Лузіньяны

Гісторыя Арменіі
Дагістарычны перыяд на тэрыторыі Арменіі Шулаверы-шамуцепінская культура Кура-аракская культура Трыялецкая культура Хаджалы-кедабекская культура Зарац-Карэр Пячора Арэні Петрогліфы
Дзяржавы і ўтварэнні Перадгісторыя, фарміраванне армян (2 тысячагоддзе да н. э. — VI стагоддзе да н. э.) Хаты Арманум Хецкае царства Хаяса Шубрыя Мялід Алзі Наіры Урарту Мідыя Пасля завяршэння фарміравання армянскага народа. Антычнасць (VI стагоддзе да н. э. — V стагоддзе н. э.) Ервандыдская Арменія Вялікая Арменія Малая Арменія Сафена Камагена Сярэдневякоўе (V—XV стагоддзі) Марзпанская Арменія Аран Армянскі эмірат Анійскае царства Сюнік Васпуракан Ташыр-Дзарагет Арцах Хачэн Карс Царства Варажнуні Ефратэс Эдеса Мелітэна Пір Кілікія Шах-Армен Новы Час (XV—XX) Хамс Кашатаг Чухур-Саад Карабах (беглербегства) Эрывань Карабах (ханства) Нахічэвань У складзе Расійскай імперыі: Армянская вобласць Карская вобласць Эрыванская губерня Елізаветпальская губерня Найноўшы Час (XX стагоддзе — сучаснасць) ЗДФР Першая Рэспубліка Рэспубліка Горная Арменія Вільсанаўская Арменія ЗСФСР Армянская ССР Рэспубліка Арменія НКР
Войны і бітвы Серыя канфліктаў: Парфія Рым Персія Халіфат Візантыя Войны: Турцыя Грузія Азербайджан (1) Азербайджан (2) Бітвы: Тыгранакерт Арташат Рандэя Аварайр Нерсехапат Варнакерт Севан Манцыкерт Гарні Ашакан Ван Бітліс Сардарапат Апаран Каракіліс
Царскія дынастыі Айкіды Ервандыды Арташэсіды Аршакуні Багратыды Арцруніды Сюні Кюрыкіды Рубеніды Хетуміды Лузіньяны
Нацыянальна-вызваленчы рух Армянскае пытанне Арменакан Гнчак Дашнакцуцюн Фідаі Цегакрон АСАЛА Міяцум

Лузінья́ны (фр.: de Lusignan, арм.: Լուսինյան) — феадальны род у сярэднявечнай Францыі, у Іерусалімскім і Кіпрскім каралеўствах, а таксама ў Кілікійскай Арменіі.

Прозвішча Лузіньян была адным з дваранскіх родаў Заходняй Францыі, атрымалым сваё імя па замку Лузіньян, які Лузіньян трымалі як васалы графаў Пуату і герцагаў Аквітаніі. У сувязі з неаднаразовым удзелам Лузіньянаў у крыжовых паходах, у прадстаўнікоў гэтага роду завязаліся цесныя сувязі ў дзяржавах крыжакоў на Блізкім Усходзе. Мабыць, таму Аморы Лузіньян, прымалы ўдзел у мяцяжы супраць англійскага караля Генрыха II, бяжыць ад пераследаў у Іерусалімскае каралеўства. Тут ён спрыяе жаніцьбе свайго брата Гі са спадчынніцай іерусалімскага прастола Сібілай. Пасля смерці яе брата Болдуіна IV і малалетняга сына Болдуіна V каралём Іерусалімскім робіцца Гі дэ Лузіньян (у 1186 годзе). Зрэшты, на наступны год Гі быў разгромлены ўшчэнт мусульманамі пад правадырствам Салах-ад-Дзіна ў бітве пры Хаціне. Гі дэ Лузіньян апынуўся ў палоне і страціў Іерусалім. Пасля вызвалення, аднак, у вяртанні ў Святую Зямлю яму адмовіў Конрад Манферацкі, былы кароткі час іерусалімскім каралём (1192). У выніку Гі купляе ў Рычарда I Ільвінае Сэрца права на заваяваны англічанамі Кіпр. Пасля смерці праўнука Гі, Гуга III, Кіпр аказаўся для роду Лузіньян страчаным, бо спадчыннік і стрыечнік Гуга, быўшы таксама праўнукам Аморы, хоць і насіў прозвішча Лузіньян, але па паходжанні свайму ўжо быў сямейнікам графаў Пуату.

У Францыі Гуга VI дэ Лузіньян па мянушцы «Д'ябал», які паходзіў па маці з роду графаў дэ Ла Марш, пасля стрымання ў 1090-я гады гэтай дынастыі ў мужчынскім калене падаў правы на графства, але ў выніку яно дасталася яго стрыечцы Альмадызе дэ Ла Марш і яе мужу Роджэру Мантгомеры. Нягледзячы на гэта Гуга VI Лузіньян прысвоіў сабе тытул графа дэ Ла Марш. У 1178 годзе Ла Марш быў прададзены англійскаму каралю, а ў 1199 годзе Гуга IX Лузіньян выкраў англійскую каралеву Аліенору Аквітанскую і прымусіў яе і яе сына Іаана Беззямельнага прызнаць яго правы на графства.

У той час, як Аморы і Гы Лузіньяны, малодшыя прадстаўнікі роду, бралі ўдзел у крыжовых паходах і замацоўвалі за сабой землі на Усходзе, астатнія ў Францыі члены роду імкнуліся ўзмацніць і павялічыць валоданні, якія дасталіся ім на радзіме. Рауль Лузіньян, малодшы брат Гуга IX, у 1194 годзе, узяўшы шлюб, набывае графства Э ў Нармандыі, а яго пляменнік Гуга Х Лузіньян у 1220 годзе, жаніўшыся з удавой англійскага караля Іаана Беззямельнага Ізабелай Ангулемскай, роб��цца графам Ангулемскім. Тым часам як графства Э было Лузіньянамі праз пакаленне згублена, графствамі Марш і Ангулем яны валодалі аж да 1309 года, калі, пасля смерці апошняга графа Лузіньян, яго сёстры перадалі гэтыя ўладанні французскай кароне.

• Клод Мутафян. Последнее королевство Армении = Le Royaume Arménien de Cilicie, XIIe-XIVe siècl. — «Mediacart», 209. — 161 с. — ISBN 978-5-9901129-5-7.
• Painter Sidney. The Lords of Lusignan in the Eleventh and Twelfth Centuries // Speculum. — Jan., 1957. — Т. 32. — № 1. — P. 27—47.

• Sires de Lusignan (англ.). Foundation for Medieval Genealogy. Праверана 15 чэрвеня 2013.
• Lusignan (ням.). Mittelalterliche Genealogie im Deutschen Reich bis zum Ende der Staufer. Праверана 15 чэрвеня 2013.