56°01′ şm. e. 50°28′ ş. u.HGYO

Saba rayonu

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Saba rayonu
Саба районы
Bayraq Gerb
Bayraq Gerb

56°01′ şm. e. 50°28′ ş. u.HGYO


Ölkə
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb 10 avqust 1930
Sahəsi
  • 1.097,7 km²
Əhalisi
Əhalisi
  • 30.586 nəf. (2021)[1]
Rəsmi sayt
Saba rayonu xəritədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Saba rayonu (tatar. Саба районы) — Rusiya Federasiyası, Tatarıstan Respublikasının ərazisinə daxil olan inzibati rayon. Rayon respublikanın şimalında yerləşir. Rayonun inzibati mərkəzi şəhər tipli Baylar Saba qəsəbəsidir.

Rayon respublikanın şimalında yerləşir. Baltaç, Kukmara, Teləçe, Arça rayonları ilə həmsərhəddir.

1920-ci ilə qədər rayonun ərazisi Mamadış və Layiş qəzalarının, 1920-ci ildən Mamadıış kantonunun tərkibinə daxil olur.

Rayon 10 avqust 1930-cu ildə təsis edilmişdir. 28 noyabr 1991-ci ildə Respublika Ali Sovetinin qərarı ilə Teləçe rayonu Saba rayonu ərazisindən ayrılır.

Urbanizasiya

Şəhər şəraitində (Baylar Saba qəsəbəsində) rayon əhalisinin 28,24% -i yaşayır.


Milli tərkib

Rayon əhalisi tatarlar (95,4%), ruslar (3,2%) və udmurtlardan (0,7%) ibarətdir[2].

Yerli özünü idarəetmə

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Saba rayonu ərazisinə 1 şəhər və 19 kənd inzibati vahidliyi daxildir. Rayon ərazisinə ümumilikdə 67 yaşayış məntəqəsi daxildir[3][4].

Rayon rəhbəri Rais Minnixanov Tatarıstan Prezidenti Rüstəm Minnixanovun qardaşıdır.

Rayonun şimalından Moskva - Kazan - Yekaterinburq dəmir yolu xətti keçir. Stansiyalar və platformalar (Kazandan): Mindyuş (pl.), Şemordan (st.), İştuqan (st.).

Yol şəbəkəsi zəif inkişaf etmişdir. Əsas yolları: 16K-1332 "Şemordan - Baylar Saba - Teləçe - Kazan". Digər əhəmiyyətli yolları: 16K-0517 "Şemordan-Baltaç", 16K-1410 "Baylar Saba-Lesxoz".

Rayonda "Saba tannarı" adlı tatar dilində qəzet nəşr olunur.

Tanınmış şəxsləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Alyamətdin Zamaletdinoviç Kamalov - 1974-1983-cü illərdə Komunist Partiyası Saba rayon komitəsinin birinci katibi.

Minzakir Abduraxmanoviç Absalyamov (1901-1962) - Sovet hərbi lideri, general-mayor. Hərbi Elmlər Doktoru, Dosent, Yuxarı Otarı kəndinin sakini.

Şövkət Həsənoviç Biktemirov (1928-2012) - teatr və kino aktyoru, SSRİ xalq artisti (1977).

Zəki Xabibulloviç Xabibullin (1911-1945) - Sovet İttifaqı Qəhrəmanı, Yuxarı Otarı kəndində anadan olmuşdur.

Qulfiya Şayxullovna Fayzraxmanova - Çallı Dövlət Dram Teatrının rəssamı.

Taslima Nizami - tatar şairi, bəstəkar və müğənni, Tatarıstan Respublikasının əməkdar artisti, tatar dilində 500-dən çox populyar mahnının müəllifidir.

Minqaz İbraqimoviç Timirov (1914-2006) - istefada olan polkovnik, Kazanda veteran hərəkatının təşkilatçısı, Tatarıstan Respublikasının əməkdar mədəniyyət işçisi. Moskvadakı Qələbə Paradlarının iştirakçısı.

İlfat Mansuroviç Əsgərov - Naberejnıe Çelnı Dövlət Dövlət Dram Teatrının rəssamı, Tatarıstan Respublikasının əməkdar artisti.

Kalimulla Qumeroviç Həsənov (1878-1949) - Ufa vilayətindən olan 2-ci Dövlət Dumasının deputatı (1907), əslən Çulpıç kəndindəndir.

  1. https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/tab-5_VPN-2020.xlsx (rus.).
  2. "Всероссийская перепись населения 2010 года. Национальный состав населения Республики Татарстан" (PDF). 2012-11-21 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-01.
  3. "Закон Республики Татарстан от 31 января 2005 года № 39-ЗРТ «Об установлении границ территорий и статусе муниципального образования "Сабинский муниципальный район" и муниципальных образований в его составе»". 2016-03-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-17.
  4. "Портал муниципальных образований РТ". 2020-02-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-17.