Нача (Воранаўскі раён)

Вёска Нача Касцёл Унебаўзяцця Найсвяцейшай Дзевы Марыі Краіна Беларусь Вобласць Гродзенская Раён Воранаўскі Сельсавет Доцішскі Каардынаты 54°04′33″ пн. ш. 24°50′43″ у. д.HGЯO Насельніцтва ▲453 чал. (2009) Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +375 1594 Паштовыя індэксы 231392 Аўтамабільны код 4 Нача на карце Беларусі ±

Нача на Вікісховішчы

На́ча^[1] (трансліт.: Nača) — вёска ў Воранаўскім раёне Гродзенскай вобласці, на рацэ Начка. Уваходзіць у склад Доцішскага сельсавета.

Насельніцтва 445 чал. (1998). Знаходзіцца за 41 км на захад ад Воранава, за 35 км ад чыгуначнай станцыі Бастуны, аўтамабільная дарога на Радунь.

Назва ад назвы ра��і Начы, на якой паселішча ўзнікла. Назва ракі Нача балцкага паходжання.

Гідранімічныя аналагі — літоўскія водныя назвы Nota, Notė, Notija, Notera^[2], пруская *Nātangā (ад гэтага гідроніма назва прускага племя натангаў).

Гэтыя назвы ад захаванага ў гідраніміі балцкага *nātā «цячэнне», якое з дапамогай пашыральніка -t- ад індаеўрапейскага *(s)na- «цячы»^[3].

Назва Нача значыць «Плыткая (рака)». Назва звязаная з хуткасцю рачной плыні.

Першы пісьмовы ўспамін пра Начу як уладанне Касцевічаў датуецца 1517 годам. У 1529 годзе Януш Касцевіч заснаваў у мястэчку касцёл і перанёс сюды цэнтр парафіі з Дубічаў. Пазней мясцінай валодалі Кішкі, Радзівілы.

Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай (1565—1566) Нача ўвайшла ў склад Лідскага павета Віленскага ваяводства. Паводле рэвізіі (1631) тут існавала татарскае пасяленне (цяпер жывуць толькі ў суседняй вёсцы Некрашунцы).

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795) Нача апынулася ў складзе Расійскай імперыі, у Каняеўскай воласці Лідскага павета Віленскай губерні. Станам на 1886 год у мястэчку было 16 двароў, касцёл, 3 карчмы, крама, таржок.

Паблізу вёскі знаходзяцца могільнікі бронзавага і жалезнага вякоў і каменныя магілы XII—XIV стагоддзяў. Пры іх абследаванні ў 1903 годзе Вандалінам Шукевічам, знойдзеныя жалезныя нажы, каменныя сякеры, бронзавыя бранзалеты, шыйныя грыўні.

З 1631 года ў вёсцы размяшчалася сядзіба архітэктара Людвіга Долгірда.

У лютым 1863 года ў вёсцы фарміраваўся паўстанцкі атрад Людвіка Нарбута^[4].

На мяжы XIX—XX стагоддзяў у вёсцы знаходзілася сядзіба Вандаліна Шукевіча^[5].

Паводле Рыжскага мірнага дагавора (1921) Нача трапіла ў склад міжваеннай Польскай Рэспублікі, у Лідскім павеце Навагрудскага ваяводства.

У 1939 годзе Нача ўвайшла ў склад БССР, дзе 12 кастрычніка 1940 года стала цэнтрам сельсавета Радунскага раёна (з 25 снежня 1962 года — у Воранаўскім раёне). Статус паселішча панізілі да вёскі. Станам на 1998 год у вёсцы 173 двары.

Да 5 кастрычніка 2007 года вёска ўваходзіла ў склад Нацкага сельсавета^[6].

• XIX стагоддзе: 1886 год — 272 чал.
• XX стагоддзе: 1998 год — 445 чал.^[7].

У Начы працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстанова, бальніца, фельчарска-акушэрскі пункт, дом культуры, бібліятэка, пошта.

• Капліца-пахавальня В. А. Шукевіча (пачатак XX стагоддзя)
• Касцёл Унебаўзяцця Найсвяцейшай Дзевы Марыі (1910)
• Магіла Тэадора Нарбута

• 
  Карчма
• 
  Брама касцёла
• 
  Званіца касцёла
• 
  Помнік паўстанцам
• 
  Капліца-пахавальня Шукевічаў

• Касцёл (XVIII стагоддзе)
• Карчма (XIX стагоддзе)

• Станіслаў Юндзіл (1761—1847)
• Тэадор Нарбут (1784—1864)
• Вандалін Шукевіч (1852—1919)

• Нача // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 5: М — Пуд / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1999. — С. 311. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0141-9.
• Nacza // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VI: Malczyce — Netreba (польск.). — Warszawa, 1885. — S. 853—854.

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Нача (Воранаўскі раён)
• Нача на сайце Radzima.org