Portal:Dinozavrlar

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç

Dinozavrlar (lat. Dinosauria, qəd. yunan dilindəki δεινός - "dəhşətli" və σαῦρος - "kələz") — Mezozoy erasında Yer kürəsində hakim olan və Trias dövrünün sonlarından başlayaraq (təxminən 230 min. il əvvəl) Təbaşir dövrünün sonunadək (təxminən 66 min. il əvvəl) 160 milyon il mövcud olmuş quruda yaşayan onurğalı heyvanların üstdəstəsidir.

Təbaşir və Paleogen dövrlərinin sərhədində geoloji baxımdan qısa zaman kəsiyində heyvanların və bitkilərin genişmiqyaslı və kütləvi yox olması zamanı dinozavrların böyük əksəriyyəti məhv olmuşdur.

Daşlaşmış dinozavr qalıqları bütün qitələrdə aşkar olunmuşdur. Hazırda paleontoloqlara 2 şərti qrupa — ətyeyənlər və otyeyənlər — bölünən 500-dən artıq cins və 1000-dən artıq müxtəlif növ kələz məlumdur.


redaktə  

Maraqlı faktlar

  • Mamenchisaurus (Mamençizavr) Yura dövrünün sonlarına yaxın 150-145 milyon il önçə yaşamış ot yeyən dinozavr. Hazır ki Çin ərazisində aşkarlanmışdır. Sauropoda alt dəstəsinə aid dinozavrdır. Dinozavrlar arasında ən uzun boyuna malik imiş. Onların boynu 15 metr olmuşdur.

  • Əgər Amphicoelias doğru təsvir edilibsə onda hesablamalara görə onlar 40-62 metr uzunluğa və çəkiləri 155 ton olmuşdur. Onda onlar nəinki ən böyük dinozavr həmdə ən iri canlı olmuşdur (ola bilsin ki, Seismosaurus ən iri canlı olmuşdur). Amfiseliya demək olar ki, iki dəfə Göy balinadan və 10 m Seismosaurusdаn uzun olmuşdur. Belə fəziyələr vardır ki çəki baxımından ondan böyük olan dinozavrlar vardır
  • Azərbaycanda Dinozavr skletlərinə təsadüf etmək mümkünsüzdür. Səbəb isə onların yaşadığı dövrdə ümumilikdə Qafqaz ərazisinin suyun altında olmasıdır. Ola bilsin ki, suda yayılmış canlıların qalıqları tapıla bilər
redaktə  

Paleontoloqlar

[[Şəkil:|100px|left|]] Aydın Balaca oğlu Məmmədov - Azərbaycan alimi, geologiya-mineralogiya üzrə elmlər doktoru, Azərbaycan Paleontologiya Cəmiyyətinin prezidenti, paleontoloq. 1934-cü ildə Füzuli rayonunun Sərdərli k��ndində anadan olmuşdur. Azərbaycan Sənaye İnstitutunu bitirmişdir. 2004-2010-cu illərdə Bakı Dövlət Universitetində pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olmuşdur. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Geologiya və Geofizika İnstitutunda baş elmi işçi vəzifəsində işləmişdir.

redaktə  

Dinozavr şəkilləri

Dinozavrlar Vikixəbərdə  Dinozavrlar Vikisitatda  Dinozavrlar Vikikitabda  Dinozavrlar Vikimənbədə  Dinozavrlar Vikilüğətdə  Dinozavrlar Vikiversitetdə  Dinozavrlar Vikianbarda
Xəbərlər Sitatlar Dərsliklər və təlimat kitabçaları Mətnlər Sözlər Dərs resursları Mediafayllar
Dəstə: Saurischia
Fəsilə: Herrerasauridae
Cins: Herrerasaurus
Stavrikozavr
Altdəstə: Theropoda
Altfəsilə: Coelophysoidea
Cins: Dilophosaurus
Coelophysis
Neotheropoda
İnfradəstə: Seratozavr
Cins: Carnotaurus
Majungasaurus
Seratozavr
Tetanurae
Altdəstə: Spinosauroidea
Род: Suchomimus
Spinozavr
Torvosaurus
Tetanurae
Род: Allosaurus
Velosiraptor
Tirannozavr
Altdəstə: Zavropodomorflar
İnfradəstə: Prosauropoda
Род: Anchisaurus
Маssospondiluslar
Plateosaurus
İnfradəstə: Sauropoda
Sauropodes basaux
Cins: Mamençizavr Shunosaurus Omeisaurus
Eusauropoda
Altfəsilə: Diplodocoidea
Cins: Apatosaurus Diplodocus Amargasaurus
Bölməsiz: Macronaria
Cins: Brahiozavr Camarasaurus Ampelosaurus
Dəstə: Ornithischia
Fəsilə: Heterodontosauridae
Cins: Abrictosaurus Heterodontosaurus
Genasauria Altdəstə: Thyreophora
Thyréophores basaux
Cins: Scutellosaurus
Eurypoda
İnfradəstə: Stegosauria
Cins: Dacentrurus Kentrosaurus Stegosaurus
İnfradəstə: Ankylosauria
Cins: Ankylosaurus Scolosaurus Edmontoniya
Alt dəstə: Cerapoda Marginocephalia
İnfradəstə: Pachycephalosauria
Cins: Dracorex Stygimoloch Pachycephalosaurus
İnfradəstə: Ceratopsia
Cins: Protoceratops Triseratops Torosaurus
İnfradəstə: Ornithopoda
Ornithopodes basaux
Cins: Aqilizavr Hypsilophodon Leaellynasaura
Qrup: Iguanodontia
Cins: İquanodont Parasaurolophus Edmontosaurus