Pueblu cham

Pueblu cham

Tipu	etnia
Población total	500 000
Llingua	Llingües chámiques
Relixón	sunismu, xiísmu, Hinduismu, budismu y animismu
Xeografía
Estáu	Camboya, Vietnam, Laos, Malasia, Tailandia, Estaos Xuníos y Francia

Los chăm o sham son una etnia qu'habita en Camboya, Vietnam y Tailandia. Son cerca de cien mil persones viven nes ciudaes de Phan Rang y Phan Thiet, nel Vietnam central. Otra comunidá importante de chăm vive en Ciudá Ho Chi Minh. En Camboya vivía'l grupu más numberosu, más de 500.000 persones, anque la población amenorgóse por cuenta de les socesives guerres y mientres el réxime del dictador Pol Pot.^[1] Constitúin el corazón de la comunidá musulmana en Camboya y Vietnam. La llingua cham pertenez a la familia llingüística malayu-polinesia.

Considérase que'l pueblu chăm baxa de los pobladores del reinu Champa o Shampā que subsistió ente'l sieglu VII y el XV,^[2]

El pueblu cham estender dende Borneo escontra Indochina en tiempos de la llamada cultura Sa Huynh, esto ye, escontra los sieglos I e. C. y II e. C. Los restos cerámicos de tal cultura atópase nes cueves de Niah nel Sarawak y depués en zones de l'actual Indochina, principalmente en territorios costeros correspondientes al actual Viet Nam. Los sitios arqueolóxicos Sa Huynh son ricos n'artefactos de fierro, oldeando asina colos sos coetaneos y vecinos de la cultura Dong Son que los sos sitios atopar principalmente nel Tonkín (Norte de Viet Nam) y nos cualos namái topar oxetos metálicos de cobre y bronce.

La hestoria conocida d'esta etnia empecipiar cola espansión china nel Sureste asiáticu mientres la dinastía Han, tal dinastía llogró tener un relativu control del territoriu cham n'Indochina hasta'l 192 d. C., tradicionalmente una de les principales actividaes del pueblu malayu-polinesiu de los cham yera la piratería, anque depués llograron constituyir una civilización, el reinu de Champa n'adoptando'l hinduismu espublizáu por mercaderes y migrantes hindús.

D'esta miente, escontra'l sieglu V el viaxeru chinu Faxian na so torna dende la India a China siguiendo la ruta de les especies fixo escala en Champā, ellí fixo descripciones nes cualos retrata a los chams como de grandes y rectes ñarices y pelos negros ondulaos, tamién describió les sos práutiques funeraries (cremación al son de tambores). Nesa dómina los shams yeren mayoritariamente hinduistes calteniendo'l sistema de varna (castes) bien asemeyada al de la India, magar los shams ufiertaben a la muyer una posición más importante en diversos asuntos tocantes al matrimoniu y a la familia, sicasí adoptaren el costume del satī (inmolación de les vilbes na pira funeraria del home difuntu). Tamién calteníen la interdicción o prohibición del consumu de carne vacuna, esta postrera práutica entá se caltién en delles rexones del Viet Nam.
El llinguaxe escritu de los cham, taba basáu nel sánscritu (lo cual esplica la frecuente toponimia hindú o de nomes propios nel reinu de Champa). Na dómina del so apoxéu esti pueblu taba estremáu en dos parcialidad: Narikel Vamsa ("clan" de la nuez de cocu) y ''Kramuk Vamsa ("cla" de la nuez de betel), el primeru d'estos "clanes" controlaba la parte norte del reinu Champa, el segundu la parte sur del mesmu reinu.

Na actualidá la población de los cham amenorgóse; producióse una diáspora motivu polo cual tamién atopar pequeños coleutivos cham en Malasia, Tailandia y la islla china de Hainan.