Псіла
Псі́ла (грэч. ψιλή), тонкае прыдыханне[1] — надрадковы дыякрытычны знак грэчаскага пісьма (у політанічнай арфаграфіі, якая выкарыстоўвалася са старажытнагрэчаскіх часоў да рэформаў канца XX стагоддзя) і кірылічным царкоўнаславянскім пісьме. Быў уведзены александрыйскімі філолагамі, першапачаткова выглядаў як правая палова літары H (˧), пазней ператварыўся ў J-падобны кручок, яшчэ пазней (у грэчаскім курсіве) — у нешта падобнае да «)» ці да надлітарнай коскі; у гэтым апошнім выглядзе патрапіў у славянскае пісьмо (аднак у некаторых найстаражытных помніках сустракаецца і ў першапачатковай форме).
У старажытнагрэчаскай мове пазначаў цвёрды прыступ перад галоснымі ў пачатку слова і ставіўся над першай літарай, калі яна галосная (і калі над ёй не было густога прыдыхання, дасіі). Калі слова пачыналася не з адзіночнай галоснай, а з дыфтонга ці дыграфа, тое псіла (як і ўсе грэчаскія надрадковыя знакі) змяшчалася над другім іх кампанентам. Таксама псіла ставілася над першай з дзвюх літар ро, які стаялі побач.
У славянскім пісьме тонкае прыдыханне сустракалася досыць рэдка і паступова выйшла з ужывання. У позніх рукапісах згадваецца знак пад назвай звацельца (звацельніца, звацельнае), які ставіўся над першым складам. З сярэдзіны XVII стагоддзя ўтварылася простае фармальнае правіла: ставіць звацельца над першай літарай слова, калі гэта галосная. З часам знікла неабходнасць адрозніваць два віды прыдыхання, таму звацельца сталі маляваць не толькі)-падобна, але і ў выглядзе круглага капялюшыка (якая часам змешваецца па напісанні з каморай, але звычайна вузейшая і з завостранымі кончыкамі), і нават амаль (-падобна (апошняе характэрна для выданняў маскоўскай аднаверскай друкарні пры Святатраецкаўвядзенскай царквы, якая працавала ў другой палове XIX — пачатку XX ст.). Над дыграфам оу па грэчаскім узоры звацельца ў расійскіх выданнях ставілася над другім элементам, хоць украінскія ўніяцкія і сербскія праваслаўныя выданні змяшчалі яго пасярэдзіне.
Спалучаючыся са знакамі націску, псіла дае складовыя надрадковыя знакі:
З часу рэгулярнага падзелу слоў прабеламі звацельца ў сутнасці стала залішнім знакам (у той жа меры, як, напрыклад, цвёрды знак у канцы слоў), а таму прадпрымаліся спробы адмовіцца ад яго выкарыстання: так, Расійскае біблейскае таварыства ў некаторых выданнях 1810-х — 1820-х гадоў яго не ставіла, але гэта практыка далей не распаўсюдзілася (хоць так набраная Біблія стэрэатыпна перавыдавалася яшчэ гадоў пяцьдзясят). Што ж датычна рускага грамадзянскага шрыфта, то ў ім знакаў прыдыхання не было з самага яго пачатку ў 1708 годзе.
У Юнікодзе псіла прысутнічае з кодам U+0313 для грэчаскага і U+0486 для кірыліцы. Акрамя таго, асобныя коды адведзены шэрагу маналітных сімвалаў для грэчаскіх літар з гэтым знакам.