Куддус Хаджам’яравіч Кужам’яраў

Куддус Хаджам’яравіч Кужам’яраў
Дата нараджэння	21 мая 1918(1918-05-21)
Месца нараджэння	Kaynazar[d], Q16714088?, Enbekshikazakh District[d], Алмацінская вобласць
Дата смерці	8 красавіка 1994(1994-04-08)[1] (75 гадоў)
Месца смерці	Алматы, Казахстан
Месца пахавання	Кенсайскія могілкі[d]
Краіна	СССР  Казахстан
Альма-матар	Казахская нацыянальная кансерваторыя імя Курмангазы
Музычная дзейнасць
Прафесіі	кампазітар
Інструменты	фартэпіяна
Жанры	опера
Грамадская дзейнасць
Партыя	КПСС
Узнагароды

Куддус^[2] Хаджам’яравіч Кужам’яраў (уйг. Қуддус Ғоҗамияров; 21 мая 1918, с. Кайназар Енбекшыказахскага раёна Алмацінскай вобласці Казахстан — 8 красавіка 1994) — казахскі кампазітар, педагог. Заснавальнік уйгурскай прафесійнай музыкі. Народны артыст Казахстана (1973). Народны артыст СССР (1987).

Нарадзіўся 21 мая 1918 года ў сяле Кайназар (цяпер — Енбекшыказахскі раён Алмацінскай вобласці Казахстана).^[3] Калі яму было 3 месяцы, памёр бацька.^[4]

Калі Куддус Кужам’яраў прыехаў у Алма-Ату паступаць у музычна-драматычны тэхнікум (цяпер Алмацінскі музычны каледж імя П. І. Чайкоўскага^[5]), яму не споўнілася яшчэ 16 гадоў. Вучыўся ў перыяд 1933—1939 гадоў, спачатку па класе скрыпкі, потым перайшоў на фартэпіяннае аддзяленне, дзе пачаў складаць музыку. Здаў іспыты на кампазітарскі факультэт Маскоўскай кансерваторыі імя П. І. Чайкоўскага. Аднак з-за пачатку вайны вучобу прыйшлося адкласці — яго прызвалі ў Чырвоную армію.^[6] Член ВКП(б) з 1943 года.^[7] Пасля дэмабілізацыі ў 1946 годзе вярнуўся ў Алма-Ату.

У 1951 годзе скончыў Алма-Ацінскую кансерваторыю па класу кампазіцыі ў Я. Брусілоўскага, з 1953 года выкладаў у ёй, у 1957—1967 гадах — рэктар кансерваторыі, з 1965 года — прафесар.

Пасля заканчэння Алма-Ацінскай кансерваторыі ў 1951—1952 гадах стажыраваўся ў Маскоўскай кансерваторыі імя П. І. Чайкоўскага (клас В. Я. Шабаліна  (руск.) (бел.).^[8]

У 1952 годзе — мастацкі кіраўнік Казахскага радыё  (руск.) (бел..

Удзельнік міжнародных фестываляў у Тэгеране ў 1961 годзе і ў Багдадзе ў 1964 годзе.^[7] У 1976 годзе — член журы Усесаюзнага фестывалю творчасці маладых кампазітараў і студэнтаў музычных ВНУ СССР у Ленінградзе.

Памёр 8 красавіка (па іншых крыніцах — 10 красавіка^[9][10]) 1994 года ў Алма-Аце. Пахаваны на Кенсайскіх могілках.^[4][11]

Сярод твораў: оперы «Назугум» (паст.1956), «Залатыя горы» (з Н. Тлендыевым, 1960), «Садыр-асілак» (1975), балет «Чын Тамур» (1969); араторыя «Квітней, Сямірэчча» (1970); кантата «Радзіма» (1986); вакальна-сімфанічныя паэмы (1982, 1984); 5 сімфоній (1971—1987), 8 сімфанічных паэм (1950—1988); 4 канцэрты для інструментаў (1973—1986) і голасу (1988) з аркестрам; камерна-інструментальныя ансамблі, хары, песні, музыка да драматычных спектакляў і інш.

• 1951 — Дзяржаўная прэмія СССР
• 1984 — Дзяржаўная прэмія Казахстана

• Кужам’яраў Куддус Хаджам’яравіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 8: Канто — Кулі / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 8. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0144-3 (т. 8).