Кот Матроскін

Кот Матроскін
Першае з'яўленне	Дзядзька Фёдар, сабака і кот, 1973 год
Апошняе з'яўленне	Канікулы ў Прастаквашына, 2004 год
Стваральнік	Эдуард Успенскі
Выкананне	Алег Табакоў (агучванне, 1979—1984), Святлана Харлап (агучванне, 1975)
Інфармацыя
Пол	мужчынскі
Сваякі	дзед Мурзік і бабка Мурка
Matroskin (cat) на Вікісховішчы

Кот Матроскін — выдуманы кот, папулярны персанаж твораў дзіцячага пісьменнік�� Эдуарда Успенскага. Упершыню з'явіўся ў аповесці «Дзядзька Фёдар, сабака і кот» ў 1973 годзе.

На аснове твораў Успенскага былі створаны савецкія мультфільмы з удзелам Ката Матроскіна: («Трое з Прастаквашына», «Канікулы ў Прастаквашына», «Зіма ў Прастаквашына» (хоць першы мультфільм, дзе Матроскін з'явіўся ў 1975 годзе, называўся «Дзядзька Фёдар, сабака і кот: Матроскін і Шарык»)

Кот Матроскін — паласаты размаўляючы кот. Схільны да рацыянальнага мыслення: аддае перавагу з усяго здабываць матэрыяльную карысць. Перыядычна нагадвае аб тым, што яго мянушка — гэта «прозвішча такое». Бяздомны сталічны кот, які некалі жыў у прафесара Івана Трафімавіча Сёміна, які вывучаў мову жывёл; там ён і навучыўся разумець чалавечую мову і размаўляць на ёй. Потым нейкі час жыў у пад'ездзе шматпавярховага жылога дома. Пасля знаёмства з хлопчыкам па імі Дзядзька Фёдар знаходзіць свой дом у вёсцы Прастаквашына. Ён вельмі гаспадарлівы, разважлівы і эканомны, часам да крайнасці: напрыклад, малаком сваёй каровы ён аднойчы заняў усе якія знаходзяцца ў доме ёмістасці. Умее чытаць, пісаць і лічыць. З яго асаблівых талентаў вядома уменне вышываць і шыць на машынцы, а таксама гуляць на гітары і спяваць лірычныя песні з элементамі самааналізу і зваротам да асабістаму досведу. Любіць пакепліваць над лагодным Шарыкам, хоць у цэлым ставіцца да яго нядрэнна. Адзінае, што яго засмучае, — адсутнасць практычнай карысці ад Шарыка.

У больш позніх творах з цыклу пра Прастаквашына, персанаж зведаў сур'ёзную эвалюцыю, захаваўшы, тым не менш, свае асноўныя рысы. У 90-я гг. Матроскін застаецца беражлівым гаспадаром і дэманструе незвычайны розум і вынаходлівасць, якія мяжуюць з выкрутлівасцю, што дазваляе яму добра ўпісацца ў новыя жыццёвыя рэаліі (гл. «Цётка дзядзькі Фёдара, або Уцёкі з Прастаквашына») і нават праявіць прадпрымальніцкую ініцыятыву (гл. «Новыя парадкі ў вёсцы Прастаквашына»). У тэкстах гэтага часу Матроскін выглядае як найбольш прыстасаваны да новых умоў жыцця з усіх персанажаў цыклу, які ўмее знаходзіць выхады з мноства неадназначных сітуацый. У кнізе «Цётка дзядзькі Фёдара», падчас дэбатаў перад выбарамі мэра Прастаквашына, кот відавочна сімпатызуе кандыдату, высказывающему падкрэслена рынкавую і капіталістычную пазіцыю, тлумачачы гэта Шарыку тым, што той "... за тых заступаецца, хто шмат працуе і шмат хоча мець. Ён за такіх, як я".

Папулярнасць маляванаму кату прынёс голас народнага артыста СССР Алега Табакова.

Цяпер ужо самога Табакова пастаянна параўноўваюць з Матроскіным і нават дораць адпаведныя падарункі^[1][2]. У разуменні дзяцей Табакоў і Матроскін — адна і тоя ж асоба, інакш як растлумачыць пытанні аб густах Матроскіна, адрасаваныя Алегу Табакову^[3].

Прататыпам ката Матроскина стаў прыяцель Эдуарда Успенскага — Анатоль Тараскін, рэдактар кіначасопіса «Фіціль», які быў дамавітым, грунтоўным і разважлівым. Першапачаткова аўтар так і назваў ката — Тараскін, але Анатоль, даведаўшыся пра гэта, угаварыў гэтага не рабіць, баючыся карыкатурнасці^[4][5].

Па прызнанні мастачкі-мультыплікатара, у трылогіі Уладзіміра Папова яна малявала Матроскіна з голасу Алега Табакова.

Вобраз ката Матроскіна, як і іншых персанажаў з Прастаквашына, выкарыстоўваецца ў анекдотах. Як правіла, іх распавядаюць, імітуючы характэрную інтанацыю Алега Табакова. Пры гэтым самі анекдоты могуць мець непрыстойны характар і расказвацца людзьмі далёка не дзіцячага ўзросту^[6].

«Сіндромам ката Матроскіна» — дзе чаго купіць на зіму, каб дажыць да маладой травы, — называе Мікалай Алейнікаў няздольнасць звычайных людзей разабрацца ў якія наступілі пасля 1991 года новых палітыка-эканамічных адносінах^[7]. Важна адзначыць, што такая трактоўка была дадзена ў 1991 годзе, да таго як пабачылі свет больш познія творы простоквашинского цыклу, у якіх асобах здолеў даволі ўдала адаптавацца да новых рэалій.

У лістападзе 2008 года ў горадзе Лухавіцы Маскоўскай вобласці адбылося ўрачыстае адкрыццё помніка паштару Печкіну. Сярод персанажаў скульптурнай кампазіцыі прысутнічаюць Матроскін і Шарык. Бронзавая кампазіцыя вышынёй амаль у два метра ўсталяваная насупраць будынка мясцовай пошты. Аўтар помніка — Паліна Гарбунова.

У жніўні 2015 года, у год 80-годдзя Алега Паўлавіча Табакова, у Саратаве адкрылі помнік, другі фігурай якога стаў кот Матроскін^[8]. Аўтар — скульптар Андрэй Шчарбакоў.

• Кот Матроскін намаляваны на этыкетках малочных прадуктаў «Прастаквашына» і з'яўляецца сімвалам брэнда^[9].
• Маюцца шматлікія выпадкі выкарыстання вобраза Матроскіна ў візуальнай рэкламе (паліграфія, грамадскі транспарт), не ўзгодненай з праваўладальнікам^[10].

• У 2010 годзе ў выдавецтве Акадэмія Развіцця выйшлі кнігі «Азбука Кота Матроскина», ISBN 978-5-7797-1423-5^[11], «Учимся считать вместе с Дядей Федором, Матроскиным и Шариком» ISBN 978-5-7797-1440-2^[12]
• Выдавецтва «Церамок» выпускае серыю кніг «Школа кота Матроскина».^[13]

• Прастаквашына
• Шарык
• Паштальён Печкін
• Дзядзька Фёдар

• «Я яшчэ і вышываць магу, і на машынцы таксама...»(недаступная спасылка) (гісторыя стварэння персанажа)