Перайсці да зместу

Фёдар Іванавіч Самохін

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Фёдар Самохін
руск.: Фёдор Иванович Самохин
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння 12 лютага 1918(1918-02-12)
Месца нараджэння
Дата смерці 17 ліпеня 1992(1992-07-17) (74 гады)
Месца смерці
Грамадзянства
Альма-матар
Месца працы
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці пісьменнік, празаік, публіцыст, журналіст, перакладчык
Гады творчасці 1949 — 1992
Кірунак лейтэнанцкая проза, вясковая проза
Жанр проза, аповесць, апавяданне
Мова твораў руская мова
Дэбют апавяданне «Клаўдзія Панчышкіна» (1952)
Грамадская дзейнасць
Партыя
Член у
Прэміі Тры Ганаровыя граматы Прэзідыума Вярхоўнага Савета Кіргізскай ССР
Узнагароды
медаль «У азнаменаванне 100-годдзя з дня нараджэння Уладзіміра Ільіча Леніна» медаль «За абарону Сталінграда» юбілейны медаль «Дваццаць гадоў Перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.» юбілейны медаль «Трыццаць гадоў Перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.» юбілейны медаль «Сорак гадоў Перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.» юбілейны медаль «50 гадоў Узброеных Сіл СССР» юбілейны медаль «60 гадоў Узброеных Сіл СССР»
Подпіс Выява аўтографа
Нацыянальная бібліятэка Беларусі
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы
Лагатып Вікіцытатніка Цытаты ў Вікіцытатніку

Фёдар Іванавіч Самохін (руск.: Фёдор Иванович Самохин; 12 люты 1918 года, Хутар Быстряковский, Ніжне-Чырскі раён, Валгаградская вобласць, СССР — 17 ліпеня 1992 года, Бішкек, Кіргізія) — савецкі пісьменнік. Член КПСС (1944). Член СП СССР (1958)[1].

Біяграфія

[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзіўся ў 1918 годзе на тэрыторыі вобласці войскі Данскога. У 1940 годзе скончыў Ніжне-Чырскую сярэднюю школу. У 1944 годзе Ф. Самохін вучыўся на курсах газетных работнікаў у Маскве. Працоўную біяграфію пачаў у 1934 годзе учетчиком ў родным калгасе, з 1940 па 1942 гады працаваў старэйшым счетоводом Ніжне-Чырскага рыбнай пункта[2].

Быў удзельнікам Вялікай Айчыннай вайны. З 1942 па 1943 год быў членам бюро Ніжне-Чырскага падпольнага райкама камсамола, з’яўляўся разведчыкам партызанскага атрада «Смерць фашызму», дзе быў цяжка паранены. Пасля вызвалення гэтага раёна ад ворагаў Ф. Самохін быў прызначаны рэдактарам раённай газеты «Калгаснік Дона»[2].

З 1945 года з’яўляўся карэспандэнтам «Камсамольскай праўды», з 1946 года — літсупрацоўнікам, заг. аддзелам газеты «Ленінская змена» ў Алма-Аце, а з 1947 па 1949 год — спецыяльным карэспандэнтам газеты «Камуніст» (Джамбульская вобласць). З 1949 года жыў і працаваў у горадзе Фрунзе. З 1949 па 1961 год быў літсупрацоўнікам, загадчыкам аддзела ў рэдакцыі газеты «Комсомолец Кіргізіі». З 1961 па 1963 год быў літсупрацоўнікам у рэдакцыі часопіса «Нататнік агітатара»[2]. Яго прозвішча пазначана ў адным з нумароў «ЖЗЛ»[3].

Памёр у 1992 годзе[4].

Творчасць

[правіць | правіць зыходнік]

Для Фёдара Самохіна, як і для многіх пісьменнікаў яго пакалення, незабыўны падзеяй стала Вялікая Айчынная вайна. Першай кнігай пісьменніка з’явіўся апавяданне «разведчыца Клаўдзія Панчишкина», пра байца партызанскага атрада Ніжне-Чырскага раёна, выдадзены ў 1952 годзе. Асаблівае месца ў шэрагу створаных Фёдарам Самохін твораў займала аповесць «Чолпонбай». Таксама Фёдар Самохін прымаў удзел у перакладзе і выданні зборніка твораў кіргізскіх пісьменнікаў-франтавікоў «Звяно, комуз!» (1985)[5]. Цэнтральная тэма творчасці Фёдара Самохіна — любоў да роднай зямлі, да дома, дзе ён нарадзіўся, да краіны[6].

У 1949 году Фёдар Самохін пераехаў ў Фрунзе і паступіў у апарат газеты «Комсомолец Кіргізіі». Тут, па сутнасці, і пачыналася яго журналісцкая і пісьменніцкая біяграфія. Фёдар Самохін выяўляў не толькі працавітасць, але і асабістую мужнасць. Не маючы абедзвюх ног, ён, тым не менш, часта і шмат ездзіў па рэспубліцы, вывучаў яе людзей і прыроду, знаёміўся з цікавымі людзьмі, якія сталі пасля героямі яго кніг. Вялікае месца ў творчасці Фёдара Самохіна заняў нарыс — самы баявой, аператыўны жанр літаратуры. Адзін з нарысаў, напісаны Фёдарам Самохін, пад назвай «Крывёю сэрца», быў апублікаваны ў зборніку «Героі суровых гадоў»[7]. З нататнікам журналіста ў кішэні Фёдар Самохін аб’ездзіў ��сю Кіргізію[8].

Вядомы ў рэспубліцы рускі празаік і публіцыст Фёдар Самохін знакам шырокаму чытачу па шэрагу твораў пра вайну: «Хлопчык з Сталінграда», «Разведчыца Клаўдзія Панчишкина», «Дон — рака партызанская», «Чолпонбай», шматлікім аповядах аб сельскага жыцця нашых дзён[9].
—часопіс «Літаратурны Кіргізстане»[10].

Ён быў у жывёлаводаў Сусамыра і будаўнікоў Токтогульской ГЭС, у нафтавікоў Избаскента і хлопкоробов Араван, у гідролагаў Орта-Токо і рыбакоў Ісык-Куля, у гарнякоў Кызыл-Кія і буракаводамі Кеминской даліны. Фёдар Самохін горача, з сапраўднай запалам і захапленнем адгукаўся на самыя надзённыя, самыя актуальныя тэмы тых дзён. Героі яго твораў — простыя савецкія людзі, шараговыя вялікай арміі стваральнікаў, будаўнікоў новага грамадства. І як вынік гэтай шматгадовай і многотрудной дзейнасці — кнігі пра сучаснікаў — аповесць «Дом майго бацькі» і асабліва раман «Чуйскай разлівы»[8]. Праца ў журналістыцы дала яму багаты жыццёвы матэрыял, адтачыць літаратурнае майстэрства. Фёдар Самохін напісаў шэраг аповесцяў: «Хлопчык з Сталінграда», «Дон — рака партызанская», «Чолпонбай», «Дом майго бацькі», «Чуйскай разлівы», «Тры выспы», «Радзіма, я вярнуся!», А таксама шэраг іншых аповесцяў пра сельскага жыцця тых дзён, а таксама шмат апавяданняў[11].

Яго кнігі «Хлопчык з Сталінграда», «разведчыца Клаўдзія Панчишкина», «Радзіма, я вярнуся!», Прынеслі аўтару заслужаную папулярнасць. Але, мабыць, найбольшую вядомасць набыла яго аповесць «Чолпонбай», якая вытрымала некалькі выданняў ў Фрунзе і ў Маскве і стала адной з найбольш любімых кніг нашай дзятвы[12].
—газета «Вячэрні Фрунзе»[13].

Была ў Фёдара Самохіна яшчэ адна пісьменніцкая запал — прыцягненне да адной з генеральных тым савецкай літаратуры — тэме подзвігаў савецкіх людзей у гады Вялікай Айчыннай вайны. Пры напісанні аповесці пра Героя Савецкага Саюза «Чолпонбай», пісьменнік знаёміўся з многімі цікавымі людзьмі — сваякамі Чолпонбая Тулебердиева, сябрамі, таварышамі, з тымі хто акружаў героя. Аповесць «Чолпонбай» выдавалася ў «Маладой гвардыі», «Политиздате», у выдавецтвах Кіргізіі і Валгаграда[8].

У гонар 60-годдзя Фёдара Самохін выдавецтва «Кыргызстан» выпусціла зборнік пад назвай «Выбранае», у кнігу ўвайшлі лепшыя аповесці, ужо выдаваліся ў рэспубліцы і ў Маскве — «Чолпонбай», «Тры выспы», «Радзіма, я вярнуся!»[14].

У гонар 70-годдзя Фёдара Самохіна выдавецтва «Кыргызстан» выпусціла зборнік лепшых аповесцяў і апавяданняў, напісаныя аўтарам за многія гады яго творчай дзейнасці. У іх ярка і пераканаўча апавядаецца пра брацкую дружбу народаў, пра нашых сучаснікаў, іх працы і духоўных якасцях[15].

Бібліяграфія

[правіць | правіць зыходнік]
  • Самохін Ф. Разведчыца Клаўдзія Панчишкина = Разведчица Клавдия Панчишкина. — Валгаград, 1952. — С. 48.
  • Самохін Ф. Хлопчык з Сталінграда : Аповесць = Мальчик из Сталинграда : Повесть / Ил.: В. М. Аляксееў. — Сталінград: Кн. выд-ць, 1954. — С. 80.
  • Самохін Ф. Чолпонбай : Аповесць (Цыклы: Школьныя будні; Суровае час; Прыдонскіх стэпе ў агні) = Чолпонбай : Повесть / Рэд.: С. М. Жажиев; Худож. рэд.: І. А. Яфімаў; Аформяць.: А. Осташева; Тых. рэд.: А. Бейшенов; Карэктыў.: П. С. ляснічы, А. А. Берзіня. — Фрунзе: Кіргізскае дзяржаўнае выдавецтва, 1958. — С. 191. — 12 000 экз.
  • Самохін Ф. Чолпонбай : Аповесць (Цыклы: Школьныя будні; Суровае час; Прыдонскіх стэпе ў агні; Заключэнне) = Чолпонбай : Повесть / Рэд.: М. Данілава; Худож. рэд.: К. Аркуша; Аформіць. худ.: М. Рудакова; Тэхн. рэд.: В. Корнеева. — Масква: «Маладая гвардыя», 1958. — С. 112. — 50 000 экз.
  • Самохін Ф. Дом майго бацькі : Аповесць (Цыклы: Ліст; Дом майго бацькі; Дзяўчына з Варонежа; Злосны гаспадар; Запіскі старога чабана; Цяжкі шлях на ўздыме; Камень на сцежцы; У цяжкасцях спазнаюцца людзі; Бабулін навіна; Дашынага крыўда; Чатыры бяды Темирбека; Хітрыя павароты; Пальцы вастрэй іголкі; Не ва ўсіх людзей гора; Акмат раскайваецца; Ня ідзе ручай у гару; капой на дахах; Сустрэча) = Дом моего отца : Повесть / Рэд.: А. Ф. Леднев; Худы.: В. Папоў; Худож. рэд.: І. А. Яфімаў; Тых. рэд.: А. Бейшенов; Карэктыў.: П. С. Ляснічы. — Фрунзе: Кіргізскае дзяржаўнае выдавецтва, 1963. — С. 179. — 24 000 экз.
  • Самохін Ф. Герой з Талас : Апавяданні = Герой из Таласа : Рассказы. — Масква: Выдавецтва палітычнай літаратуры ЦК КПСС, 1966. — С. 46.
  • Самохін Ф. Чуйскай разлівы : Аповесць = Чуйские разливы : Повесть / Рэд.: А. Ф. Леднев; Худож.: В. А. Максімаў Худ. рэд.: І. А. Яфімаў; Тэхн. рэд.: Т. Ф. Васіленка; Карэктыў.: В. І. Дзянісава. — Фрунзе: Кыргызстан, 1968. — С. 188. — 24 000 экз.
  • Самохін Ф. Радзіма, я вярнуся! : Аповесць (Цыклы: Чужая зямля; Камендант Кругер; Першыя ўрокі; Ці была барада ў фюрэра ?; Карцэр - таксама выратаванне; Далёка ты, Кіргізія; Калядныя святы; Радасць і бяда - побач; Ёлупы; Першае заданне; Выбух; У гасцях у эмігрантаў; На справаздачным ўроку; Ня зламай зубы, Кох!; Бунт; Пан Чёрный вар'яцее; Эвакуацыя; Шлях у невядомасць; Новыя гаспадары; Перебежчица; Кольцы з дыяментамі; Апошні ўдар Кругера; Сустрэчы з суайчыннікамі; Шпіталь; Ці глыбокая вады ў Тэмзе?) = Родина, я вернусь! : Повесть / Рэд.: Я. В. Бахарёва; Худож. рэд.: І. Ф. Бульба; Тэхн. рэд.: С. Чотиев; Карэктыў.: І. Ф. Каверын. — Фрунзе: Кыргызстан, 1975. — С. 166. — 15 000 экз.
  • Самохін Ф. Абранае (Цыклы: Чолпонбай; Тры выспы; Радзіма, я вярнуся!) = Избранное / Рэд.: А. Іваноў; Рэд. выд.: В. Бобылёв; Маст. рэд.: І. Бульба; Тэхн. рэд.: Л. Шаўчэнкі; Карэктыў.: Л. Бондарёва. — Фрунзе: Кыргызстан, 1978. — С. 252. — 15 000 экз.
  • Самохін Ф. Чолпонбай : Аповесць (2-е выд., перап. і доп.) = Чолпонбай : Повесть / Худож. А. Осташев. — Фрунзе: Масква, 1982. — С. 125.
  • Самохін Ф. Аповесці і апавяданні (Цыклы: Аповесці: Чолпонбай; Хлопчык з Сталінграда; Апавяданні: Рэкамендацыя; Тры выспы; Незвычайная дружба) = Повести и рассказы / Рэцэнзент: А. С. Кацев; Рэд.: Р. В. Гарбачова; Худож.: Г. Куценко; Худож. рэд.: С. Ямгырчиев; Тэхн. рэд.: В. Крутякова; Карэктыў.: В. Заруцкая. — Фрунзе: Кыргызстан, 1988. — С. 199. — 12 000 экз. — ISBN 5-655-00113-6.

Узнагарода

[правіць | правіць зыходнік]
  1. Ганаровая грамата Прэзідыума Вярхоўнага Савета Кіргізскай ССР (18 сакавіка 1968) — за заслугі ў галіне мастацкай літаратуры і ў сувязі з 50-годдзем з дня нараджэння.
  2. Ганаровая грамата Прэзідыума Вярхоўнага Савета Кіргізскай ССР (29 кастрычніка 1974) — за актыўны ўдзел у прапагандзе і развіцці кіргізскай савецкай літаратуры і ў сувязі 50-годдзем адукацыі Кіргізскай ССР і Камуністычнай партыі Кіргізіі.
  3. Ганаровая грамата Прэзідыума Вярхоўнага Савета Кіргізскай ССР (13 лютага 1978) — за заслугі ў галіне кіргізскай савецкай літаратуры і ў сувязі з 60-годдзем з дня нараджэння[16].
  • Ганаровая грамата ЦК ЛКСМ Кіргізіі (7 лютага 1968) — за вялікую і плённую работу па камуністычнаму выхаванню моладзі, у сувязі з 50-годдзем з дня нараджэння.

Зноскі

[правіць | правіць зыходнік]
  1. ↑ В. А. Астахава, А. І. Любецкая, Л. І. Цвяткова. Адрасы і тэлефоны пісьменнікаў // Даведнік Саюза пісьменнікаў СССР = Справочник Союза писателей СССР / Рэд.: К. Н. Селіхаў; Худож.: В. Г. Вінаградаў; Маст. рэд.: В. В. Мядзведзеў; Тэхн. рэд.: Ф. Г. Шапіра, і. М. Мінская; Карэкт.: С. І. Карагіна, Л. Н. Марозава, А. В. Селіванава.. — Масква: «Савецкі пісьменнік», 1986. — С. 555. — 555 с. — 10 000 экз.
  2. ↑ а б в Дж. Самаганаў 1969, с. 643.
  3. ↑ Е. І. Гарэлік, Л. П. Аляксандрава, Р. А. Яўсеева. Самохін, Фёдар Іванавіч = Нарыс «Крывёю сэрца» ў зб. «Маладыя героі Вялікай Айчыннай вайны» (1970) - 499. — 5-е выд. — Масква: «Маладая гвардыя», 2010. — С. 414. — 10 000 экз. — ISBN 978-5-235-03337-5.
  4. ↑ рэдакцыя газеты «Літаратурны Кыргызстан», Асацыяцыя рускіх і рускамоўных пісьменнікаў Саюза пісьменнікаў Кыргызстана. (руск.) // «Камсамолец Кіргізіі» : рэспубліканская. — 1992. — № 42. — С. 7.
  5. ↑ М. Імшанецкі. Да 50-годдзя Фёдара Самохіна = К 50-летию Фёдора Самохина. — Фрунзе: «Камсамолец Кіргізіі», 1968. — С. 4.
  6. ↑ Самохін Ф. Абранае (Цыклы: Чолпонбай; Тры выспы; Радзіма, я вярнуся!) = Избранное / Рэд.: А. Іваноў; Рэд. выд.: В. Бобылёв; Маст. рэд.: І. Бульба; Тэхн. рэд.: Л. Шаўчэнкі; Карэктыў.: Л. Бондарёва. — Фрунзе: Кыргызстан, 1982. — С. 252. — 15 000 экз.
  7. ↑ Герои суровых лет = Герои суровых лет / Рэд.: С. М. Жажыеў; Худож. аформі.: Н. Е. Еўдакімава; Худож. рэд.: І. Ф. Бульба; тэхн. рэд.: Т. Ф. Васіленка; Карэкт.: А. С. Мельнікер. — Фрунзе: «Кыргызстан», 1968. — С. 64. — 169 с. — 150 000 экз.
  8. ↑ а б в М. Імшанецкі 1968, с. 4.
  9. ↑ руск.: Известный в республике русский прозаик и публицист Фёдор Самохин знаком широкому читателю по ряду произведений о войне: «Мальчик из Сталинграда», «Разведчица Клавдия Панчишкина», «Дон — река партизанская», «Чолпонбай», многим рассказам о сельской жизни наших дней.
  10. ↑ СП Кіргізіі, ЛКСМ Кіргізіі, ЦК. Фёдараў Самохіна — 70 гадоў. — Фрунзе: «Советти́к Кыргызстан», 1988.
  11. ↑ Самохін Ф. Ад вяршыні да вяршыні // Абранае (Цыклы: Чолпонбай; Тры выспы; Радзіма, я вярнуся!) = Избранное / Рэд.: А. Іваноў; Рэд. выд.: В. Бобылёв; Маст. рэд.: І. Бульба; Тэхн. рэд.: Л. Шаўчэнкі; Карэктыў.: Л. Бондарёва. — Фрунзе: Кыргызстан, 1982. — С. 252. — 15 000 экз.
  12. ↑ руск.: Его книги «Мальчик из Сталинграда», «Разведчица Клавдия Панчишкина», «Родина, я вернусь!», принесли автору заслуженную популярность. Но, пожалуй, наибольшую известность приобрела его повесть «Чолпонбай», которая выдержала несколько изданий во Фрунзе и в Москве и стала одной из наиболее любимых книг нашей детворы.
  13. ↑ Н. Кулак. Галоўная тэма (Фёдару Самохіна - 60 гадоў). — Фрунзе: «Вячэрні Фрунзе», 1978.
  14. ↑ Самохін Ф. Прадмова // Абранае (Цыклы: Чолпонбай; Тры выспы; Радзіма, я вярнуся!) = Избранное / Рэд.: А. Іваноў; Рэд. выд.: В. Бобылёв; Маст. рэд.: І. Бульба; Тэхн. рэд.: Л. Шаўчэнкі; Карэктыў.: Л. Бондарёва. — Фрунзе: Кыргызстан, 1982. — С. 252. — 15 000 экз.
  15. ↑ Самохін Ф. Прадмова // Аповесці і апавяданні (Цыклы: Аповесці: Чолпонбай; Хлопчык з Сталінграда; Апавяданні: Рэкамендацыя; Тры выспы; Незвычайная дружба) = Повести и рассказы / Рэцэнзент: А. С. Кацев; Рэд.: Р. В. Гарбачова; Худож.: Г. Куценко; Худож. рэд.: С. Ямгырчиев; Тэхн. рэд.: В. Крутякова; Карэктыў.: В. Заруцкая. — Фрунзе: Кыргызстан, 1988. — С. 199. — 12 000 экз. — ISBN 5-655-00113-6.
  16. ↑ Сакратарыят праўлення Саюза пісьменнікаў СССР і рада па кіргізскай літаратуры Ф. І. Самохіну — 60 гадоў(руск.) // «Літаратурная газета» : літаратурная. — 1978. — № 10. — ISSN 0233-4305.

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]
  • М. Імшанецкі. Да 50-годдзя Фёдара Самохіна = К 50-летию Фёдора Самохина. — Фрунзе: «Камсамолец Кіргізіі», 1968. — С. 4.
  • Дж. Самаганаў. Пісьменнікі Савецкага Кіргізстан (бібліяграфічны даведнік) = Писатели Советского Киргизстана. — Фрунзе: «Кыргызстан», 1969. — С. 643.
  • Сакратарыят праўлення Саюза пісьменнікаў СССР і рада па кіргізскай літаратуры Віншуем юбіляраў(руск.) // «Літаратурная газета» : літаратурная. — 1978. — № 10. — С. 5. — ISSN 0233-4305.
  • рэдакцыя газеты «Советская Кіргізія» «Навечна ў памяці і ў сэрцы» (Да 60-годдзя Фёдара Самохіна)(руск.) // «Савецкая Кіргізія» : рэспубліканская. — 1978. — С. 4.
  • рэдакцыя газеты «Камсамолец Кіргізіі» Урывак аповесці Самохіна Ф.И «Чолпонбай»(руск.) // «Камсамолец Кіргізіі» : рэспубліканская. — 1978. — С. 4.
  • М. Кулак Галоўная тэма (Фёдару Самохіну - 60 гадоў)(руск.) // «Вячэрні Фрунзе» : рэспубліканская. — 1978. — № 31 1065. — С. 3.
  • СП Кіргізіі, ЛКСМ Кіргізіі, ЦК. Фёдараў Самохіну — 70 гадоў = Фёдору Самохину — 70 лет. — Фрунзе: «Советти́к Кыргызстан», 1988.
  • рэдакцыя газеты «Літаратурны Кыргызстан», Асацыяцыя рускіх і рускамоўных пісьменнікаў Саюза пісьменнікаў Кыргызстана (руск.) // «Камсамолец Кіргізіі» : рэспубліканская. — 1992. — С. 7.

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Фёдар_Іванавіч_Самохін&oldid=4769529"