Георг Вітыг

Георг Вітыг
ням.: Georg Wittig
Дата нараджэння	16 чэрвеня 1897(1897-06-16)[1][2][…]
Месца нараджэння	Берлін, Каралеўства Прусія, Германскі рэйх
Дата смерці	26 жніўня 1987(1987-08-26)[1][2][…] (90 гадоў)
Месца смерці	Гайдэльберг, адміністрацыйная акруга Карлсруэ[d], Бадэн-Вюртэмберг, ФРГ
Грамадзянства	Германія
Род дзейнасці	хімік, выкладчык універсітэта, матэматык
Навуковая сфера	хімія[3] і матэматыка[3]
Месца працы	Цюбінгенскі ўніверсітэт Універсітэт Фрайбурга Гайдэльбергскі ўніверсітэт Браўншвайгскі тэхнічны ўніверсітэт Марбургскі ўніверсітэт
Альма-матар	Цюбінгенскі ўніверсітэт Марбургскі ўніверсітэт
Навуковы кіраўнік	Karl von Auwers[d]
Партыя	Нацыянал-сацыялістычная нямецкая рабочая партыя
Член у	Леапальдзіна[4] Штурмавыя атрады Гайдэльбергская акадэмія навук[d] Французская акадэмія навук[5] Баварская акадэмія навук
Узнагароды	Otto Hahn[d] (1967) прэмія імя Дэні Хайменама[d] (1965) медаль Адольфа фон Баера[d] (1953) Karl Ziegler Prize[d] (1975) Roger Adams Award in Organic Chemistry[d] (1973) прэмія Ота Гана па фізіцы і хіміі[d] (1967) doctor honoris causa from the University of Paris[d] (1957)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Георг Вітыг (ням.: Georg Wittig; 16 чэрвеня 1897, Берлін — 26 жніўня 1987, Гейдэльберг) — нямецкі хімік-арганік, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па хіміі у 1979 годзе, сумесна з Г. Ч. Браўнам).

Навучаўся ў Цюбінгенскім (да 1916) і Марбургскім (1923—1926) універсітэтах. Да 1932 працаваў у Марбургскім унівэрсытэце. З 1923 года — доктар. У 1932—1937 прафесар Вышэйшай тэхнічнай школы ў Браўншвейзе, у 1937—1944 Фрайбургскага ўніверсітэта, у 1944—1956 Цюбінгенскага і з 1956 года Гайдэльбергскага ўніверсітэта (з 1967 ганаровы прафесар у адстаўцы).

Даследаванні прысвечаны сінтэзу складаных і цяжкадаступных арганічных злучэнняў. Метадам літыйгалагеннага абмену атрымаў у 1938 годзе розныя літыйарганічныя злучэнні, у тым ліку ο-літыйфторбензол. Вылучыў у 1942 годзе гіпотэзу аб утварэнні ў рэакцыях з удзелам ο-літыйфторбензола прамежкавага кароткачасовага злучэння-дэгідрабензолу і ў наступным пацвердзіў яго існаванне, сінтэзаваў на яго аснове шмат’ядравыя араматычныя злучэнні, у прыватнасці палімеры бензолу. Паказаў, што цыклы, якія змяшчаюць α—β высоканелімітавыя сувязі, схільныя ўтвараць палімеры трубчастай або спіралявістай структуры. Адкрыў у 1942 годзе перагрупоўку простых эфіраў у спірты пад дзеяннем феніллітыя (перагрупоўка Вітыга).

У 1940-х гадах паставіў задачу стварэння малекул, у якіх 5 арганічных груп валодаюць кавалентным сувязямі з элементамі V групы перыядычнай табліцы, такімі, як азот, фосфар і мыш’як. Атрымаў у 1945 годзе злучэнне, якое з’явілася першым прадстаўніком класа ілідаў-біпалярных іёнаў, у якіх станоўча зараджаны оніевы атам (азоту, фосфару і т. п.) кавалентна звязаны з адмоўна зараджаным атамам вугляроду.

Сінтэзаваў пентафенілфосфар у 1952 годзе. Ажыццявіў шматстадыйны сінтэз фенантрэнаў аднаўленнем эфіраў замешчаных 2.2’-дзіфенілкарбонавых кіслот у 1958 годзе. Адкрыў у 1954 годзе рэакцыю атрымання алефінаў з карбанільных злучэнняў і алкілідэнфосфаранаў (рэакцыя Вітыга). Адкрыў у 1954 годзе рэакцыю далучэння фосфінметылідэнаў да альдэгідаў і кетонаў па двайной вуглярод-кіслароднай сувязі. Гэтыя вынікі Вітыга знайшлі шырокае прымяненне, напрыклад, у прамысловым сінтэзе вітаміна A, вытворных вітаміна D, стэроідаў і інш.

Сінтэзаваў трыптыцэн у 1956 годзе. Даказаў у 1960—1961 гадах прамежкавае утварэнне цыклаалкінаў С₅—С₇ пры акісленні адпаведных біс-гідразонаў у прысутнасці высокаактыўных кампанентаў рэакцыі Дзільса — Альдэра (фенілазіда і 2,5-дзіфеііл-3,4-бензафурана). Устанавіў у 1971 годзе метадам ядзернага магнітнага рэзанансу будову араматычнага прапелана.

• Сярэбраны медаль універсітэта Хельсінкі
• 1953 — Памятны медаль Адольфа фон Баера Нямецкага хімічнага таварыства
• 1965 — Прэмія імя Дэні Хайнемана
• 1967 — Прэмія Ота Гана па фізіцы і хіміі
• 1972 — Медаль Паўля Карэра Цюрыхскага універсітэта
• 1973 — Узнага��ода Роджэра Адамса Амерыканскага хімічнага таварыства
• 1975 — Прэмія Карла Цыглера
• 1979 — Нобелеўская прэмія па хіміі (За распрацоўку новых метадаў арганічнага сінтэзу складаных бор- і фосфарзмяшчальных злучэнняў^[6])

• Вітыг (Wittig), Георг Архівавана 7 красавіка 2020. // Лауреаты Нобелевской премии: Энциклопедия: А — Л. — М.: Прогресс, 1992. — С. 286—288.
• Інфармацыя на Нобелеўскім сайце (англ.)