Жаан Прым
| Жаан Прым і Пратс, граф Рэўс і віконт Брух | |
|---|---|
| катал.: Joan Prim i Prats, comte de Reus i vescomte del Bruc | |
.jpg) генерал Прым | |
.svg) | |
| Дата нараджэння | 16 снежня 1814 |
| Месца нараджэння | Рэўс |
| Дата смерці | 30 снежня 1870 (56 гадоў) |
| Месца смерці | Мадрыд |
| Месца пахавання | |
| Жонка | Francisca de Agüero y González[d][1] |
| Альма-матар | |
| Грамадзянства | |
| Прыналежнасць |
 Іспанія |
| Род войс��аў | Сухапутныя войскі Іспаніі[d] |
| Званне | генерал |
| Бітвы/войны | |
| Узнагароды і званні | |
| Аўтограф |
 |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
.svg){kind=small}
Жан Прым і Пратс, граф Рэўс і віконт Брух (катал.: Joan Prim i Prats, comte de Reus i vescomte del Bruc; 16 снежня 1814, Рэўс — 30 снежня 1870) — іспанскі генерал, прэзідэнт савета міністраў Іспаніі.
Біяграфія
[правіць | правіць зыходнік]Нарадзіўся 16 снежня 1814 года у горадзе Рэўс. Пачаў ваенную кар'еру валанцёрам у войсках каралевы Ізабелы; прымаў удзел у першай вайне супраць карлістаў і з 1839 гуляў бачную ролю ва ўсіх палітычных бязладзіцы Іспаніі. За ўзяцце Сан-Мігеля быў узнагароджаны ордэнам св. Фернана 1-га класа і затым атрымаў чын палкоўніка. З 1841 быў дэпутатам парламента ад Тарагона і начальнікам карабінераў ў Арагоне.
У 1853 годзе прызначаны пасланнікам ў Канстанцінопаль і быў пры турэцкіх войсках падчас кампаніі 1854 на Дунаі. У тым жа годзе стаў генерал-капітанам. Падчас вайны з Марока ў 1859-1860 гадах вызначыўся каля Кастылеёса і пры Тетуане ў бітве пры Вад-эль-Рос з бою авалодаў вёскай Амзал, якая была ключавым пунктам варожых пазіцый.
У 1861 году яму было даручана кіраванне экспедыцыйным атрадам ў Мексіцы; там ён здолеў атрымаць шэраг перамог, але бачачы бесперспектыўнасць вайны, паспяшаўся пазбавіць Іспанію ад гэтага сумніўнага прадпрыемства, заключыўшы ў Саледадзе з мексіканцамі асаблівы дагавор.
Пасля вяртання ў Іспані�� прым быў прызначаны генерал-інспектарам інжынераў.
Прыцягнуты затым да адказу з нагоды складзенай ім змовы на карысць злучэння Іспаніі і Партугаліі, схаваўся за мяжу; але ў 1866 зноў з'явіўся ў Іспаніі, паспрабаваў зрабіць ваенны мяцеж у Мадрыдзе, а калі спроба гэтая не ўдалася — збег у Швейцарыю.
У 1868 Прым паўтарыў сваю спробу, але ўжо сярод ваенных маракоў, і пры дапамозе флота авалодаў Кадысам, Картахенай і Барселонай; калі ж каралева бегла з Мадрыда, уступіў туды і прыняў на сябе званне ваеннага міністра, а 18 чэрвеня 1869 г. стаў прэзідэнтам савета міністраў Іспаніі.
Складзены Прымам план «Іберыйскага саюза» (выбрання на вакантны іспанскі трон Фердынанда II Партугальскага) не ажыццяўлены з прычыны процідзеяння партугальцаў. Тады Прым прапанаваў карону Іспаніі сыну італьянскага караля герцагу Амаду д`Аоста, які ўзышоў на іспанскі трон пад імем Амадэя I.
У дзень ад'езду новага караля з Італіі ў Мадрыд 27 снежня 1870 Прым падвергнуўся нападу мадрыдскіх рэспубліканцаў і, атрымаўшы цяжкія раны, памёр 30 снежня.
Яго сын, Хуан Прым і Агуэра, быў дывізіённым генералам іспанскай арміі.
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Энциклопедия военных и морских наук. Т. VI. СПб., 1893
- Blairet, Louis (1867). Le Général Prim et la situation actuelle de l'Espagne. Paris.
{{cite book}}: Папярэджанні CS1: месца без выдавецтва (спасылка) - Guillaumot (1870). Juan Prim et l'Espagne. Paris.
{{cite book}}: Папярэджанні CS1: месца без выдавецтва (спасылка) - Guited, Gimenez y (1860). Guited, Historia militar y política del General Don Juan Prim. Barcelona.
{{cite book}}: Папярэджанні CS1: месца без выдавецтва (спасылка) - Léonardon, Henri (1901). Prim. Paris.
{{cite book}}: Папярэджанні CS1: месца без выдавецтва (спасылка) (in French, contains a useful bibliography). - Schurz, Carl (1907). "Chapter 6". Reminiscences. Vol. II. New York: McClure Publ. Co.,. pp. 293–297.
{{cite book}}: Папярэджанні CS1: залішняя пунктуацыя (спасылка) (Шурц быў паслом Злучаных Штатаў у Іспанію ў 1860 годзе. У сваіх Успамінах, ён дае кароткую біяграфію Прыму да таго часу, а таксама яго ўспаміны аб сваіх перамовах з Прымам і іспанскім дваром).