Lamidlər
| Lamidlər | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
| Elmi təsnifat | ||||
|
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Lamidlər |
||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||
| ||||
Lamidlər (lat. Lamiids) — bitkilər aləminin asteridlər kladına aid bitki kladı.
Bu klad, təxminən 40.000 növü əhatə edir və bu da bütün çiçəkli bitki növlərinin təxminən 15%-ni təşkil edir. Lamidlər ağaclar, kollar, otlar və üzüm bitkiləri də daxil olmaqla müxtəlif həyat formalarına malikdirlər.[3]
Xüsusiyyətləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Lamidlər bir sıra ortaq xüsusiyyətlərə malikdirlər:
Sympetalous corolla — əksəriyyəti, bitişik ləçəkli (sympetalous) çiçəklərə malikdir. Bu, ləçəklərin bir-birinə bitişərək boru və ya huni şəklində bir corrolla əmələ gətirməsidir.[4]
Superior ovary — əksəriyyəti, üstün yumurtalıqlı (superior ovary) çiçəklərə malikdir. Bu, yumurtalığın digər çiçək hissələrinin (ləçəklər, kasa yarpaqları və erkəkciklər) üstündə yerləşməsidir.
Iridoid compounds — iridoid birləşmələri adlanan bir sıra ikincil metabolitlərə malikdir. Bu birləşmələr, bitkiləri ot yeyən heyvanlardan və zərərvericilərdən qorumağa kömək edir.[5]
Təsnifatı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Lamidlər iki əsas qrupa ayrılır:
Basal lamiids: Bu qrup, Garryales, Gentianales, Lamiales, Solanales və Boraginales kimi sıraları əhatə edir.
Euasterids I: Bu qrup, daha çox tanınan lamiid fəsilələrini əhatə edir, o cümlədən:
- Lamiaceae (dalamazkimilər)
- Oleaceae (zeytunkimilər)
- Plantaginaceae (bağayarpağıkimilər)
- Scrophulariaceae (sıracaotuçiçəklilər)
- Solanaceae (badımcançiçəklilər)
- Acanthaceae (akantkimilər)
- Bignoniaceae (bignoniyakimilər)
- Gesneriaceae (hesneriyakimilər)
- Verbenaceae (mineçiçəklilər)
Əhəmiyyəti
[redaktə | mənbəni redaktə et]Lamidlər təbiət və insan həyatı üçün böyük əhəmiyyətə malikdir. Onlar qida mənbəyi (zeytun, susam, nanə, reyhan, lavanda və s.), dərman, ədviyyat, ətir, lif və digər məhsulların əsasını təşkil edir.[6] Lamiidlər həmçinin ekosistemlərdə mühüm rol oynayır, fotosintez prosesi ilə oksigen istehsal edir, torpağın münbitliyini artırır və biomüxtəlifliyin qorunmasına kömək edir.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Angiosperm Phylogeny Group An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III (ing.). // Botanical Journal of the Linnean Society / M. F. Fay Wiley-Blackwell, Linnean Society of London, OUP, 2009. Vol. 161, Iss. 2. P. 105–121. ISSN 0024-4074; 1095-8339 doi:10.1111/J.1095-8339.2009.00996.X
- ↑ Angiosperm Phylogeny Group An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV (ing.). // Botanical Journal of the Linnean Society / M. F. Fay Wiley-Blackwell, Linnean Society of London, OUP, 2016. Vol. 181, Iss. 1. P. 1–20. ISSN 0024-4074; 1095-8339 doi:10.1111/BOJ.12385
- ↑ Refulio-Rodriguez, N.F.; Olmstead, R.G. "Phylogeny of Lamiidae". American Journal of Botany. 101 (2). 2014: 287–299. doi:10.3732/ajb.1300394.
- ↑ Judd, W. S.; Campbell, C. S.; Kellogg, E. A.; Stevens, P. F.; Donoghue, M. J. Plant Systematics: A Phylogenetic Approach. Sunderland, Massachusetts: Sinauer Associates. 2008. ISBN 978-0-87893-407-2.
- ↑ Jensen, S. R. "Plant iridoids, their biosynthesis and distribution in angiosperms". Natural Product Reports. 27 (11). 2010: 1728–1754. doi:10.1039/c001215h. PMID 20657544.
- ↑ Heywood, V. H.; Brummitt, R. K.; Culham, A.; Seberg, O. Flowering Plant Families of the World. Richmond, Surrey: Kew Publishing. 2007. ISBN 978-1-84246-165-5.