Mahoma

Mahoma
Gihimugsû	20 Abril 571  [1][2][3][4] Mecca
Namatay	8 Hunyo 632  (panuígong 61) Medina
Panginabuhi	Herder, consignor, merchant, prophet, preacher, lugayna, military leader
[usba sa Wikidata]

Si Abu l-Qasim Muhammad ibn ‘‘Abd Allāh al-Hashimi al-Qurashi^[5];kun Mohammed, Muhammed, Mahomet, Mahoma mao ang pang-unang tawo sa Islam nga giila sa mga Muslim isip manulunda ug propeta sa Ginoo (Inarabo: الله‎ Allāh). Ang mga muslim miisip kaniya nga mao ang nagbalik sa tinuod, wala mahugawan nga monoteyistikong pagtuo (islām) ni Adan, Abraham ug uban pa. Giisip siya nga mao ang kataposan ug labing bantogan sa mga propeta sa Islam. Si Muhammad usab ang giisip nga pagpabati sa Ginoo sa tinuohang Bahá'í. Usa usab siya ka diplomat, manindahay, pilosopo, mananabi, mamamalaod, heneral, mag-uusab ug sumala sa pagtuo sa Muslim usa ka taw sa Diyosnong buhat.

Siya ang nagtukod sa usa sa labing dakong relihiyon nga naa sa kasaysayan ug nahisulat sa daghang panghitabong makasaysayanon sama sa Qur'an, Hadith ug mga sinulat sa Muslim nga makasaysayanong buhat, bisan buot niya ang mga karaang makasaysayanong taw wala mahibaloan ang matag panghitabo sa iyang kinabuhi. Ang mga magsusulat sa kinabuhi ni Muhammad miingon nga taw siya sa mga tuig 570 sa dakbayan sa Mecca sa Arabiya. Nailo siya sa batang panuigon ug gipadako sa iyang uyoan, nga mitrabaho isip manindahay, ug nagpakasal sa panuigon nga 26. Sa mga panahon, wala makontento sa iyang kinabuhi sa bulan sa Ramadan, diin nadawat niya ang unang pagpadayag gikan sa Ginoo. Tulo ka tuig human ning panghitabo si Muhammad misugod pagsangyaw sa mga padayag sa publikong lugar, giangkon niyang "Ang Ginoo Usa", ug ang kompletong "pagtugyan" kaniya Kaniya mao ra ang madawat sa Ginoo, ug siya usa ka propeta ug mensahero sa Ginoo, sa ingong dugo ni Adan, Noah, Abraham, Moses, David, Jesus, ug ubang mga propeta.

Si Muhammad nakaangkon ug gamayng mga sumusunod sa una, ug gisugat ug kagubot sa mga tribo sa Mecca; siya gitrato nga bati ug iya usab nga mga sumusunod. Aron sa paglikay sa pagpanggubot kang Muahmmad ug iyang mga sumusunod miadto sila sa Medina (nailhan nga Yathrib niadto) sa tuig 622. Kaning makasaysayong panghitaboa gitawag nga Hijra, nga misugod sa Islamhong kalendaryo. Sa Medina si Muhammad nakapahiusa sa mga nagkasunging tribo, ug human sa walo ka tuig nga pagpakiggubat sa mga Meccanhong tribo. Sa 632 human sa pila ka bulan nga pagbalik sa Medina gikan sa iyang Pangaliyang pilgrimahe, si Muhammad nasakit ug namatay. Niadtong panahona sa iyang kamatayon kadakoan sa Peninsulang Arabo ang mibalhin na sa Islam.

Ang mga pagpadayag (kun mga Ayat, "Timaihan sa Ginoo"), nga si Muhamad mitaho nga nadawat hangtod sa kamatayon, gikan sa mga bersekulo sa Kuran, giisip sa mga Muslim nga "pulong sa Ginoo", diin gibasehan ang relihiyon. Gawas sa Kuran, ang kinabuhi ni Muhammad (sira) ug mga tradisyon (sunnah) gisunod usab sa mga Muslim.

Ang ngalan nga Muhammad nagpasabot nga "halangdon" ug migawas kaupat ka higayon sa Kuran. Ang Kuran mitawag kang Muhammad sa ikaduhang taw ug dili sa iyang ngalan apan sa mga apelasyon nga propeta (al-nabī), mensahero (rasūl), tig-alagad sa Ginoo (ʿabd), tigsibya (bashīr), tigpasidaan (nadhīr), tigpahinumdom (mudhakkir), saksi (shāhid), tigdala sa maayong kasayoran (mubashshir), siyan nga mitawag [sa Ginoo] ([dāʿī) ug ang lamparan nga nagdalag kahayag (sirāj munīr). Usahay si Muhammad gitawag sa mga tawag gikan sa iyang estado sa panahon sa pagtawag: maong siya gitawag usab nga ang giputos (al-muzzammil) sa Qur'an 73:1 ug ang gipurong-purongan (al-muddaththir) sa Qur'an 74:1. Bisan usahay dili makalahi ang Kuran sa mga propeta, sa Surah 33:40 mitawag kini ni Muhammad nga "selyo sa mga propeta". Ang Kuran mitawag usab niya nga "Ahmad" (Surah 61:6) (Arabic :أحمد), Inarabo alang sa "labawng halangdon".

Ang Peninsulang Arabo usa ka dakong dapit nga nihit ang tubig ug mabulkanon nga nakapalisod sa pagpananom gawas sa mga oasis ug mga tubod. Mao nga ang kayutaang Arabo natuldok-tuldokan sa mga dakbayan ug mga lungsod, duha sa mga inila mao ang Mecca ug Medina (nga nailhan kaniadto nga Yathrib). Giknahanglan ang kinabuhing komyunal aron mabuhi sa kondisyon sa desyerto ug ang mga taw kinahanglan og suporta batok sa lisod nga palibot ug panginabuhi. Ang pagkapundok-pundok sa tribo giawhag aron mamahimong pagkahiusa. Kani nga kahiusa gibase sa kaduol sa kaduogoan. Ang mg taw sa Arabiya mamahimong mga nomadiko kun sedentaryo, ang nag-una nagbalhin-balhin og dapit sa pagpangitag tubig og katugwayan sa hayop ug ang ikaduha mga nagpuyo ug nakatuon sa pagpatigayon ug pagpananom. Ang pagkabuhi sa nga nomado (kun bedouins) bahin usab nga nag-agad sa pagpanulis og karabano ug mga oasis; maong gitan-aw kini nila nga dili salaod. ang Medina usa ka dakong malamboong agrikultural nga gipamuy-an, samtang ang Mecca usa ka importanteng panalaping sentro sa daghang naglibot nga mga dakbayan.

Sa walay pay Islam nga Arabiya ang mga ginoo-ginoo gitan-aw nga tigbantay sa mga tribo ug ilang mga espiritu ang gihilabot sa mga balaang kahoy, bato, tubod, ug mga atabay. Naay usa ka importanteng dapit sa Mecca (karon gitawag nga Kaaba) nga naghupot sa 360 ka mga estatuwang ginoo-ginoo sa mga patron sa tribo ug dapit sa usa ka tinuig nga pilgrimahe. Gawas sa mga ginoo-ginoo sa tribo, ang mga Arabo mibahin og usa ka samang pagtuo sa nag-inusarang Ginoo nga si Allah (pasabot "ang dios") nga kinsa layo sa ilang matag adlaw nga bulohaton ug walay labot sa kulto-kulto ug mga ritwal. Tulo ka mga ginoo-ginoo nga babaye ang gilakip kang allah isip mga anak: silang al-Lat, Manat ug al-Uzza. Ang ubang mga monoteyistikong mga kumonidad naay usab kaniadto sa Arabiya, lakip na niini ang mga Kristiyano ug mga Hudeyo. Sumala sa tradisyon, si Muhammad kagikan ni Ishmael, anak ni Abraham.

Si Muhammad natawo sa bulan sa Rabi' al-awwal sa tuig 570. Nahisakop siya sa Banu Hashim nga usa sa labing inilang banay sa Mecca bisan murag dili kini malamboon sa sayong panahon ni Muhammad. Ang tradisyon mibutang sa tuig nga natawhan mi Muhammad sa Tuig sa Elepante nga gihingalan sa nabang-bang nga pagsulay pagguba sa Mecca niadtong tuiga sa Haring Aksumito nga si Abraha nga uban sa iyang kasundaloan ang mga pipila ka mga elepante. Ang mga bag-ong pagtuon nagpakita nga naa'y mamahimong laing mga tuig alang ning panghitabo sama sa 568 kun 569.

Ang amahan ni Muhammad nga si Abdullah namatay unom ka bulan sa wala pa siya matawo. Sumala sa tradisyon pagkahuman nga natawo si Muhammad gipadala siya aron mopuyo sa usa ka Bedouinong banay sa disyerto kay ang kinabuhi sa disyerto gitan-aw nga maayo sa mga bata.