Sarin
 | Ovaj članak ili neki od njegovih odlomaka nije dovoljno potkrijepljen izvorima (literatura, veb-sajtovi ili drugi izvori). |
- Za članak o istoimenoj zvijezdi vidi Delta Herculis
| Sarin | |
|---|---|
 | |
| Općenito | |
| Hemijski spoj | Sarin |
| Druga imena | o-izopropil metilfosfonofluoridat |
| Molekularna formula | C4H10FO2P |
| CAS registarski broj | 107-44-8 |
| Kratki opis | Bezbojna tečnost |
| Osobine1 | |
| Molarna masa | 140.09 g/mol |
| Agregatno stanje | tečno |
| Gustoća | 1.0887 g/cm3 na 25°C |
| Tačka topljenja | -56 |
| Tačka ključanja | 158 |
| Rizičnost | |
| NFPA 704 |  1
4
0
|
| 1 Gdje god je moguće korištene su SI jedinice. Ako nije drugačije naznačeno, dati podaci vrijede pri standardnim uslovima. | |
Sarin (O-izopropil metilfosfonofluoridat) jest izuzetno otrovna supstanca koja utiče isključivo na nervni sistem. Klasificirana je kao hemijsko oružje za masovno uništenje po UN Rezoluciji 687, a proizvodnja i skladištenje ove supstance je zabranjeno 1993. po Konvenciji o hemijskom oružju.
Hemijska svojstva
[uredi | uredi izvor]
Po strukturi i biološkom dejstvu sarin je sličan insekticidima poput melationa i lijekovima poput mestinona, neostigmine i antiliriuma.
Sarin je na sobnoj temperaturi bezbojna i bezmirisna tečnost. Isparava relativno brzo (oko 36 puta brže od tabuna drugog nervnog agenta). I njegova para je također bezbojna i bezmirisna. Moguće ga je učiniti trajnijim dodatkom određenih ulja ili prerađevina petroleja.
Uskladišteni sarin ne može trajati dugo, tek nekoliko sedmica do nekoliko mjeseci.
Moguće ga je deaktivirati jakim alkalima, kao što je to slučaj sa ostalim nervnim supstancama. Najčešće se koristi 18%-ni vodeni rastvor natrij-hidroksida.
Biološke indikacije
[uredi | uredi izvor]Sarin napada nervni sistem živih bića.
Kada se simuliše funkcionalni motorni neuron ili parasimpatetički neuron on otpušta neuroprenosnik acetilholin koji prenosi impuls do mozga. Nakon toga enzim acetilholinesteraza razlaže acetilholin da bi se mišić opustio.
Sarin remeti rad nervnog sistema tako umjesto enzima holinesteraze, gradi kovalentnu vezu na mjestima na kojim bi obično acetilholin prolazio kroz hidrolizu. Zbog ovoga se nervni impulsi kontinuirano prenose.
Početni simptomi nakon izlaganja sarinu su nos koji curi, stiskanje u grudima. Ubrzo nakon toga osoba ima poteškoće sa disanjem, gubi kontrolu nad tjelesnim funkcijama pa povraća i mokri.
Udisanje sarina ili dodir sa njim preko kože je izuzetno opasan. Čak i koncentracija pare odmah prodire u kožu. Ljudi koji se izlože sarinu a ne dobiju odgovarajući tretman mogu imati posljedice za čitav život.
Čak i u malim količinama sarin može biti smrtonosan. Smrt može uslijediti i minutu nakon direktnog udisanja 0,01 miligrama po kilogramu tjelesne težine ako se u kratkom vremenskom roku ne dadne protivotrov, obično atropin i pralidoksim.
