Balkari
| Balkari | |
|---|---|
| Ukupna populacija | |
| oko 130.000 (2010) | |
| Značajno stanovništvo u | |
 Rusija | 112.924 od toga u: |
| Kabardino-Balkarija | 104.951[1] |
 Kazahstan | 1.798 (2009) |
| Jezik | |
| Karačaj-balkarski ruski | |
| Vjera | |
| uglavnom muslimani suniti Hanefijskog mezheba | |
| Vezane etničke grupe | |
| Karačajci Sjeverno-kavkaski narodi | |
Balkari su turkijski narod Kavkaske regije i jedan od titularnih naroda ruske republike Kabardino-Balkarije. Govore Karačaj-balkarskim jezikom, jezikom ponto-kaspijske podrgrupe sjeverozapadne (kipčačke) grupe turkijskog jezika.
Prema procjeni ukupna populacija Balkara iznosi oko 130.000 pripadnika koji uglavnom naseljavaju područje Rusije dok manji broj pripadnika ovog naroda živi u Kazahstanu.
Historija
[uredi | uredi izvor]Savremeni Balkari se identifikuju kao dio turkijske grupe naroda a svoj maternji jezik dijele sa Karačajcima (Karačajevo-Čerkezija) i Kumicima (Dagestan), također turkijskim narodima.
Etnogeneza Balkara rezultirala je dijelom zbog invazije Alanije tokom 11. vijeka od strane Kipčaka i njihovih kumanskih saveznika. Glavni grad tadašnje Alanije Maghas, neki autori lociraju na mjestu današnjeg naselja Arkhiz koji se nalazi u planinama i koji je trenutno naseljen Karačajcima i Balkarima, dok ga drugi smještaju na područje današnje Ingušetija ili Sjeverne Osetije-Alanije.
Tokom 14. vijeka, Alanija je uništena od strane Timura Lenka. Mnogi Alani, Kumani i Kipčaci su u bijegu od Timurovih Mongola emigrirali na zapad, u Evropu. Timurov upad na područje Sjevernog Kavkaza se hronološki poklapa sa dolaskom islama na ovo područje.
Tokom 19. vijeka Rusija je anektirala ovo područje tokom ruskog osvajanja Kavkaza. 20. oktobra 1828. godine desila se bitka kod Hasauke, u kojoj su ruske trupe nastupale pod komandom generala Georgija Emanuela. Dan nakon bitke, dok su se ruske snage približavale Kart-Džhurtu predstavnici Karačajaca i Balkara su se sastali sa ruskim liderima i postignut je dogovor o uključivanju područja koja su ova dva naroda naseljavala u Rusko carstvo.
Deportacija
[uredi | uredi izvor]Sovjetska vlada je 1944. godine izvršila prisilno deportovanje skoro cijele Balkarske populaciju. Balkari su deportovani na područje Kazahstana, Kirgistana i Omske oblasti u Sibiru. Započevši s deportacijom 8. marta 1944. i završavajući je narednog dana, NKVD je 37.713 pripadnika Balkara pomoću 14 željezničkih kompozicija prevezla u Srednju Aziju i Sibir. Staljinov režim podvrgnuo je prognane Balkare posebnom ogranicenju vezanom za naseljavanje identičnom ograničenju koje je važilo i za ostale deportovane narode poput ruskih Nijemaca, Kalmika, Karačajaca, Čečena i Inguša. Do oktobra 1946. populacija Balkara je smanjena na 32.817 stanovnika usljed smrti od neuhranjenosti i bolesti. Ograničenja vezana za slobodu biranja mjesta življenja za Balkare je zadržana sve do 28. aprila 1956. godine. Međutim, tek 1957. godine Balkari su se mogli vratiti u svoju planinsku domovinu na Kavkazu. Tokom 1957. i 1958. godine 34.749 Balkara se vratilo na područje sa kojeg su deportovani.[2]
Jezik i književnost
[uredi | uredi izvor]Balkari govore Karačaj-balkarskim jezikom. Kao pismo koriste ćirilicu, sa 8 samoglasnika i 27 suglasnika. U prošlosti su Balkari koristili arapski jezik za potrebe vjerske službe i turski jezik u službene svrhe. Od 1920. godine Balkarski jezik se koristi u osnovnim školama dok se naredna nastava izvodi na ruskom jeziku. Do 1928. arapsko pismo je bilo pismo balkarskog jezika a nakon 1937. koristi se ćirilica. 26% Balkara je dvojezično, govore i balkarski i ruski jezik.
Religija
[uredi | uredi izvor]Prema religijskom opredjeljenju Balkari su uglavno sunitski muslimani.
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ "Popis stanovništva u Rusiji (2010)". gks.ru. Arhivirano s originala, 30. 4. 2020. Pristupljeno 25. 1. 2019.
- ^ N. F. Bugai, ed., Iosif Stalin - Lavrentiiu Berii: "Ikh nado deportirovat;": Dokumenty, fakty, kommentarii (Moscow: "Druzhba narodov," 1992). Doc. 64, pp. 279–280.
