионитсем* • Эфталитсем) • Кайсем (Ковуйсем) • Карлуксем • Кимаксем • Кушансем • Кăпчаксем (Кунсем) • Нухайсем (Мăн нухайсем • Кĕçĕн нухайсем (Кубань тутарĕсем) • Огузсем • Ойхорсем • Османсем • Оттомансем • Савирсем • Сельджуксем • Сельджукидсем • Сеяньто • Сяньби • Тутарсем • Теле • Тобассем • Тĕменсем • Тюркютсем • Уарсем* • Усуни* • Хунну • Хягассем • Цзе • Чагатайсем • Юэбань • Юэчжи*

Казах йăхĕсем	Алшынсем (Алимулсем (Каракесек • Карасакал • Кете • Торткара • Шектсем (Жакаим) • Шомекей) • Байулсем (Адай) • Алаша • Алтын • Байбактсем • Берш • Есентемир • Жаппас (Унгутсем) • Кызылкурт • Маскар • Таз • Тана • Шеркеш • Ысык)) • Аргынсем (Атыгай • Канжыгалсем • Каракесек • Куандык (Алтай карпăкĕсем) • Суйиндык (Айдабол • Каржас) • Тарактсем • Тобыктсем • Шегендык (Каксал)) • Керейсем • Жалайыры • Кереи (Абак • Балта) • Кереитсем • Коныратсем (Оразкелди) • Наймансем • Ногай-казахсем (Уйсын-ногай) • Табынсем • Тама • Телеу • Толенгиты • Торе (в составе Аксуйек) • Уаки • Уйсуны (Албаны • Дулаты (Сикым • Шымыр) • Ошакты • Сиргели • Суаны • Шапрашты • Ысты) • Шанышкылы

Тĕрĕк чĕлхиллисем	Айле • Ак Кёбёк • Афшарсем • Байларсем • Барынсем • Гирей • Долансем • Дувансем • Дуваней • Дурменсем • Елансем • Калмак • Кальтатайсем • Каракалпаксем • Карлуки • Катаганы (Узбекские катаганы) • Катай • Кргизы (Кайрылманы • Монгол-киргизы • Монолдоры • Памир кăркăсĕсем • Тёлёсы • Фуюй кăркăсĕсем • Чериксем) • Киятсем • Кошссем • Крым барынĕсем • Кунгратсем • Кураминсем • Кăпсаксем • Пушкăрт кăркăсĕсем • Кырки • Лобнорсем • Локайсем • Майманы • Мангытсем • Минг (Минги) • Минцы (Кубоу • Суби) • Мурзаларцы • Мусабазари • Нухайбексем • Ногайцы (Буджакские татары • Карагаши • Костромские татары • Кубанские ногаи • Кундровцы • Румынские татары • Утарсем • Юртсем) • Сальютсем • Сибирские татары (Калмаксем (Чатсем) • Степные крымские татары • Табыны (Ирэкте • Кесе • Кубаляки • Табыны) • Тазлары • Тангаурсем • Теленгиты • Телеуты • Телеу • Тёлёсы • Тофалары • Тубалары • Тувинцы • Тувинцы-тоджинцы • Тургаки • Тюрки • Уйгуры • Унларцы • Уранцы • Хакасы (Качинсем • Сагайцы • Хыргыссем) • Юзы • Якуты
^* Этнос генезисĕ тавлашуллă.