Гісторыя ФІФА

ФІФА — міжнародная арганізацыя, якая займаецца арганізацыяй футбольных спаборніцтваў у сьвеце. Заснаваная 21 траўня 1904 году. На цяперашні момант у яе склад уваходзяць 208 нацыянальных асацыяцыяў.

У пачатку XX стагодзьдзьдзя кіраўнікі нацыянальных футбольных асацыяцыяў сталі ўсьведамляць неабходнасьць стварэньня міжнароднага органа, у рамках якога маглі бы супрацоўнічаць. Збольшага гэта было рэакцыяй на велізарную цікавасьць да міжнародных матчаў. Таксама такое жаданьне дыктавалася надзеяй, што падобная арганізацыя зможа дамагчыся ўніфікацыі правіл гульні. 21—23 траўня 1904 году ў Парыжы была прызначаная сустрэча футбольных дзеячаў, на якой плянавалася зацьвердзіць новую міжнародную футбольную арганізацыю, на сустрэчы прысутнічалі прадстаўнікі Нідэрляндаў, Швайцарыі, Даніі, Бэльгіі, Францыі, Швэцыі й Гішпаніі. Па выніках трохдзённых паседжаньняў, быў ухвалены статут новай арганізацыі. Пасьля падпісаньня выніковай дамовы футбольныя асацыяцыі вышэйназваных краін сталі першымі чальцамі ФІФА (плюс Нямеччына, чый футбольны зьвяз тэлеграфаваў у Парыж аб сваёй гатоўнасьці падпісаць дамову). Афіцыйнай датай нараджэньня ФІФА лічыцца 21 траўня 1904 году.

Гісторыя ФІФА дзеліцца на чатыры пэрыяды. Першы доўжыўся прыкладна чвэрць стагодзьдзя — гэта быў час станаўленьня фэдэрацыі. У той час ФІФА складалася зь некалькіх чалавек, добраахвотна якія прынялі на сябе кіравальныя функцыі і што імкнуліся зацьвердзіць сваё права рэгуляваць міжнародныя футбольныя адносіны. Фэдэрацыю разьдзіралі ўнутраныя канфлікты, самым складаным зь якіх было супрацьстаяньне з брытанскай Футбольнай асацыяцыяй, якая лічыла футбол выключнай прэрагатывай брытанцаў. У той час у ФІФА не было штаб-кватэры, сталых супрацоўнікаў, пад эгідай арганізацыі не праводзілася ніякіх спаборніцтваў.

Пачатак другога этапу ў гісторыі ФІФА — пэрыяду кансалідацыі — было адзначана шэрагам падзеяў: заснаваньне штаб-кватэры ў Цюрыху, правядзеньне першага Чэмпіянату сьвету ў 1930 годзе, уводзіны сталай пасады генэральнага сакратара. Мэта ФІФА на дадзеным этапе, складалася ў зборы разам усіх футбольных асацыяцыяў сьвету, і ператварэньнем Кубка сьвету, які толькі нядаўна зьявіўся на сьвет, у падзею сусьветнага маштабу. Бясспрэчна, выхад з Фэдэрацыі Вялікабрытаніі і адмова Савецкага Саюзу ўступаць у яе некалькі абмежаваў уплыў ФІФА, але пры гэтым арганізацыя была прызнаная кіраўнікамі сусьветнага футболу і ў Паўднёвай Амэрыцы і на эўрапейскім кантынэнце.

Пасьля Другой сусьветнай вайны ФІФА ўступіла ў новую стадыю свайго разьвіцьця. Гэта быў пэрыяд бурнага росту. Вяртаньне брытанцаў і доўгачаканае далучэньне Саюзу Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік умацавалі пазыцыі арганізацыі на міжнароднай арэне. Разбурэньне каляніяльнай сыстэмы на Афрыканскім кантынэнце папоўніла шэрагі арганізацыі новымі чальцамі. Стварэньне футбольных канфэдэрацыяў на ўсіх кантынэнтах і складаныя ўзаемаадносіны паміж гэтымі ўтварэньнямі, даволі моцна ўскладнілі для ФІФА працэс кіраваньня. У гэты час была запушаная праграма падрыхтоўкі судзьдзяў, закліканая выпрацаваць адзіную трактоўку правіл гульні на ўсіх кантынэнтах. Распаўсюджаньню футболу на плянэце ў значнай ступені спрыялі й тэлевізійныя трансьляцыі.

У чацьверты этап свайго разьвіцьця арганізацыя ўступіла ў 1979 годзе, пасьля вяртаньня ў свае шэрагі Кітайскай Народнай Рэспублікі, з гэтага часу ФІФА ператварылася ў глябальную футбольную супольнасьць, якая налічвае ў сваім складзе больш чальцоў, чым ААН. Прыбыткі арганізацыі істотна ўзрасьлі дзякуючы лібэралізацыі тэлевізійнага футбольнага рынка, актыўнай маркетынгавай палітыкі й збыту разнастайнай футбольнай прадукцыі й атрыбутыкі. Колькасьць футбольных турніраў пад эгідай ФІФА паступова пачало расьці, у 1977 годзе адбыўся першы Чэмпіянат сьвету сярод юнакоў да 20 гадоў, за ім рушыў усьлед юніёрскі турнір (да 17 гадоў), чэмпіянат сьвету сярод жанчын і сусьветнае першынство па футзале.

	Імя	Краіна	Тэрмін
1.	Рабэр Герэн	Францыя	1904—1906
2.	Дэніэл Ўулфал	Ангельшчына	1906—1918
3.	Жуль Рымэ	Францыя	1921—1954†
4.	Рудольф Сэльдрэерс	Бэльгія	1954—1955
5.	Артур Друры	Ангельшчына	1955—1961
6.	Стэнлі Роўз	Ангельшчына	1961—1974†
7.	Жуау Авэлянж	Бразылія	1974—1998†
8.	Зэп Блятэр	Швайцарыя	з 1998 году

^† азначае, што пасьля адстаўкі чалавеку было прысуджана званьне Ганаровага прэзыдэнта ФІФА.