Nunchaku

El nunchaku (xaponés: ヌンチャク nunchaku) (chinu: 雙節棍 shuāng jié gùn, 兩節棍 liǎng jié gùn, o 二節棍 èr jié gùn) ye una de les armes tradicionales de les artes marciales asiátiques formada básicamente por dos palos curtios, xeneralmente d'ente 30 y 60 cm xuníos nos sos estremos por una cuerda o cadena. Tamién recibe'l nome de sosetsukon o nisetsukon anque comúnmente ye más conocíu como nunchaco, linchaco o a cencielles chaco. En dellos países de fala hispana ye conocíu como barra doble. El nunchaku ye principalmente usáu n'aiciones de cuto y bloquéu; sicasí puede ser usáu como complementu a delles téuniques de barríos, atrape, desarmes, luxación y estrangulamiento.

Con llixeres variaciones na so forma, tamién ye emplegáu nes artes marciales filipines col nome de tabak-toyok. La mesma téunica de Bruce Lee colos nunchakus foi aprendida del so alumnu, y maestru d'estes artes, Dan Inosanto.^[1]

El sansetsukon (三節棍 sān jié gùn, d'orixe chinu) ye una arma similar al nunchaku, pero con trés vares en cuenta de dos.

Sobre la invención del nunchaku, hai trés hipótesis bien reconocíes. La primera diz que yeren utilizaos poles muyeres pa baxar los frutos más altos de la copa de los árboles, llanzándolos escontra riba por que rompieren la unión ente'l tarmu y el frutu. La segunda diz que yeren utilizaos como brida pa los caballos; y d'últimes tamién se diz que foi utilizáu pa esbillar l'arroz, dixebrando'l granu de la paya, cutiendo con ellos les espigues puestes nuna malla.

Esta arma tien un gran númberu de variaciones. Les más importantes son la que podría dicise ye la so arma hermana o cayáu de tres seiciones proveniente de China, el Sansetsukon, y el Sanbon Nunchaku, que ye bien paecida al Sansetsukon namái que nesta les seiciones de madera son del mesmu tamañu que nel nunchaku. Otra versión d'esta arma, el Kuruman-Bo, que ye un Bo (o cayáu llargu de 183 cm) con una cuerda nunu de los sos estremos que lu xune a un cachu de madera más pequeño de 30 cm, ye un arma bien pocu conocida. Otres variantes d'esta arma son: el Yon-Setsukon, que nun ye más qu'un nunchaku de cuatro seiciones onde caúna d'estes ye de la metá de les d'un nunchaku común y el Sanhokon que ye como un nunchaku común dende que la so cuerda o cadena sale otra con otra seición de madera igual a les otres dos. Una última variante meyor conocida en China ye'l Sanchaku que ye una arma de tres seiciones de madera que s'usa pa bloquéu-ataque. Teniendo en cuenta qu'esisten nunchakus "asimétricos" ye dicir con un palu llargu y otru curtiu, y como diz l'artículu que yera usáu poles muyeres pa baxar los frutoa de los árboles altos, ¿sería quiciabes posible qu'esta ferramienta, antes de ser usada n'artes marciales fora usada pa collechar frutos y dixebrar les granes de les espiga [tría] como se fai col mayal européu? La parte más meridional del territoriu xaponés actual son les islles Ryu-Kyu. Pero non siempres pertenecieron al Imperiu Xaponés. Les Ryu Kyu tán formaes por unes seis docenes d'islles y un ensame de castros y peñascos, siendo Okinawa la islla principal. Nel añu 1478 gobierna nesti reinu'l Rei Shoshin, que promulgó distintos edictos prohibiendo les armes a los llabradores, pescadores y polo xeneral a les clases populares, atopándose desarmaos y a mercé de los bandíos y soldaos opresores, lo que provocó qu'empecipiaren unos sistemes de defensa aprovechando los preseos ya instrumentos del trabayu del campu y de la pesca.Los llabradores d'estes islles, grupu social mayoritariu, toparon nes sos ferramientes de trabayu l'oxetu que precisaben, tresformándoles n'armes d'ataque y defensa. Asina buscaron una doble faceta a les sos nunchaku (mayal), kama (focete), seiryuto (machete); suburi (azada), eiku (remu), bo (palu), o'l tonfa.

Acordies cola lleenda, el creador de los nunchakus ye'l fundador emperador Zhao Kuangyin, quien la desenvolvió mientres buscaba una arma cola cual atacar a les fuercies enemigues: una arma que-y dexara barrer al oponente o romper les armes d'esti según la so armadura. Más tarde esti tipu d'armes arrobinar al sur, concretamente a Okinawa y Filipines, dende onde s'estendió escontra'l Xapón.

Debíu al pasu de los años hubo cambeos nel tamañu y estilu de los nunchakus. Dellos entusiastes utilizar de 72 cm de llargor total, ensin tomar en cuenta la cuerda o cadena d'unión.

El nunchaku ye una arma d'orixe chinu implementáu nel sistema d'artes marciales xaponeses del Kobudo, más específicamente na islla d'Okinawa. Orixinalmente yera utilizáu como una ferramienta de trabayu polos llabradores (mayal) y sirvía pa esbillar l'arroz (dixebrar el granu de la paya) cutiendo con ellos les espigues puestes nuna malla.^[2] En 1609 prohibir a esti llabradores l'usu d'armes, y tres los constantes ataques de los samurái, quien robaben y primíen a los llabradores, empezar a usar ferramientes de trabayu pa defensa, creando asina'l kobudō d'Okinawa, casi coles mesmes que'l karate, que se creó col mesmu fin pero ensin considerar l'usu d'armes.

El nunchaku componer de dos vares de forma cilíndrica que son de la midida del antebrazu del prauticante, xunir n'unu de los sos estremos ente sigo con una cadena o lluria de la midida de la contorna de la muñeca. Esto dexa axilosos y rápidos movimientos dinámicos, qu'en xunto cola masa de los palos traen una gran inercia que puede ser mortal al cutir.

La simple evolución del garrote primitivu al cayáu, l'arma más espublizada en toa cultura, bríndanos el nunchaku de dos segmentos de madera (llamaos Moto), o cualesquier otru material duro, de forma octogonal o cilíndrica de 33 cm aproximao, que atópense xuníos por un segmentu (llamáu Himo) que podía ser de pelo de caballu o paya d'arroz trenzada. En dellos casos, yera sustituyíu por una cadena pa poder aguantar l'ataque d'una arma de filu. El llargor de la cuerda o la cadena podía variar de dellos centímetros a delles decenes de centímetros según l'usu que se-y diera.

Como nel casu de los tridentes o Sai (arma) y la Tonfa o macana, el llargor de los palos del Nunchaku, tienen de dexar la proteición completa del antebrazu, y les sos dimensiones tienen de ser acordes al cuerpu del usuariu.

Ye considerada una arma efectiva nuna persona bien entrenada, por cuenta de la gran coordinación que se precisa pa remanalo a velocidá. La efectividá nel cuto vien dada pola velocidá instántanea del estremu (que va depender de la fuercia aplicao) y la durez, pesu y perfil del material con que ta construyíu. Aplicar pa dar golpes a les manes, piernes, tueru y na cabeza del oponente. O bien como complementu a atrapes, luxaciones, barríos, llanzamientos y estrangulaciones. En movimientu'l nunchaku puede algamar na metá del arcu tanxente de la so trayeutoria, velocidaes de más de 100 km/h pudiendo quebrar una mano, un craniu o una pierna. El llargor de la cuerda ye más o menos d'unos 4 deos de llargor.

Pal nunchaku de madera ye aconseyable (anque non puramente necesariu) llimpiar el nunchaku con un pañu amugáu n'aceite d'oliva o cualesquier otru tipu d'aceite vexetal pa faelo más bono de garrar y p'evitar que se descolore, calteniendo'l color orixinal (una y bones la capa d'aceite sustitúi al barniz perdíu) pero cuidáu, si nun s'aplica bien puede quedar pegañosu. Al cutir oxetos de gran durez la madera del nunchaku puede astillarse y estes estielles pueden estropiar les manes. Pa evitar esto, puede envolubrase curioso celofán d'oficina (ye anchu, llixeru, de perfil delgáu, tresparente y bien resistente una vegada pegáu) alredor de la exa en forma d'espiral. Esto tien de faese con cuidu y perfeccionase pa evitar burbuyes d'aire y los relieves producíos por males dobladures. D'esta forma nun precisa ser tratáu con aceite y nun va haber posibilidá de que salten estielles. Pa prevenir la gastadura de la cera de nailon de les cuerdes puede revistise tamién les estremidaes onde hai mayor resfregón.

Una alternativa a la cinta de celofán ye la cinta aislante que s'espurre llevemente y fai más fácil endolcar en forma d'espiral alredor de los palos. Ye tamién resistente al mugor (sudu) y apurre una superficie meyor pa ser garrada que la cinta del celofán.

Munchos prauticantes tradicionales del kobudo dexen la madera ensin tratamientu dalgunu. Esto debe a que los aceites xunto al contautu cola piel pueden endurecer la madera. El barniz, la laca y similares tamién se consideren xeneralmente malos pa l'arma y non bien bonos pal agarre y control de l'arma yá que la madera nun absorbería'l sudu de les manes. Nel casu de que l'arma tenga un gordón de nailon aconséyase dexar un pocu más del llargor necesariu por qu'una vegada qu'haya gastadura pol usu pueda afaese de nuevu por aciu un nuedu, que nun tien d'interferir col movimientu de los palos. Adicionalmente tien de reparase que'l llargor de la cuerda sía óptima.

Los nunchaku xuníos por aciu cadena o con movimientu per mediu de balines na parte cimera de los palos, tamién pueden ser aceitaos pa prevenir el ruiu, una y bones la gastadura d'estes partes puede causar qu'unu de los palos esprender. La ventaya de los nuchaku xuníos con cable ye que'l desgate ye más bultable y asina pueden prevenise accidentes.

La posesión del nunchaku ye illegal en munchos países, como España,^[3]Australia, Canadá, Chile y el Reinu Xuníu (les lleis anti-nunchaku nel Reinu Xuníu fueron aprobaes nel añu 1991). La llegalidá nos Estaos Xuníos varia en cada estáu. Por casu la posesión del nunchaku ye illegal en Nueva York, California y Massachusetts, pero n'otros estaos nun lu ye. En Nueva York, l'abogáu Jim Maloney empecipió un pleitu pidiendo declaración que les lleis non pueden usase pa prohibir la posesión d'un nunchaku, nel so propiu casu, pa usu pacíficu en disciplina d'artes marciales.^[4] El nunchaku non necesariamente ye de madera, tamién hai nunchakus de PVC, plásticu o metal, y nun ye necesariamente lluria, tamién esisten nunchakus xuníos por una cadena.

L'estilu llibre del nunchaku, mayormente conocíu como freestyle, empezó coles exhibiciones de l'arma de parte de Bruce Lee, nes sos películes, nos años 1960 y 1970. Dende entós prauticantes de tol mundu vieron nel freestyle una nueva forma d'espresión.

El freestyle nunchaku nun ye un arte marcial, más bien ye una coreografía, entá cuando en munchos torneos d'artes marciales hai categoríes d'estilu llibre.

Anguaño esiste un sitiu internacional de freestyle nunchaku (n'inglés) Freestyle Forum Archiváu 2006-11-03 en Wayback Machine, que realiza competencies al traviés d'internet, dos veces al añu, onde cualquier persona puede participar.

• Sansetsukon.
• Kobudō; arte marcial que s'enfoca na prática de les formes y el combate coles armes tradicionales d'Okinawa y Xapón.
• Karate; arte marcial nel qu'en numberosos de los sos estilos desenvuélvese'l trabayu colos nunchakus, como complementu.
• Kung fu/wu shu; artes marciales chines d'onde se cree aníciense la mayoría de les armes tradicionales d'Oriente.
• Escrima o arnis filipín; arte marcial especializáu n'armes.

• Pro-Nunchaku (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).. Sitiu alemán sobre nunchakus con un mapa d'Europa qu'amuesa la llexislación sobre nunchakus en distintos países de la XE (n'alemán ya inglés)
• Seibukan de Venezuela Archiváu 2007-10-24 en Wayback Machine
• Poland Nunchaku Association PNA Archiváu 2017-09-11 en Wayback Machine (en polacu ya inglés)

FREESTYLE:

• Nunchakututorials.com Sitiu n'inglés, gratuitu, con tutoriales de nunchakus.
• Freestyle (Nunchaku) Forum Archiváu 2006-11-03 en Wayback Machine Sitiu internacional d'Estilu llibre de Nunchaku. (n'inglés)