Батары
Батары | |
Báthory | |
Герб Батараў | |
Краіна паходжаньня | Вугоршчына |
---|---|
Адгалінаваньне роду | Ґуткеледы |
Адгалінаваньні ад роду | Батары-Шом'ё, Батары-Сімоліны, Батары-Санісьлёфі, Батары-Эчэды |
Батары, таксама Баторыі, Батуры (па-вугорску: Báthory) — вугорскі шляхоцкі род, адгалінаваньне Ґуткеледаў. У Позьнім Сераднявеччы адыгрывалі значную ролю ў Вугорскім каралеўстве, займаючы высокія вайсковыя, адміністратыўныя й касьцёльныя пасады. У раньні Новы час з роду выйшлі шэраг князёў Трансыльваніі й адзін кароль Польшчы й вялікі князь літоўскі.
Паходжаньне
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Батары былі адгалінаваньнем роду Ґуткелед, заснавальнікамі якога былі браты Ґут і Келед, якія за кіраваньнем Пэтэра Урсэоля (1038—1046) перасялілся ў Вугоршчыну зь Нямеччыны.
Уласна Батары паходзяць ад Андраша Лысага з Ракамэжу, які ў 1250 быў патронам кляштару Сарвар у графстве Сатмар. У 1279 кароль Ласла IV узнагародзіў брата Андраша Ходаша й сыноў Андраша Дзёрдзя (?—1307), Бэнэдэка (?—1321) і Бэрэцка (?—1322) за іхныя вайсковыя заслугі замкам Батар у графстве Сабальч. Батар да таго моманту быў уладаньнем Вайды сына Лянгаша, які ажаніўся са сваячкай Андраша, але не пакінуў нашчадкаў. У 1310 Батар стаў уласнасьцю толькі Бэрэцка пасьля дамоўленасьці таго з пляменьнікам Міхаем і стрыечным братам Відам. Ад таго моманту нашчадкі Брыцыюса пачалі звацца Батары.
Адгалінаваньні
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Ад нашчадкаў Бэрэцка пайшоў шэраг галін роду. Найстарэйшая галіна — Батары-Шом'ё — паходзіць ад сына Янаша, графа Сатмару, першынца Бэрэцка, Лясьлё (?—1373). Лясьлё, граф Сабальчу, ажніўся з Ганнай Медзешы ды атрымаў у пасаг замак Шом’ё. Брат Ласлы Дзёрдзь быў заснавальнікам роду Сімолін (пазьней Батары-Сімоліны). Далейшы падзел адбыўся пры праўнуках Лясьлё: Янаш і Іштван сталі заснавальнікамі роду Батары-Санісьлёфі, Міклаш жа працягнуў лінію Батары-Шом’ё.
Малодшая галіна — Батары-Эчэды — паходзіць ад Лёкёша, малодшага сына Бэрэцка. Лёкёш валодаў землямі ў Сатмары, а пасьля атрымаў ад караля Карая Робэрта яшчэ й Эчэд, дзе збудаваў замак Хршэі. Часам гэтая галіна яшчэ называецца Ньірбатар (Новыя Батары).
Герб
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Паводле легенды, адзін зь першых прадстаўнікоў роду Ґуткельдаў Вітус выклікаўся забіць цмока, які пасяліўся ў балотах ля замку Эчэд (насамрэч, збудаваны ў 14 стагодзьдзі) і паляваў на мясцовае насельніцтва. Вітус забіў яго трыма ўдарамі свае дзіды й ува ўзнагароды атрымаў Эчэд. Удзячныя людзі празвалі яго Батар (па-вугорску, мужны, паранаўнай — батур, багатыр) і «animus magnanimus». У 1325 сыны Бэрэцка атрымалі герб зьвязаны з гэтай легендай: тры гарызантальныя зубы цмока, які кусае свой жа хвост.
Сучаснасьць
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Нешматлікія прадстаўнікі роду сёньня жывуць у Вугоршчыне й Польшчы ды, верагодна, у Нямеччыне й Харватыі. Прозьвішча аднак у іх звычайна зьмененае: замест напісаньня Báthory часам ужываецца Batory (Баторы), Batori ці Batorić (Батарыч).
Радавод
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]N з роду Ґуткеледаў
- сын
- Міклаш
- Ходаш, узгадваецца ў 1270—1291, заснавальнік роду Сакаі
- Іштван, узгадваецца ў 1310
- Андраш Лысы з Ракамэжу, узгадваецца ў 1250
- Дзёрдзь з Энчэнчу, узгадваецца ў 1276—1307
- Янаш (?—1355/1356), ж. — N Дамахідзі
- Скалястыка, узгадваецца ў 1356-1371, м. — Іштван Сэпэшы
- Ана, узгадваецца ў 1356-1381, м. — Якаб Боґаці
- Кляра, узгадваецца ў 1370
- Міхай (?—1356/1367)
- Пэтэр (?—1367/1369)
- Міклаш, узгадваецца ў 1355
- Шыман, узгадваецца ў 1355
- Каталін, узгадваецца ў 1369
- Бэнэдэк дэ Санісьлё, узгадваецца ў 1279—1321
- Поч, узгадваецца ў 1345-1355
- Іванха, узгадваецца ў 1371, м. — Тывадар Часар
- Бэрэцк Батар, узгадваецца ў 1276—1320, ж. — N, д. Маргарда Надабі
- Андраш (?-1345), біскуп Вялікага Вараду ад 1329
- Янаш, узгадваецца ў 1312—1350, жупан Сатмару
- Лясьлё (?-1373/1379), жупан Сабальчу, заснавальнік роду Батары-Шом'ё, ж. — Ана Мэдзешы (узгадваецца 1351—1355)
- Дзёрдзь, узгадваецца ў 1350—1373
- Янаш, узгадваецца ў 1377—1397, ж. — Маргіт Другет
- дачка, узгадваецца ў 1373, м. — Міклаш Вардаі (1330-1373)
- Іштван, узгадваецца ў 1353—1366
- Лёкёш (?-лістапад 1330, Валахія), заснавальнік роду Батары-Эчэды
- Міклаш (Мохуз) (?-1357/1363)
- Міклаш (?-каля 1363)
- Агнэш, узгадваецца ў 1363-1380
- Барбаля, узгадваецца ў 1363, м. — Янаш Пэцёфі з Санты (?-1393/1395)
- Янаш (?—1355/1356), ж. — N Дамахідзі
- Дзёрдзь з Энчэнчу, узгадваецца ў 1276—1307
Глядзіце таксама
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Вонкавыя спасылкі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Батары — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў