Юзаф Такажэвіч

Юзаф Такажэвіч
польск.: Józef Tokarzewicz
Асабістыя звесткі
Псеўданімы	Hodі J.T.[1]
Дата нараджэння	8 студзеня 1841(1841-01-08)
Месца нараджэння	Бельск, Бельскі павет, Гродзенская губерня, Літоўскае генерал-губернатарства, Расійская імперыя
Дата смерці	9 жніўня 1919(1919-08-09) (78 гадоў) ці 2 жніўня 1919(1919-08-02)[2][3] (78 гадоў)
Месца смерці	Гродзіск Мазавецкі, Гміна Гродзіск Мазавецкі, Градзіскі павет, Мазавецкае ваяводства, Польшча
Грамадзянства	Польшча
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	пісьменнік, журналіст, літаратурны крытык, перакладчык
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Юзаф Такажэ́віч^[4] (польск.: Józef Tokarzewicz; 8 студзеня 1841 — 2 жніўня 1919^[4][5]) — польскі пісьменнік і публіцыст. Вядомы пад псеўданімам J.T.Hodі

Нарадзіўся ў горадзе Бельск Падляскі (Польшча). У 1859 годзе скончыў гімназію ў Беластоку^[6]. Вучыўся ў Маскоўскім універсітэце ў 1859—1861 гадах. За ўдзел у студэнцкай дэманстрацыі ў Санкт-Пецярбургу ў 1861 годзе быў арыштаваны. Прымаў удзел у паўстанні 1863—1864 гадоў, у час якога стварыў атрад з бельскіх мяшчан і кіраваў ім. Пасля разгрому паўстання эміграваў у Францыю, вучыўся ў Парыжскім універсітэце. У пачатку 1865 года заснаваў Міжнароднае таварыства польскіх студэнтаў і двухтыднёвік «Przyszłość» (1866). У 1866—1867 гадах выпускаў рэвалюцыйна-дэмакратычнае выданне «Gmina», якое спачатку выходзіла ў рэдакцыі А. Герцэна ў Жэневе. У красавіку 1866 года Юзаф Такажэвіч быў вымушаны пакінуць Парыж. У 1867 годзе рэдагаваў «Gońca» у Жэневе, незадоўга да пруска-французскай вайны выдаваў рэвалюцыйную газету «Zmowę» («Змова») з літоўскім і беларуска-ўкраінскім падзагалоўкамі^[5]. У маі 1882 года Юзаф Такажэвіч вярнуўся на радзіму. У 1883—1893 гадах супрацоўнічаў у часопісе «Kraju» («Край») у Санкт-Пецярбургу. У 1902—1904 гадах жыў на Слонімшчыне ў маёнтку Падоль М. Федароўскага, разам з якім праводзіў фальклорна-этнаграфічныя даследаванні. На мяжы 1905—1906 гадоў быў сакратаром «Nowin Wileńskich». У 1907—1908 гадах жыў у Кіеве, працаваў у штомесячніку «Nasza Przeszłość»^[5].

Памёр Юзаф Такажэвіч у Гродзіску Мазавецкім 2 жніўня^[6][5][4] 1919 года^[5]. Пахаваны на мясцовых могілках^[5].

Юзаф Такажэвіч вёў актыўную грамадска-палітычную, публіцыстычную і прапагандысцкую дзейнасць. Выступаў як літаратурны крытык. Прапагандаваў тэорыю абшчыннага сацыялізму А. Герцэна. Становішчу рускага і беларускага народаў прысвяціў артыкул «Рускае пытанне» (1868). Аўтар аповесцей «Пан сляпы Павел» (1881), «Пан глухі Гавал» (1891), успамінаў «У дні вайны і голаду» (1900). Пераклаў раман В. Гюго «Сабор Парыжскай Божай Маці» (1876)^[5].

Часта падпісваў свае працы, выкарыстоўваючы псеўданімы, якіх налічвалася каля васьмідзесяці^[5].

У горадзе Бельск Падляскі імем Юзафа Такажэвіча названа адна з вуліц^[5]. М. Федароўскі прысвяціў ўспаміны «Юзаф Такажэвіч — апошні камандзір атрада 1863 г.» (1921)^[6].

• Саламевіч І. У. Такажэ́віч Юзаф // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 391. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Янка Саламевіч. Такажэ́віч Юзаф // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2001. — С. 494. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0214-8.
• Fionik Doroteusz Hodi — Białystok: Stowarzyszenie Muzeum Małej Ojczyzny w Studziwodach, 2019. — 96 s. - (Literatura Podlaskich Białorusinów) — ISBN 678-83-946675-9-7. (польск.)

• Zbigniew Romaniuk O Józefie Tokarzewiczu «Hodim». Zarys biografii i bielskie resentymenty pisarz // Bielski Almanach Historyczny, 4, 2019, s. 83-110 (польск.)
• «HODI». Rzecz o Joziefie Tokarzewiczu — spotkanie promocyjne (польск.)